Κύπρος: Ακόμη φοβόμαστε τη δωρεά οργάνων - Πολίτες δεν εμπιστεύονται γιατρούς και αρμόδιους

Με θετικό μάτι βλέπουν οι Κύπριοι το ζήτημα της δωρεάς οργάνων. Αναγνωρίζουν ότι μέσα από τη δωρεά των οργάνων ενός μεταθανάτιου δότη μπορούν να σωθούν οκτώ άνθρωποι, αλλά διστάζουν να εγγραφούν στο αρχείο δοτών. Αυτό αποτυπώνεται στα αποτελέσματα της παγκύπριας έρευνας με θέμα «Γνώσεις, στάσεις και αντιλήψεις των Κυπρίων σχετικά με τη δωρεά οργάνων για μεταμόσχευση». Ενώ το 81% των ερωτηθέντων συμφωνούν με τη δωρεά οργάνων μετά θάνατον, μόλις το 12% έχει δηλώσει δωρητής οργάνων. «Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε ότι έχει βελτιωθεί ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζουν οι πολίτες τη δωρεά οργάνων, ωστόσο, έχουμε ακόμη δρόμο στο να τους πείσουμε να γίνουν μετά θάνατον δότες», ανέφερε σε δηλώσεις του στον «Π» ο δρ Κωνσταντίνος Φελλάς, μέλος του Συμβουλίου Μεταμοσχεύσεων και επιστημονικός υπεύθυνος της έρευνας που πραγματοποίησε το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας.

Κενά στην ενημέρωση

Στην έρευνα, η οποία διεξήχθη την περίοδο Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου 2023, συμμετείχαν τηλεφωνικώς 800 ενήλικες, με τυχαία στρωματοποιημένη δειγματοληψία. Σύμφωνα με τον δρα Φελλά, είναι σημαντικό να καταγραφεί ότι από τα άτομα που συμμετείχαν στην ερεύνα, ένα σημαντικό ποσοστό, το 54% για την ακρίβεια, δήλωσαν ότι γνωρίζουν τι είναι η δωρεά οργάνων, αλλά χρειάζονται περισσότερες πληροφορίες επί τους θέματος, ενώ ένα ποσοστό κοντά στο 22% έχει περιορισμένη ή καθόλου ενημέρωση γύρω από το ζήτημα της δωρεάς οργάνων. «Αυτό σημαίνει ότι οι πολίτες διψούν για περισσότερη γνώση. Υπάρχει κενό στο θέμα της ενημέρωσης και αυτό είναι κάτι που ως Συμβούλιο Μεταμοσχεύσεων πρέπει να δουλέψουμε», παραδέχθηκε ο δρ Φελλάς. Όσον αφορά τα όργανα τα οποία μπορούν να μεταμοσχευθούν, η πλειοψηφία (80%) γνωρίζει ότι μπορεί να γίνει δωρεά νεφρών, καρδιάς (79%), συκωτιού (55%), ματιών (43%), πνευμόνων (26%), παγκρέατος (8%) και λεπτού εντέρου (2%). Η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων (68%) γνωρίζει ότι μπορεί να γίνει μεταμόσχευση οργάνων στην Κύπρο.

Ταμπού να μιλάμε για θάνατο

Ερωτηθείς ως προς το γιατί υπάρχει έλλειψη δωρητών οργάνων στη χώρα μας, ο δρ Φελλάς σημείωσε ότι δεν είναι ένας αλλά πολλοί οι παράγοντες που επηρεάζουν. Ένας από αυτούς είναι και η απροθυμία των συγγενών να συναινέσουν στη δωρεά οργάνων προσφιλών τους προσώπων που χάθηκαν. Όπως εξήγησε ο δρ Φελλάς, σαν κοινωνία δεν έχουμε μάθει να μιλάμε για τον θάνατο, είναι ένα ταμπού, και εφόσον δεν έχουμε μάθει να μιλάμε για τον θάνατο, αρνούμαστε να σκεφτούμε και να προνοήσουμε για ζητήματα που έχουν να κάνουν μ’ αυτόν, όπως είναι για παράδειγμα η δωρεά οργάνων. «Δεν είμαστε εξοικειωμένοι να μιλάμε για καταστάσεις που σχετίζονται με τον πόνο, τη θλίψη και τον θάνατο, και έτσι ακόμη και να είναι εις γνώσιν κάποιου ότι μπορεί με τον θάνατό του να προσφέρει ζωή σε άλλους συμπολίτες του, δεν είναι ένα ζήτημα που θα τον απασχολήσει», τόνισε ο καθηγητής. Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα και με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το Υπουργείο Υγείας, συνολικά από το 2011 μέχρι σήμερα διενεργήθηκαν στη χώρα μας 290 μεταμοσχεύσεις νεφρού. Μέσα σ’ αυτό το διάστημα των 12 χρόνων, μόλις 99 μεταμοσχεύσεις έγιναν από μεταθανάτιο δότη, την ώρα που υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο στα νοσοκομεία μας καταγράφονται περίπου 2.600 θάνατοι.

Έλλειψη εμπιστοσύνης

Απαντώντας σε ερώτηση αναφορικά με το αν είναι ενδεχομένως θρησκευτικοί οι λόγοι που κάποιοι δεν επιλέγουν τη δωρεά οργάνων, ο καθηγητής απέρριψε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, λέγοντας ότι πλέον και η Εκκλησία έχει μιλήσει ανοικτά για το θέμα και είναι θετική, επομένως δεν τίθεται κάτι τέτοιο. Ο δρ Φελλάς αναφέρθηκε παράλληλα και στο ζήτημα της εμπιστοσύνης, διαπιστώνοντας ότι υπάρχουν ακόμη πολίτες που δυσκολεύονται να εμπιστευτούν τους επαγγελματίες υγείας και γενικότερα τους αρμόδιους φορείς. «Φοβούνται το ενδεχόμενο εμπορίας οργάνων», είπε, ξεκαθαρίζοντας ότι θα πρέπει να ενημερωθούν καλύτερα οι πολίτες για τη διαδικασία που ακολουθείται, για το πώς ορίζεται ότι κάποιος είναι κλινικά νεκρός, ούτως ώστε να εξοικειωθούν ακόμη περισσότερο με την ιδέα της δωρεάς οργάνων. Για παράδειγμα, ανέφερε ότι οι πολίτες πρέπει να γνωρίζουν ότι για να διαπιστωθεί ότι κάποιος είναι εγκεφαλικά νεκρός υπάρχει πρωτόκολλο το οποίο λέει ότι η διάγνωση πρέπει να γίνει και από δύο τουλάχιστον γιατρούς, εκτός Μονάδας Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ).

Εμπορία οργάνων

Όπως σημείωσε ο δρ Φελλάς, στην τελευταία έρευνα που έγινε για τη δωρεά οργάνων, ένα πολύ μικρό ποσοστό συμμετεχόντων δήλωσε ότι πιστεύει ότι στην Κύπρο μπορείς να αγοράσεις όργανα. «Σε παρόμοια έρευνα που είχαμε κάνει το 2018, οι άνθρωποι που το πίστευαν αυτό ήταν περισσότεροι, γεγονός που συνεπάγεται ότι η κατάσταση βελτιώνεται χρόνο με τον χρόνο», ανέφερε ο καθηγητής. Συγκεκριμένα, στην έρευνα που είχε γίνει τότε από το Συμβούλιο Μεταμοσχεύσεων, τέσσερις στους δέκα συμμετέχοντες θεωρούσαν ότι μπορείς να αγοράσεις ένα όργανο για μεταμόσχευση, ενώ έξι στους δέκα δεν γνώριζαν καν ότι μπορεί να γίνει κάποιος δωρητής οργάνων μετά τον θάνατό του. Είναι μεν ενθαρρυντικό το ότι οι πολίτες βλέπουν με πιο θετικό μάτι τη δωρεά οργάνων, ωστόσο έχουμε δρόμο μέχρι να αυξηθούν οι δότες, με τον δρα Φελλά να επισημαίνει ότι αυτός είναι τώρα ο στόχος του Συμβουλίου Μεταμοσχεύσεων, αφού έχει εντοπιστεί το κενό το οποίο υπάρχει. Προς αυτή την κατεύθυνση το επόμενο χρονικό διάστημα αναμένεται να αρχίσουν εκστρατείες διαφώτισης των φοιτητών εντός της πανεπιστημιακής κοινότητας. «Σε συνεργασία με τα πανεπιστήμια όλης της χώρας, προγραμματίζουμε το επόμενο χρονικό διάστημα εκστρατείες ενημέρωσης των φοιτητών, ενώ γίνονται διαβουλεύσεις και με το Υπουργείο Παιδείας ούτως ώστε να μπούμε και στα σχολεία. Η εκπαίδευση σε τέτοιου είδους ζητήματα είναι καλό να αρχίζει από νωρίς, εφόσον θέλουμε να καλλιεργήσουμε μια κουλτούρα υπέρ της δωρεάς οργάνων», τόνισε ο καθηγητής.