19+1 παράπονα στον «Π»: Οι λίστες αναμονής ταλαιπωρούν τους δικαιούχους του ΓεΣΥ

Γενικό Σχέδιο Υγείας (ΓεΣΥ). Πολλοί είναι αυτοί που το πολεμούν, ακόμα περισσότεροι όμως αυτοί που το εκτιμούν καθώς τέσσερα χρόνια μετά την εφαρμογή του έχουν επωφεληθεί από αυτό σε σημαντικό βαθμό. Δεν είναι εξάλλου τυχαίο το γεγονός ότι μόνο κατά τον τέταρτο χρόνο λειτουργίας του ΓεΣΥ υπήρχαν 943.978 δικαιούχοι εγγεγραμμένοι σε κατάλογο Προσωπικού Ιατρού οι οποίοι έλαβαν μεταξύ άλλων τις ακόλουθες υπηρεσίες:

• 806.900 δικαιούχοι επισκέφθηκαν τους προσωπικούς τους γιατρούς.
• 692.500 δικαιούχοι έχουν πάρει φάρμακα.
• 611.200 δικαιούχοι έχουν επισκεφθεί τους ειδικούς γιατρούς.
• 502.300 δικαιούχοι έχουν υποβληθεί σε εργαστηριακές εξετάσεις.
• 299.900 δικαιούχοι έχουν επισκεφθεί απεικονιστικά κέντρα.
• 286.500 δικαιούχοι έχουν επισκεφθεί οδοντιάτρους.

Ενώ την ίδια περίοδο διενεργήθηκαν 90.500 εγχειρήσεις.

224 παράπονα

Οι πολίτες-δικαιούχοι του ΓεΣΥ, όπως προκύπτει και από τους αριθμούς, αναγνωρίζουν τα οφέλη του να έχεις ένα γενικό σύστημα υγείας. Μαζί με τα οφέλη αναγνωρίζουν και τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν, ιδιαίτερα σε ένα σύστημα το οποίο μετρά μόλις τέσσερα χρόνια ζωής. Λίστες αναμονής σε ειδικούς γιατρούς, υπηρεσίες που δεν έχουν ενταχθεί ακόμη στο ΓεΣΥ, ελλείψεις που παρατηρούνται κατά καιρούς σε φάρμακα και αναλώσιμα, συχνές αλλαγές στις τιμές των φαρμάκων, περιορισμούς που έχει θέσει ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ) σε προληπτικές εξετάσεις και φυσικοθεραπείες, είναι μερικά από τα ζητήματα που σημειώνουν οι δικαιούχοι, οι οποίοι κατά καιρούς επιλέγουν να μοιραστούν τα προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζουν εντός του ΓεΣΥ με τον «Π». Τους τελευταίους έξι μήνες 224 δικαιούχοι του ΓεΣΥ επικοινώνησαν με τον «Π» μέσω ηλεκτρονικού μηνύματος στο info@politis.com.cy, εξιστορώντας ο καθένας τη δική του περιπέτεια. Ο «Π» ύστερα από προσεκτική μελέτη όλων των μηνυμάτων που έλαβε το τελευταίο εξάμηνο, επιλέγει και δημοσιεύει σήμερα 20 παράπονα, διαχωρίζοντάς τα σε έξι κατηγορίες. Οι κατηγορίες αυτές αφορούν: λίστες αναμονής, προσωπικούς και ειδικούς γιατρούς, διαγνωστικές εξετάσεις και αναλύσεις, φυσικοθεραπείες, φάρμακα και άσκοπες επεμβάσεις. Σε μια προσπάθεια να μην στοχοποιηθούν οι πολίτες που απευθύνθηκαν σε εμάς μιλώντας για το πρόβλημα το οποίο αντιμετωπίζουν, δημοσιεύουμε μόνο το μικρό τους όνομα, μαζί με την ημερομηνία κατά την οποία επικοινώνησαν με τον «Π».

Λίστες αναμονής

Mία από τις μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι πολίτες είναι οι λίστες αναμονής σε ειδικούς γιατρούς, οι οποίες σε ορισμένες ειδικότητες ξεπερνούν τους οκτώ μήνες. Ενδεικτικό είναι εξάλλου και το γεγονός ότι από τα 224 παράπονα που έλαβε ο «Π» τους τελευταίους έξι μήνες τα 74 εμπίπτουν στη συγκεκριμένη κατηγορία.

1. «Επισκέφθηκα χειρουργό ο οποίος έκρινε αναγκαίο να χειρουργηθώ άμεσα στο γόνατο. Επειδή ο ίδιος θα πήγαινε διακοπές για δύο εβδομάδες, με παρότρυνε να ψάξω άλλον γιατρό ο οποίος θα μπορούσε να με εξυπηρετήσει. Τηλεφώνησα σε διάφορους χειρουργούς στη Λευκωσία, αλλά και στη Λάρνακα. Ο ένας μου είπε να πάω να με χειρουργήσει τον Νοέμβριο». (Μάριος Γ., το παράπονο έφθασε κοντά μας στις 15.4.23)

2. «Ο προσωπικός μου γιατρός έκρινε ότι χρειάζομαι MRI εγκεφάλου, δεν μπορούσε να μου το γράψει ο ίδιος και έστειλε σε ενδοκρινολόγο. Με τα χίλια ζόρια κατάφερα να κλείσω ένα ραντεβού και να πάρω το παραπεμπτικό. Έκανα την εξέταση, και μετά μου είπαν να περιμένω πέντε ημέρες για να μου δώσουν το αποτέλεσμα. Μία εβδομάδα μετά και ακόμη δεν ξέρω τι μου συμβαίνει». (Μιχάλης Α., λάβαμε το παράπονο στις 26.6.23)

3. «Ο προσωπικός μου γιατρός, αφού με εξέτασε, με παρότρυνε να επισκεφθώ πνευμονολόγο. Πήρα 5-6 γιατρούς και το επόμενο ραντεβού που βρήκα είναι σε τρεις μήνες. Θα πεθάνω από τον βήχα και μετά θα έρθει το ραντεβού μου». (Μαρία Κ., 14.1.23)

Προσωπικοί και ειδικοί γιατροί

Ένα από τα βασικά προβλήματα των δικαιούχων του ΓεΣΥ είναι ότι πολλές φορές δεν μπορούν να εντοπίσουν τον προσωπικό τους γιατρό. Το τελευταίο εξάμηνο ο «Π» έλαβε 61 παράπονα από δικαιούχους του συστήματος τα οποία σχετίζονται με τη συμπεριφορά. Παράπονα υπάρχουν και σε σχέση με τους περιορισμούς που βάζει ο ΟΑΥ στους γιατρούς αλλά και για τις ειδικότητες που δεν έχουν ενταχθεί ακόμη στο ΓεΣΥ, όπως είναι για παράδειγμα οι ποδολόγοι και οι συμβουλευτικοί ψυχολόγοι.

4. «Άλλαξα γιατρό πριν από επτά μήνες γιατί ο προηγούμενος πήγε διακοπές και δεν μας ενημέρωσε. Τώρα ψάχνω στο τηλέφωνο τον νέο μου γιατρό εδώ και τρεις ημέρες και δεν τον βρίσκω. Προσπάθησα να αλλάξω ξανά γιατρό αλλά το σύστημα δεν μου το επιτρέπει. Τους πήρα και τηλέφωνο και μου είπαν ότι έτσι είναι το σύστημα και δεν μπορεί να γίνει κάτι». (Μάρθα Κ., επικοινωνία με «Π» στις 17.3.23)

5. «Έχω το μωρό μου άρρωστο, εδώ και δύο ημέρες καίγεται στον πυρετό και δεν μπορώ να βρω τον παιδίατρο στο τηλέφωνο. Αν δεν απαντήσει άμεσα θα αλλάξω γιατρό, δεν πάει άλλο». (Στέλλα Π., 15.2.23)

6. «Πριν από πέντε μήνες επισκέφθηκα καρδιολόγο ύστερα από προτροπή του προσωπικού μου γιατρού. Έκανα και τις τρεις επισκέψεις που δικαιούμουν και τώρα που είναι να πάω ξανά δεν βρίσκω τον προσωπικό μου γιατρό για να μου βάλει παραπεμπτικό». (Μάριος Α., 18.1.23)

7. «Είμαι διαβητικός, έπρεπε να πάω στον ενδοκρινολόγο και ο προσωπικός μου γιατρός δεν μου έβαζε παραπεμπτικό. Μου είπε να περιμένω τον επόμενο μήνα γιατί ξεπέρασε το όριο και θα του έβαζαν πρόστιμο». (Μαρίνος Χ., 29.3.2023)

8.«Με πήραν τηλέφωνο από τον καρδιολόγο μου και μου είπαν να πάω για το ετήσιο check-up. Ζητώ παραπεμπτικό από τον προσωπικό μου γιατρό και μου λέει ότι δεν χρειάζεται να πάω. Ο καρδιολόγος επιμένει ότι χρειάζεται. Εγώ τι να κάνω;» (Ελένη Α., 29.6.23)

Διαγνωστικές εξετάσεις και αναλύσεις

Είναι κοινώς αποδεκτό ότι μετά την εφαρμογή του ΓεΣΥ έχει γεμίσει ο τόπος με ακτινοδιαγνωστικά κέντρα. Σε μια χώρα με ένα εκατομμύριο κατοίκους υπάρχουν 17 μαγνητικοί τομογράφοι MRI, για τους οποίους υπάρχει και λίστα αναμονής. Αναμονή, ωστόσο η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών απασχολεί ιδιαίτερα τους πολίτες. Παράπονα καταγράφονται την ίδια στιγμή και για τις γενικές αναλύσεις. Για τη συγκεκριμένη κατηγορία ο «Π» έλαβε τους τελευταίους έξι μήνες 12 παράπονα.

9.«Ο νευρολόγος μου γράφει επείγον MRI εγκεφάλου. Βρίσκω ραντεβού για να κάνω την εξέταση τρεις εβδομάδες μετά. Με ενημερώνουν ότι είναι όλα καλά. Ο πονοκέφαλος δεν υποχωρούσε. Έναν μήνα μετά ο γιατρός με στέλνει ξανά για MRI. Πάω σε άλλο κέντρο και μου βρίσκουν όγκο στον εγκέφαλο». (Ηρακλής Π., 5.5.23)

10.«Έπρεπε να κάνω επείγον MRI στο γόνατο. Το πιο σύντομο ραντεβού που έβρισκα σε κέντρο της περιοχής μου ήταν σε τέσσερις εβδομάδες. Τελικά αναγκάστηκα να βγω εκτός επαρχίας για να κάνω την εξέταση στις δύο εβδομάδες». (Μαίρη Ν., 8.4.2023)

11.«Είμαι 67 ετών και πριν το ΓεΣΥ ο παθολόγος μου με έστελνε και έκανα αναλύσεις μία φορά το εξάμηνο για να ελέγχουμε τη χοληστερόλη. Το ΓεΣΥ μόνο μία φορά τον χρόνο, ενώ έχω και πρόβλημα με τα νεφρά μου. Έκανα αναλύσεις Μάρτιο του 2022 και ήταν όλα καλά. Πάω στον γιατρό μου και του ζητώ να μου γράψει ξανά αναλύσεις τέλη Δεκεμβρίου. Μου λέει, περίμενε, δεν πέρασε ακόμη ο χρόνος. Κάνω αναλύσεις τον Μάρτιο και έδειξαν καρκίνο και στους δύο νεφρούς. Τώρα το ΓεΣΥ θα πληρώσει τις θεραπείες μου και εγώ θα πρέπει να μπω στην επίπονη αλλά και οδυνηρή ταλαιπωρία της χημειοθεραπείας». (Ιωάννης Μ., 22.6.23)

Φυσικοθεραπείες

Με αρκετούς συμπολίτες μας να μπαίνουν στο χειρουργείο, αυξήθηκαν όπως ήταν αναμενόμενο και τα αιτήματα για φυσικοθεραπεία. Μαζί με την αύξηση των αιτημάτων ήρθαν και τα παράπονα, τόσο από επαγγελματίες υγείας όσο και από τους ίδιους τους πολίτες για τον αριθμό των φυσικοθεραπειών που εγκρίνει κάθε φορά ο ΟΑΥ. Για το συγκεκριμένο ζήτημα λάβαμε 19 παράπονα.

12. «Στα 50 μου έπρεπε να μπω στο χειρουργείο για αλλαγή ισχίου ύστερα από τραυματισμό. Ο γιατρός έκανε λάθος το μέγεθος του ισχίου και μου έβαλε δύο νούμερα πιο μεγάλο. Έπρεπε να κάνω δεύτερο χειρουργείο. Έχει έναν χρόνο που ταλαιπωρούμαι και πληρώνω και τις φυσικοθεραπείες από την τσέπη μου γιατί το ΓεΣΥ κάλυψε μόνο τις πρώτες 10». (Αντρέας Α., 22.6.23)

13.«Άλλαξα και τα δύο μου γόνατα. Για το ΓεΣΥ εννέα φυσικοθεραπείες ήταν αρκετές. Έκανε αίτημα ο γιατρός για άλλες τρεις αλλά το απέρριψαν». (Άννα Γ., 14.6.23)

14.«Η μητέρα μου 80 ετών έπεσε και έσπασε το ισχίο της σε δύο σημεία. Μπήκε στο χειρουργείο και στον ΟΑΥ θεωρούν ότι της φτάνουν οι 6 φυσικοθεραπείες. Έκανε ήδη 13 και θέλει σίγουρα άλλες 4-5». (Κατερίνα Μ., 25.2.23)

Φάρμακα

Ελλείψεις σε φάρμακα, σκευάσματα που δεν έχουν μπει ακόμη στο ΓεΣΥ και ταλαιπωρία την οποία υφίστανται οι χρόνιοι ασθενείς, οι οποίοι συνεχίζουν να παίρνουν κάθε μήνα τα φάρμακά τους από τα κρατικά φαρμακεία, ταλανίζουν τους πολίτες. Ο «Π» τους τελευταίους έξι μήνες έλαβε 37 παράπονα από δικαιούχους του συστήματος σχετικά με την προμήθεια φαρμάκων εντός του ΓεΣΥ, με αρκετά από αυτά να έχουν να κάνουν με τις συχνές αλλαγές στις συμπληρωμές.

15.«Είμαι μητέρα τριών παιδιών και σας γράφω γιατί έχω απελπιστεί. Έχω έναν γιο 12 χρονών και είναι χρόνιος ασθενής. Για να πάρω τα φάρμακά του κάθε φορά τρώω 3-4 ώρες στην ουρά στο κρατικό φαρμακείο. Χθες πήγα στις 8 το πρωί να πάρω τα φάρμακα και δεν είχα προλάβει να τελειώσω μέχρι να σχολάσουν τα μωρά από το σχολείο. Θα πάω και αύριο αναγκαστικά. Θα χάσω κι άλλη ημέρα από τη δουλειά μου». (Ιωάννα Α., 8.1.23)

16«Με απέλυσαν από τη δουλειά μου γιατί μία φορά τον μήνα πάω στο νοσοκομείο και στήνομαι με τις ώρες στην ουρά για να πάρω τα φάρμακα της 15χρονης κόρης μου». (Κωνσταντίνα Π., 31.3.23)

17.«Κάθε φορά που πάω να πιάσω τα φάρμακά μου δίνω τη σύνταξή μου. Αλλάζουν συνέχεια τις τιμές και στο τέλος πληρώνουμε παραπάνω απ' ό,τι πριν το ΓεΣΥ». (Γιάννα Τ., 24.4.23)

18.«Είμαι διαβητικός. Χρειάζεται να ελέγχω το ζάχαρό μου 4-5 φορές την ημέρα. Ψάχνω εδώ και μήνες βελόνες σε φαρμακείο του ΓεΣΥ και δεν βρίσκω». (Παναγιώτης Π., 17.4.23)

19.«Πήγα σε έξι διαφορετικά φαρμακεία στην περιοχή μου και δεν κατάφερα να βρω βελόνες. Είμαι διαβητικός, πώς θα μετρήσω το ζάχαρό μου;» (Γιάννης Ι., 30.6.23)

Άσκοπες επεμβάσεις

Η ραγδαία άνοδος τα τελευταία τέσσερα χρόνια επεμβάσεων όπως αντικατάσταση ισχίων, γονάτων και καταρράκτη εγείρει το ερώτημα αν δικαιούχοι του ΓεΣΥ μπαίνουν στο χειρουργείο με το παραμικρό. Ύστερα από σχετικό δημοσίευμα του «Π» τον περασμένο Μάιο έφτασαν κοντά μας αρκετά (27) παράπονα για το συγκεκριμένο ζήτημα.

20. «Πριν από περίπου επτά μήνες επισκέφθηκα ορθοπεδικό του ΓεΣΥ με πόνο στο ισχίο. Με έστειλε να κάνω ακτινογραφία στην οποία δεν φάνηκε να υπάρχει κάποιο πρόβλημα, επειδή συνέχισα να πονώ ο γιατρός μου είπε ότι είναι καλύτερα να αφαιρέσουμε το ισχίο. Άκουσά τον, γιατί λέω έν' γιατρός κάτι θα ξέρει παραπάνω 'που μένα. Τέσσερις μήνες μετά και αφού συνέχισα να ταλαιπωρούμαι, αφού και μετά την αντικατάσταση του ισχίου δεν βελτιώθηκε η κατάσταση, επισκέφθηκαν ξανά τον γιατρό, ο οποίος με έστειλε για MRI. Η εξέταση έδειξε ότι είχα όγκο κοντά στο ισχίο που πίεζε το νεύρο και γι' αυτό πονούσα. Μόλις το ανακάλυψα έκλεισα ραντεβού σε άλλον γιατρό, ο οποίος με χειρούργησε για να μου αφαιρέσει τον όγκο. Δύο μήνες τώρα κάνω φυσικοθεραπείες για να μπορέσω να σταθώ ξανά στα πόδια μου». (Μαρίνα Κ., 7.5.2023).

Η θέση του ΟΑΥ

Προκειμένου να δοθούν οι απαραίτητες απαντήσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι δικαιούχοι του ΓεΣΥ, ο «Π» επικοινώνησε με τον αναπληρωτή διευθυντή του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ) Άθω Τσινωντίδη. Στείλαμε στον κ. Τσινωντίδη τα παράπονα που καταγράψαμε και του ζητήσαμε να μας τα σχολιάσει. Μόλις για τέσσερα από τα 15 παράπονα καταφέραμε να πάρουμε κάποια απάντηση, καθώς, όπως μας επισημάνθηκε, δεν άπτονται όλα των αρμοδιοτήτων του ΟΑΥ. Το γεγονός αυτό ισχύει σε κάποιες από τις περιπτώσεις, όπως είναι για παράδειγμα το θέμα με τις άσκοπες χειρουργικές επεμβάσεις αλλά και την ανάγκη για εφαρμογή ποιοτικών κριτηρίων στην παροχή διαγνωστικών εξετάσεων. Το να μην υπάρχει ποιοτικός έλεγχος σε τέτοιου είδους υπηρεσίες δεν είναι μόνο θέμα του ΓεΣΥ, αλλά είναι ένα ζήτημα που απασχολεί γενικότερα, με το Υπουργείο Υγείας να ανακοινώνει από τα μέσα του περασμένου Απριλίου την πρόθεσή του να προχωρήσει σε εκπόνηση νομοσχεδίου για τη λειτουργία ακτινοδιαγνωστικών κέντρων.

Όσον αφορά τώρα τα παράπονα για τα οποία λάβαμε απάντηση, ο κ. Τσινωντίδης μίλησε για το δικαίωμα αλλαγής προσωπικού γιατρού, επισημαίνοντας πως «ο δικαιούχος μπορεί να αλλάξει προσωπικό γιατρό εφόσον συμπληρωθούν δώδεκα μήνες από την ημερομηνία εγγραφής του στον προηγούμενο προσωπικό γιατρό» (απάντηση στο παράπονο αρ. 3).

Απαντώντας για το θέμα των ελλείψεων σε αναλώσιμα, κυρίως σε αυτά που χρησιμοποιούν οι διαβητικοί, π.χ. βελόνες, ανέφερε ότι «η έλλειψη σε σκαρφιστήρες οφειλόταν σε πρόβλημα της αναδόχου εταιρείας να παραδώσει ικανοποιητικές ποσότητες. Το πρόβλημα έχει ήδη αποκατασταθεί» (απάντηση στα παράπονα αρ. 14, 15).

Γιατί αλλάζουν συχνά οι τιμές των φαρμάκων;

Ο κ. Τσινωντίδης, απαντώντας στο παράπονο δικαιούχου για τις συχνές αλλαγές όσον αφορά τις τιμές των φαρμάκων (παράπονο αρ. 13), σημείωσε τα ακόλουθα: «Βάσει νομοθεσίας, το γενικό σύστημα υγείας αποζημιώνει πλήρως τουλάχιστον ένα φαρμακευτικό προϊόν από κάθε κατηγορία φαρμάκων που περιλαμβάνεται στον Κατάλογο Φαρμακευτικών Προϊόντων του ΓεΣΥ. Στις περιπτώσεις στις οποίες υπάρχουν περισσότερα διαθέσιμα φαρμακευτικά προϊόντα σε μία κατηγορία, ο οργανισμός αποζημιώνει πλήρως αυτό με τη χαμηλότερη τιμή. Εάν ο γιατρός συνταγογραφήσει φαρμακευτικό προϊόν άλλο από το φθηνότερο της κατηγορίας, τότε θα πρέπει οι δικαιούχοι να καταβάλουν τη διαφορά της τιμής μεταξύ των 2 φαρμακευτικών προϊόντων στο φαρμακείο (Συνεισφορά ΙΙ). Όταν οι χονδρικές τιμές των φαρμακευτικών προϊόντων στον τιμοκατάλογο των φαρμακευτικών προϊόντων του Υπουργείου Υγείας αλλάζουν, μπορεί να επηρεάζεται είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω και η Συνεισφορά ΙΙ. Ως αποτέλεσμα, οι δικαιούχοι ενδέχεται να παρατηρήσουν αλλαγές στο ποσό που συνήθως πληρώνουν στο φαρμακείο προκειμένου να λάβουν τη φαρμακευτική τους αγωγή».

Ο ίδιος επεσήμανε επίσης ότι «ο κάθε δικαιούχος έχει το δικαίωμα: πρώτον, να ζητήσει από τον φαρμακοποιό του να τον προμηθεύσει με το γενόσημο φαρμακευτικό προϊόν που καλύπτει πλήρως το ΓεΣΥ, έτσι ώστε να μην πληρώσει Συνεισφορά ΙΙ, έστω και αν η συνταγή του αναφέρει διαφορετικό φαρμακευτικό προϊόν, και, δεύτερον, να συζητήσει με τον θεράποντα ιατρό του κατά πόσον υπάρχει άλλο φαρμακευτικό προϊόν με διαφορετική δραστική ουσία που να καλύπτεται πλήρως από το ΓεΣΥ και που να είναι κατάλληλο για τον ίδιο».