Η ρητορική και το αφήγημα έναντι προσφύγων, αιτητών ασύλου και μεταναστών, όπως αυτά παρουσιάζονται καθημερινά στη δημόσια σφαίρα, βρίσκουν απήχηση ανάμεσα στην κοινωνία. Και έρευνα που έγινε από το Πανεπιστημιακό Κέντρο Ερευνών Πεδίου του Πανεπιστημίου Κύπρου, εκ μέρους της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) στην Κύπρο, καταδεικνύει πως ο αρνητισμός και η εκφορά ξενοφοβικού λόγου, επηρεάζει στάση και συμπεριφορά πολιτών, έναντι αυτής της κατηγορίας ανθρώπων.
Την ώρα που το ζήτημα της ένταξης και ενσωμάτωσης προσφύγων, μεταναστών και αιτητών ασύλου στις τοπικές κοινωνίες καθίσταται κεντρικό θέμα συζήτησης και θεμελιώδης αρχή του προσφυγικού/μεταναστευτικού ζητήματος σε όλο τον κόσμο, στην Κύπρο καταγράφεται μια σημαντική στροφή προς περισσότερο αρνητικές στάσεις απέναντι στην ένταξη. Ακόμα, παρατηρείται υπερβολή και υπερεκτίμηση σε ό,τι αφορά στα επιδόματα που δικαιούνται να λαμβάνουν οι αιτητές ασύλου μηνιαία, καθώς και σε άλλα ποσά που αφορούν σε κρατικές οικονομικές δαπάνες.
Την έρευνα ανέλαβε το Πανεπιστημιακό Κέντρο Ερευνών Πεδίου (ΠΑΚΕΠΕ) του Πανεπιστημίου Κύπρου, εκ μέρους της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) στην Κύπρο. Έγινε ανάμεσα Σεπτεμβρίου και Δεκεμβρίου 2022, με σκοπό να μελετήσει τις αντιλήψεις και τις στάσεις του κοινού σχετικά με τους πρόσφυγες, αιτητές ασύλου και μετανάστες, καθώς και να καταγράψει τις τάσεις ή τις αλλαγές στην κοινή γνώμη από την τελευταία έρευνα που διεξήχθη για την Ύπατη Αρμοστεία το 2018.
Καταυλισμοί και απομόνωση
Αυξημένη τάση που ευνοεί την απομόνωση αντί την ενσωμάτωση προσφύγων και αιτητών ασύλου καταγράφει η έρευνα. Τα ποσοστά των συμμετεχόντων που επιλέγουν τους καταυλισμούς ως τρόπο φιλοξενίας προσφύγων και αιτητών ασύλου έχουν αυξηθεί από το 2018, και συνακόλουθα έχουν μειωθεί τα ποσοστά που επιλέγουν την ένταξη στην κοινωνία. «Αυτό πιθανώς να οφείλεται στον κυρίαρχο πολιτικό και δημόσιο λόγο όπου και απουσιάζει η συνιστώσα της ένταξης των προσφύγων», καταγράφει στα συμπεράσματά της η έκθεση. Ενδιαφέρον εύρημα της έρευνας είναι και η αντίληψη ότι οι πρόσφυγες και οι αιτητές ασύλου προτιμούν να αλληλεπιδρούν μόνο με μέλη που προέρχονται από τις δικές τους εθνοτικές ομάδες. Οι πολίτες, δηλαδή, μεταθέτουν την ευθύνη για την ένταξη στους ίδιους τους πρόσφυγες και τους αιτητές άσυλου.
Εν είδει φιλανθρωπίας
Μπορεί η πλειοψηφία να αναγνωρίζει τις δύσκολες συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων και αιτητών ασύλου στα κέντρα υποδοχής και να ανταποκρίνονται σε εκκλήσεις για βοήθεια (συλλογή τροφίμων, ρούχων ή άλλης υποστήριξης), εντούτοις, αυτή η στάση προσεγγίζει περισσότερο τη φιλανθρωπία και λιγότερο την αναγνώριση του δικαιώματος για παροχή ασύλου και ενσωμάτωσή τους στην κοινωνία. Αυτό επιβεβαιώνει και η στάση της πλειοψηφίας στο ζήτημα της χορήγησης υπηκοότητας στους πρόσφυγες, που είναι αρνητική.
Ανησυχίες
Τι ανησυχεί τους Κύπριους και διατηρούν τη στάση που καταγράφει η έρευνα;
- Το μικρό μέγεθος της Κύπρου
- Οι πιθανές αλλαγές της δημογραφίας του νησιού
- Ο φόβος της εγκληματικής/βίαιης συμπεριφοράς
Ως εκ τούτου, οι Κύπριοι φαίνεται να προτιμούν την ιδέα της εισαγωγής ορίου στον αριθμό προσφύγων και αιτητών ασύλου που μπορεί να δεχθεί η χώρα μας. Επιχειρήματα ότι η Κύπρος δεν έχει την ικανότητα να δεχτεί περισσότερους αιτητές ασύλου αλλά ούτε είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τις αυξανόμενες αφίξεις, αντικατοπτρίζονται επίσης στα ευρήματα της έρευνας.
