Χυμοί, αναψυκτικά, κρέπες, μπισκότα, παγωτά στις σχολικές καντίνες

Σύμφωνα με τα στοιχεία που προκύπτουν από την πρώτη εθνική έρευνα για τη διατροφή του πληθυσμού της Κύπρου, ποσοστό 25,5% είναι υπέρβαρο ή παχύσαρκο, ενώ για τους έφηβους ο επιπολασμός είναι 20%. Η χώρα μας στέφεται τα τελευταία πέντε χρόνια τουλάχιστον, από το 2018 δηλαδή, πρωταθλήτρια ανάμεσα σε άλλες 33 ευρωπαϊκές χώρες στην παιδική παχυσαρκία. Το θέμα συζητιέται συχνά-πυκνά, με τους αρμοδίους να υπόσχονται μέτρα για την αναχαίτιση του προβλήματος. Την ώρα που υπόσχονται μέτρα και λύσεις, στα κυλικεία των σχολείων οι μαθητές προμηθεύονται παγωτά, μπισκότα, αναψυκτικά μέχρι και κρέπες. Μιλάμε για προϊόντα τα οποία δεν υπάρχουν στους καταλόγους και τα οποία πωλούνται παράνομα. Ακόμα όμως και με τα προϊόντα που συμπεριλαμβάνονται στους εγκεκριμένους καταλόγους υπάρχει πρόβλημα. Οι ανθυγιεινές επιλογές είναι περισσότερες από τις υγιεινές, ενώ υπάρχουν προϊόντα με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, τα οποία δεν βοηθούν τους μαθητές να συγκεντρωθούν στο μάθημα και να είναι σε θέση να αποδώσουν τα μέγιστα.

Πολλές οι ανθυγιεινές επιλογές

Με τους δύο τιμοκαταλόγους (ένας για τη δημοτική και ένας για τη μέση εκπαίδευση) στο χέρι απευθυνθήκαμε στην κλινική διατροφολόγο, διαιτολόγο δρα Νικόλ Πηλείδου, από την οποία ζητήσαμε να μας σχολιάσει το περιεχόμενό τους. Αρχικά, η δρ Πηλείδου χαρακτήρισε απογοητευτικό και συνάμα απαγορευτικό το να υπάρχουν τόσες πολλές ανθυγιεινές επιλογές, κυρίως όσον αφορά σνακ και ροφήματα. Μιλώντας για τα αναψυκτικά, σημείωσε ότι λόγω γλυκαντικών δεν θα έπρεπε να προσφέρονται σε καμία σχολική μονάδα, κυρίως στα δημοτικά. Το ίδιο ισχύει και για τα παγωμένα τσάγια, τα οποία για να έχουν γεύση είτε θα τους βάλουν ζάχαρη είτε κάποια γλυκαντική ουσία. Η διατροφολόγος μίλησε και για τους χυμούς που διατίθενται, οι οποίοι παρουσιάζονται ως «φρέσκοι», αλλά αυτό είναι μια παγίδα, διότι «γράφουν ότι είναι φρέσκοι αλλά από τα συστατικά τους φαίνεται ότι υπάρχει μέσα και συμπυκνωμένος χυμός. Αυτό είναι κάτι που μπορεί να το πάθει οποιοσδήποτε καταναλωτής, καθώς μιλάμε για προϊόντα που διατίθενται και στις υπεραγορές», υπογράμμισε η κ. Πηλείδου. Στα ροφήματα υπάρχει και η επιλογή του σοκολατούχου γάλατος, με τη διατροφολόγο να σημειώνει ότι «αν δώσεις σε ένα παιδί κάτι το οποίο έχει πολλή ζάχαρη, όπως για παράδειγμα τα σοκολατούχα γαλατάκια, ειδικά με διάσπαση προσοχής θα του δημιουργήσεις μεγαλύτερο πρόβλημα». Η ίδια εξήγησε ακόμα ότι δεν γίνεται να είμαστε πρώτοι στην παιδική παχυσαρκία στην ΕΕ και να δίνουμε στα παιδιά μας για σνακ δεύτερου ή τρίτου διαλείμματος παγωτά και μπισκότα. Αξίζει να σημειωθεί ότι στον τιμοκατάλογο της μέσης εκπαίδευσης υπάρχουν 10 διαφορετικά είδη μπισκότων, και άλλα 14 είδη σε μπάρες, από τις οποίες σύμφωνα με τη δρα Πηλείδου μόλις 3 δεν περιέχουν τόσο υψηλά ποσοστά ζάχαρης, και είναι ενδεχομένως μια πιο θρεπτική επιλογή. Η ίδια χαρακτήρισε θετικό το γεγονός ότι υπάρχουν φρυγανιές, κριτσίνια, ανάλατοι ξηροί καρποί, εκφράζοντας ωστόσο την αμφιβολία της ως προς το κατά πόσον οι μαθητές θα επιλέξουν κάτι τέτοιο τη στιγμή που έχουν άλλες πιο ανθυγιεινές και πιο οικονομικές επιλογές για σνακ. Εξήγησε ωστόσο ότι εδώ παίζει ρόλο και η καθοδήγηση που έχει το παιδί από το σπίτι καθώς, όπως είπε, «ένα παιδί στο δημοτικό για παράδειγμα δεν θα πάει να ζητήσει ένα πιο υγιεινό σνακ, όταν δεν το ξέρει από το σπίτι του». Σχολιάζοντας τις επιλογές σε αρτοσκευάσματα, η διατροφολόγος τόνισε ότι είναι θετικό μεν ότι δεν υπάρχουν σφολιάτες, αλλά και πάλι υπάρχουν πιο υγιεινές επιλογές για να προσφέρονται στους μαθητές. «Αλμυρά όπως ταχινόπιτες κ.λπ. δεν είναι και καλύτερη επιλογή, ανέφερε η κ. Πηλείδου, εξηγώντας ότι ενδεχομένως να δημιουργήσουν προβλήματα στο παιδί στο να παρακολουθήσει το μάθημα, προκαλώντας του για παράδειγμα νύστα, διάσπαση προσοχής», εξήγησε. Όσον αφορά τα σάντουιτς, η δρ Πηλείδου ανέφερε ότι καλύτερα θα ήταν το ψωμί να είναι ολικής με γαλοπούλα αντί για λούντζα. Και η γαλοπούλα, εξήγησε, είναι επεξεργασμένο τρόφιμο όπως η λούντζα αλλά δεν είναι κόκκινο κρέας.

Ποιος ελέγχει;

Σε μια προσπάθεια να αντιληφθούμε ποιος αποφασίζει για το ποια προϊόντα μπαίνουν στα κυλικεία των σχολείων και κυρίως ποιος ελέγχει την τήρηση των πρωτοκόλλων, ο «Π» επικοινώνησε με τον πρόεδρο της Επιτροπής Σχολικών Κυλικείων Ηλία Μαρκάτζιη. Ο ίδιος εξήγησε ότι υπάρχει μια κεντρική επιτροπή στην οποία συμμετέχουν άτομα από αρμόδιες υπηρεσίες, Υπουργείο Παιδείας, Εμπορίου κ.λπ. Η κεντρική επιτροπή είναι υπεύθυνη για τον καταρτισμό των καταλόγων στη βάση των εισηγήσεων της επιστημονικής επιτροπής, στην οποία συμμετέχουν και επιστήμονες όπως οδοντίατροι, διατροφολόγοι. Οι ειδικοί εξετάζουν τα αιτήματα των προμηθευτών των τροφίμων στη βάση των ευρωπαϊκών πρωτοκόλλων και ανάλογα με τις συστάσεις οργανισμών, όπως είναι για παράδειγμα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ). Από εκεί και πέρα, σύμφωνα με τον κ. Μαρκάτζιη, τον έλεγχο τον αναλαμβάνουν κυρίως οι τοπικές επιτροπές, οι οποίες λειτουργούν σε κάθε σχολείο. Στις επιτροπές αυτές συμμετέχουν μαθητές, γονείς, εκπρόσωποι της διεύθυνσης του κάθε σχολείου και της σχολικής εφορείας, οι οποίοι διεξάγουν ελέγχους και είναι εκεί για να ελέγχουν και τυχόν παράπονα που φτάνουν κοντά τους. Το ερώτημα είναι κατά πόσον οι τοπικές αρχές κάνουν ή όχι τη δουλειά τους, με τον κ. Μαρκάτζιη να σημειώνει ότι ο νόμος λέει ότι αυτές είναι οι υπεύθυνες, χωρίς να σημαίνει ότι δεν γίνονται και έλεγχοι από την κεντρική επιτροπή. «Δεν είναι πολλές οι παρατυπίες που εντοπίζουμε και το σημαντικό είναι ότι ακόμη και εκεί που εντοπίζονται παρατυπίες υπάρχει η διάθεση ώστε να επιλυθούν. Ξέρουν (οι κυλικειάρχες) ότι αν δεν συμμορφωθούν με τις υποδείξεις θα απομακρυνθούν», ξεκαθάρισε.

Delivery και στα σχολεία

Σχολιάζοντας τα προϊόντα που προσφέρονται στις καντίνες των σχολείων και το κατά πόσον αυτά είναι υγιεινά ή όχι, ο κ. Μαρκάτζιης διευκρίνισε ότι γίνονται προσπάθειες για να υπάρξει μια ισορροπία. Ο στόχος είναι από τη μία να τρέφονται σωστά οι μαθητές αλλά από την άλλη ανέφερε ότι δεν πρέπει να κλείνουμε τα μάτια και στο φαινόμενο του delivery στα γυμνάσια και στα λύκεια. «Οι μαθητές που δεν ικανοποιούνται από τα κυλικεία παραγγέλνουν φαγητά και ποτά απ' έξω, τα οποία είναι ο ορισμός του junk food, και δίνουν ραντεβού με τους ντελιβεράδες σε σημεία που δεν υπάρχει επαρκής έλεγχος από τους καθηγητές. Αυτό είναι κάτι το οποίο θέλουμε να αποφύγουμε», δήλωσε.