Η υπουργός Υγείας Πόπη Κανάρη στον «Π» για Γιαννάκη, ΟΑΥ, Πρώτες Βοήθειες και ελλείψεις στο υπουργείο

Είναι αναμφίβολα ένα από τα πρόσωπα των ημερών, μετά το ζήτημα που προέκυψε με τη γνησιότητα των πτυχίων της γενικής διευθύντριας του Υπουργείου Υγείας Χριστίνας Γιαννάκη. Πρόκειται για την υπουργό Υγείας δρα Πόπη Κανάρη. Η ίδια ξεκαθαρίζει τις προθέσεις της για το συγκεκριμένο θέμα, ενώ έχει να πει πολλά και για το Γενικό Σύστημα Υγείας (ΓεΣΥ), τις ευθύνες του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ) και το μέλλον των δημοσίων νοσηλευτηρίων.

Κυρία Κανάρη αντιλαμβάνεστε ότι μετά και τις τελευταίες εξελίξεις και το θέμα που έχει προκύψει με τα πτυχία της γενικής διευθύντριας δρος Χριστίνας Γιαννάκη, δεν θα μπορούσα να μην ζητήσω ένα σχόλιό σας επί του θέματος. Ειδικά μετά και τις επιστολές που είδαμε ότι ανταλλάξατε με τη δρα Γιαννάκη. Τι έχετε να πείτε γι’ αυτό;

Επειδή υπήρχαν αρνητικές μέχρι αήθεις αναφορές σε βάρος της κ. Γιαννάκη στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, πέραν της δικής της δικαιολογημένης αναστάτωσης, δημιουργήθηκε σημαντικό πρόβλημα στην εικόνα και στην εύρυθμη λειτουργία του Υπουργείου Υγείας. Επιδίωξη και προσπάθειά μου ως πολιτική προϊστάμενος ήταν προς την κατεύθυνση της εξάλειψης οποιασδήποτε σκιάς επιχειρείτο να αφεθεί σε βάρος της γ.δ. και του υπουργείου ευρύτερα, μέσω των εισηγήσεων που πρότεινα. Ουδέποτε αμφισβήτησα ότι η αρμοδιότητα εξακρίβωσης της γνησιότητας των ακαδημαϊκών και/ή άλλων προσόντων των δημοσίων υπαλλήλων είναι αποκλειστικό δικαίωμα της ΕΔΥ. Ούτε στις προθέσεις μου ήταν ούτε στην ουσία της παρέμβασής μου.

Ας αφήσουμε το θέμα με τα πτυχία της δρος Γιαννάκη και ας μιλήσουμε λίγο για την ημέρα που καθίσατε στο τιμόνι του Υπουργείου Υγείας. Έχετε αναλάβει το χαρτοφυλάκιο ενός υπουργείου με αρκετές απαιτήσεις. Ποιες ήταν οι προτεραιότητές σας στο Υπουργείο Υγείας;

Αφυπηρέτησα από το Υπουργείο Υγείας το 2017, σε μια περίοδο όπου το ΓεΣΥ δεν είχε ακόμη τεθεί σε εφαρμογή. Τα δεδομένα που είχα ήταν διαφορετικά. Γνώριζα ωστόσο ότι θα αντιμετώπιζα προκλήσεις με την εφαρμογή του ΓεΣΥ. Ερχόμενη στο Υπουργείο Υγείας την 1η Μαρτίου 2023, και αρχίζοντας να μελετώ την κατάσταση που επικρατεί στο ΓεΣΥ και να παίρνω πληροφορίες, διαπίστωσα τον αυξημένο αριθμό προκλήσεων που θα αντιμετώπιζα ,αφού η πανδημία δεν έδωσε τη δυνατότητα αυτή να αντιμετωπιστούν προηγούμενα στον βαθμό που έπρεπε. Επίσης εντόπισα εκκρεμότητες στο επίπεδο του ΟΑΥ, του διαχειριστή του ΓεΣΥ αλλά και του ΟΚΥπΥ.

Σε τι είδους θέματα αναφέρεστε;

Ένα ζήτημα το οποίο ο ΟΑΥ θα πρέπει να αντιμετωπίσει έχοντας και αυτός προκλήσεις ενώπιόν του, είναι να επεκταθεί στην κατ’ οίκον νοσηλεία. Ο ΟΑΥ θα πρέπει να επεκταθεί κυρίως σε ακριτικές περιοχές. Το ίδιο σε υπηρεσίες που παρέχονται από προσωπικούς γιατρούς οι οποίες παρέχονται μόνο σε κατακεκλισμένους πάσχοντες από καρκίνο/νευρολογικές παθήσεις. Το υπάρχον σύστημα καλύπτει μόνο μέχρι έξι (6) επισκέψεις σε ασθενείς που δεν μπορούν να μετακινηθούν με ευκολία. Πρέπει ο ΟΑΥ να δώσει κίνητρα στους γιατρούς για να αναλαμβάνουν τέτοια περιστατικά. Ο ΟΑΥ επίσης θεωρούσε ότι η παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης σε ακριτικά κέντρα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και σε νοσηλευτήρια απομακρυσμένων περιοχών όπως στο Νοσοκομείο Τροόδους και Νοσοκομείο Πόλης Χρυσοχούς αποτελούσε ευθύνη του Υπουργείου Υγείας όπως και η κάλυψη της σχετικής δαπάνης προς τον ΟΚΥπΥ. Αυτές οι υπηρεσίες πρέπει να παρέχονται στους πολίτες. Ο ΟΚΥπΥ φυσικά θα πρέπει αυτές τις υπηρεσίες να τις διεκδικήσει από τον ΟΑΥ με ορθή τιμολόγηση. Γι' αυτό ο ΟΚΥπΥ θα πρέπει για τις υπηρεσίες που θα έπρεπε να αποζημιώνει διά νόμου ο ΟΑΥ, να υποβάλει αίτημα αποζημίωσης στον ΟΑΥ και να διευκρινιστεί το ύψος αποζημίωσης. Το ΓεΣΥ υπόσχεται καθολική πρόσβαση στους πολίτες σε υπηρεσίες υγείας, σε όποιο σημείο της Κύπρου και αν βρίσκονται αυτοί οι ασθενείς.

Στον ΟΑΥ συμφέρουν; Υπάρχει κίνδυνος αν τις καλύψει ο ΟΑΥ να πρέπει να αυξηθεί η συνεισφορά των πολιτών προς το ΓεΣΥ;

Το ενδεχόμενο αύξησης των συνεισφορών είναι εκτός συζήτησης. Πρέπει να υπάρξει μια διαβούλευση μεταξύ ΟΑΥ και ΟΚΥπΥ, για να δούμε πώς θα καλυφθεί το κόστος των υπηρεσιών αυτών. Ακόμα θα πρέπει να βρεθεί και μια λύση για παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών σε ακριτικές περιοχές οι οποίες να εξυπηρετούνται από μεγάλα νοσηλευτήρια όπως αυτό της Λεμεσού που δεν έχει νευροχειρουργό, αγγειοχειρουργό, θωρακοχειρουργό και επεμβατικό ακτινολόγο.

Οι «δουλειές» του ΟΑΥ

Είναι δουλειά του ΟΑΥ να βρει γιατρούς; Δεν είναι στον ΟΚΥπΥ το συγκεκριμένο θέμα;

Ναι τα δημόσια νοσηλευτήρια τα διαχειρίζεται ο ΟΚΥπΥ. Ο ΟΑΥ όμως διαχειρίζεται το ΓεΣΥ και πρέπει να εξασφαλίζει ισότιμη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας σε όλους τους πολίτες.

Όταν όμως ένα νοσηλευτήριο, είτε δημόσιο είτε ιδιωτικό, δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τον ασθενή, είτε λόγω πληρότητας είτε για άλλους λόγους, τι γίνεται;

Εκεί είναι ευθύνη του ΟΑΥ όταν υπάρχει υπερπληρότητα σε ένα νοσοκομείο, να βρίσκει σε ποιο νοσηλευτήριο θα σταλεί ο ασθενής. Μετά και το πρόσφατο περιστατικό που συνέβη στην Πάφο, που έψαχναν να βρουν νοσηλευτήριο, για να δεχθεί τον ασθενή, λόγω υπερπληρότητας του Γενικού Νοσοκομείου Πάφου, έστειλα επιστολή στον ΟΑΥ ζητώντας εντός 15 ημερών να δημιουργηθεί ο μηχανισμός αυτός, ο οποίος θα αναλάβει τον συντονισμό, όταν υπάρχουν τέτοια περιστατικά. Το νοσηλευτήριο, το οποίο δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τον ασθενή, θα επικοινωνεί με τον ΟΑΥ ο οποίος θα αναλαμβάνει να στέλνει τον δικαιούχο σε άλλο νοσηλευτήριο για να του παρέχεται η ορθή και έγκαιρη θεραπεία. Έχω ενημερωθεί ότι ο μηχανισμός προωθείται και θα τεθεί σε εφαρμογή άμεσα, σε πιλοτική βάση.

Πρώτες Βοήθειες

Από τις πρώτες διαπιστώσεις που κάνατε ως υπουργός Υγείας, ήταν η κακή κατάσταση των ΤΑΕΠ του Δημοσίου. Από τότε έχουν περάσει πέντε μήνες. Άλλαξε κάτι;

Ο ΟΚΥπΥ έχει δημιουργήσει και έχει αρχίσει ήδη και υλοποιεί ένα σχέδιο δράσης, μεγαλεπήβολο θα έλεγα, το οποίο στοχεύει στην αναβάθμιση όλων των ΤΑΕΠ, τόσο σε θέματα καλύτερης οργάνωσης, στελέχωσης όσο και σε θέματα χωροταξικής αναβάθμισης με απώτερο σκοπό να αυξηθούν οι κλίνες σε κάποια τμήματα. Σε κάθε ΤΑΕΠ τώρα έχουμε και έναν λειτουργό ο οποίος αναλαμβάνει το θέμα της παραλαβής των εξετάσεων. Προηγούμενα αυτό ήταν ευθύνη του ίδιου του γιατρού, ο οποίος πέρα από την ιατρική εξέταση του ασθενή, αναλάμβανε να συντονίσει και να ελέγξει αν ολοκληρώθηκε η εργαστηριακή εξέταση. Στόχος ακόμα είναι και η επέκταση των ιατρείων ταχείας εξυπηρέτησης των λεγόμενων «fast track» και στα δημόσια νοσηλευτήρια άλλων επαρχιών, πέραν της Λευκωσίας. Με την εφαρμογή του fast track ιατρείου μειώνεται η αναμονή και βελτιώνεται η εξυπηρέτηση περιστατικών που δεν χρήζουν άμεσης περίθαλψης. Το έχουμε δει να δουλεύει και μάλιστα πολύ καλά στο ΓΝ Λευκωσίας. Από την εφαρμογή του θεσμού στη Λευκωσία προκύπτει ότι ένα 30% των περιστατικών που δέχεται το εν λόγω ΤΑΕΠ δεν είναι επείγοντα. Είναι περιστατικά που δεν έπρεπε να πηγαίνουν εκεί αλλά στους προσωπικούς τους γιατρούς, και στα εφημερεύοντα ιατρεία.

Εφημερεύοντα ιατρεία

Στα μέσα Απριλίου είχατε δηλώσει εδώ σε εμάς ότι ο θεσμός των εφημερευόντων ιατρείων απέτυχε και ότι πρέπει ο ΟΑΥ να αναλάβει δράση. Τέσσερις μήνες μετά συνεχίζετε να έχετε την ίδια άποψη;

Μεγάλος αριθμός ασθενών δεν ήταν ενήμερος για τη συγκεκριμένη υπηρεσία, τον τρόπο λειτουργίας της και πού ακριβώς λειτουργούν τα ιατρεία. Οφείλω όμως να ομολογήσω ότι από τότε που έκανα αυτή τη δήλωση, έχουν αλλάξει κάποια πράγματα. Ο κόσμος άρχισε να ενημερώνεται. Αυξήθηκε αισθητά η επισκεψιμότητα τους τελευταίους μήνες και θα αυξηθεί και άλλο με τις αλλαγές που έχουν γίνει στο ωράριο λειτουργίας των ιατρείων, το οποίο επεκτείνεται.

Σε αναζήτηση γιατρών

Αναφέρεστε συχνά στο πρόβλημα που υπάρχει με τις λίστες αναμονής στο ΓεΣΥ, αναγνωρίζοντας μάλιστα ότι σε κάποιες ειδικότητες, π.χ. στους ενδοκρινολόγους, δεν είναι πολλοί οι γιατροί που έχουμε στην Κύπρο για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες που προκύπτουν. Τι κάνει το Υπουργείο Υγείας για το συγκεκριμένο θέμα;

To θέμα με τις λίστες αναμονής είναι πολύπλοκο. Υπάρχουν ειδικότητες στις οποίες έχουμε ελλείψεις. Έχω καλέσει το Πανεπιστήμιο Κύπρου, και εξετάσαμε το ενδεχόμενο προώθησης μέσω της Ιατρικής Σχολής, των ειδικοτήτων αυτών. Εξετάζεται και το να δώσουμε υποτροφίες σε φοιτητές για να σπουδάσουν σε πανεπιστήμια του εξωτερικού με την υποχρέωση όταν θα ολοκληρώσουν τις σπουδές τους να έρθουν στην Κύπρο και να δουλέψουν για κάποια χρόνια στα δημόσια νοσηλευτήρια. Για «ορφανές» ειδικότητες γιατρών, όπως παιδοκαρδιολογία, παιδοεντατικολογία, έχω συνάντηση εντός των επόμενων ημερών με το Ιατρικό Συμβούλιο και θα εξετάσουμε το ενδεχόμενο πρόσληψης αγγλόφωνων γιατρών οι οποίοι να έχουν την υποχρέωση εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας μέσα σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα. Λόγω νομοθεσίας περιοριστήκαμε σε ελληνόφωνους γιατρούς, και αυτό πρέπει να αλλάξει αφού έχουμε σοβαρές δυσκολίες εξεύρεσης ορισμένων ειδικοτήτων μόνο από την Ελλάδα. Στόχος είναι να φέρουμε έμπειρους γιατρούς και την ίδια στιγμή να κτιστεί γύρω από αυτούς και η υποδομή, να τους δοθεί το δικαίωμα να ενισχύσουν επαγγελματικές ομάδες.

Ναι αλλά για να γίνουν όλα αυτά χρειάζεται χρόνος και οι πολίτες ταλαιπωρούνται. Δεν υπάρχουν πιο άμεσες λύσεις;

Μια λύση θα ήταν στα δημόσια νοσηλευτήρια, να εργάζονται και απόγευμα στα εξωτερικά ιατρεία, ειδικότητες γιατρών στις οποίες υπάρχει αναμονή. Τα νοσηλευτήριά μας έχουν πολύ καλό εξοπλισμό, εξοπλισμό τον οποίο δεν έχουν ιδιωτικά νοσηλευτήρια, και άριστους γιατρούς/νοσηλευτές. Αυτό που τους λείπει και αυτό που υστερούν είναι στην προβολή του έργου τους. Από πλευράς ΟΑΥ τώρα, θεωρώ ότι πρέπει ο οργανισμός να έρθει και να επαναδιαπραγματευτεί με τις επιστημονικές εταιρείες, ούτως ώστε να μπορέσει να εντάξει περισσότερους γιατρούς στο σύστημα. Θα μπορούσε να αυξήσει για παράδειγμα, τον επιτρεπόμενο αριθμό επισκέψεων ανά γιατρό κάθε μέρα και γιατί όχι και μια μικρή εισοδηματική αύξηση, δίνοντας και οικονομικό κίνητρο σε κάποιους γιατρούς που έμειναν εκτός για να μπουν στο σύστημα.

Πόσοι είναι οι ειδικοί γιατροί που έμειναν εκτός ΓεΣΥ; Στους ενδοκρινολόγους για παράδειγμα είναι λιγότεροι από δέκα. Θα μας σώσουν αυτοί;

Γι' αυτό το συνέδεσα και με το θέμα του πλαφόν στις επισκέψεις. Δεν είναι μόνο το πόσοι γιατροί θα μπουν στο σύστημα. Το πλαφόν είναι πολύ σημαντικό. Αν αυξηθεί, θα αυξηθεί ο αριθμός των ασθενών που θα βλέπει καθημερινά ο γιατρός, άρα θα μειωθεί και η αναμονή σε κάποιο βαθμό. Δεν λέω να μην υπάρχουν περιορισμοί και να μην λαμβάνονται μέτρα προς εξασφάλιση ποιότητας, αλλά θεωρώ ότι θα μπορούσε ο ΟΑΥ να προβεί σε διορθωτικές κινήσεις. Εκτός αυτού, ευθύνη για τις λίστες αναμονής έχουν και οι δικαιούχοι, τους οποίους πρέπει να εκπαιδεύσουμε. Πολίτες πιέζουν τους προσωπικούς γιατρούς τους, θέλουν να πάνε σε ειδικό γιατρό και μάλιστα έχουν απαίτηση να πάνε και σε συγκεκριμένο γιατρό, ο οποίος ενδεχομένως επειδή είναι γνωστός έχει μεγάλο πελατολόγιο και αναμονή.

Καινοτόμα φάρμακα

Η Κύπρος κατατάσσεται σε χαμηλή θέση σε ό,τι αφορά την πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμα φάρμακα. Τι γίνεται με τις διαδικασίες ένταξης των φαρμάκων στο ΓεΣΥ;

Η ένταξη καινοτόμων φαρμάκων στο ΓεΣΥ είναι καθαρά ευθύνη του ΟΑΥ. Ο ΟΑΥ έβαλε κάποια καινοτόμα φάρμακα στο σύστημα, αλλά επειδή οι διαδικασίες είναι χρονοβόρες και η ένταξή τους καθυστερεί, ανέλαβε αρχικά το Υπουργείο Υγείας να παρέχει αυτά τα φάρμακα στους ασθενείς για να διευκολυνθούν. Το ανέλαβε το υπουργείο αλλά κάθε χρόνο τα αιτήματα προς την αρμόδια επιτροπή, αυξάνονται αντί να μειώνονται. Μαζί με τα αιτήματα αυξήθηκε και το κόστος και στη σύσκεψη στο Προεδρικό Μέγαρο, ο πρόεδρος του ΟΑΥ, Σταύρος Μιχαήλ, ανέφερε ότι στον προϋπολογισμό του οργανισμού για το 2024, το κονδύλι για τα καινοτόμα φάρμακα αυξάνεται από 46 εκατομμύρια στα 90 εκατ. ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι θα εντάξουν πολύ περισσότερα φάρμακα, και μας υποσχέθηκαν ότι θα το κάνουν με πιο γρήγορες διαδικασίες. Με αυτό τον τρόπο προσβλέπουμε ότι θα μειωθεί ο όγκος των αιτημάτων στο υπουργείο.

Το μέλλον του ΟΚΥπΥ

Στο Προεδρικό τις προάλλες εκτός από τον ΟΑΥ, είδατε και εκπροσώπους του ΟΚΥπΥ. Ένα από τα υπό συζήτηση θέματα είναι η επέκταση της χορηγίας προς τον ΟΚΥπΥ. Ποια η θέση σας;

Τα δημόσια νοσηλευτήρια πρέπει να αυτονομηθούν διοικητικά και οικονομικά. Η πλήρης οικονομική αυτονόμηση δεν επιτεύχθηκε λόγω της πανδημίας. Ο ΟΚΥπΥ έχει βάσιμους λόγους να υποστηρίξει αίτημα παράτασης της χορηγίας. Θα πρέπει αυτό το αίτημα να εξεταστεί από μια επιτροπή η οποία θα αποτελείται από το Υπουργείο Υγείας, το Υπουργείο Οικονομικών, ακόμη και τον Έφορο Κρατικών Ενισχύσεων και θα πρέπει να τύχει έγκρισης και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οποιαδήποτε ωστόσο παράταση δεν θα δοθεί χωρίς αυστηρές προϋποθέσεις. Θα πρέπει να υπάρξει ένας οδικός χάρτης με ποιοτικά και ποσοτικά κριτήρια από πλευράς ΟΚΥπΥ που θα πρέπει να ικανοποιούνται πριν από την αποδέσμευση οποιουδήποτε κονδυλίου.