Έφτασε η ώρα των μανιταριών...

Όλοι περίμεναν με αγωνία τις φθινοπωρινές βροχές. Διότι, εκτός από το γεγονός ότι τις έχουμε ανάγκη, θα εισρεύσει νερό στα φράγματα και θα ξεδιψάσει η γη, θα αρχίσουν να βγαίνουν και τα μανιτάρια. Αφού, λοιπόν, είχαμε ικανοποιητικές βροχές τον Νοέμβριο, αναμένεται πως θα έχουμε και μια καλή συγκομιδή μανιταριών τις αμέσως επόμενες ημέρες. Και όσοι το γνωρίζουν αυτό έχουν ήδη ξεκινήσει να τα αναζητούν. Τα δάση μας γίνονται άνω κάτω από τους μανιταρόφιλους, σε σημείο που καταστρέφονται βιότοποι. Με χτενιές και άλλα γεωργικά εργαλεία, αλλά και με ξένο εργατικό προσωπικό, σκάβουν όπου βρουν στην προσπάθειά τους να εντοπίσουν τον εύγεστο μεζέ. Αυτές οι ενέργειες έχουν αναγκάσει και το Τμήμα Δασών να ξεκινήσει περιπολίες και να επιβάλει εξώδικα πρόστιμα σε όσους χρησιμοποιούν απαγορευμένες μεθόδους με σκοπό να γίνουν πιο αποτελεσματικοί.

Παράλληλα, μανιταρόφιλοι ανεβάζουν συνεχώς φωτογραφίες στο διαδίκτυο από διάφορα είδη μανιταριών που εντοπίζουν, κάποια εδώδιμα και κάποια άλλα όχι, ενδεχομένως και επικίνδυνα. Σε πολλές περιπτώσεις επικοινωνούν με τον Μυκητολογικό Σύνδεσμο για να μάθουν περισσότερες πληροφορίες για τα μανιτάρια, διότι δυστυχώς φαίνεται πως λίγα γνωρίζουμε για αυτό τον εξαιρετικό μύκητα. Και όσα λιγότερα ξέρουμε, τόσο πιο επικίνδυνο είναι αφού κάποια μανιτάρια μπορούν να προκαλέσουν σοβαρής μορφής δηλητηρίαση.

Όπως το ίδιο το Τμήμα Δασών παραδέχεται, τα μανιτάρια στην Κύπρο δεν έχουν μελετηθεί σε ικανοποιητικό βαθμό, παρόλο που στο νησί μας υπάρχουν οι κατάλληλες οικολογικές συνθήκες για εμφάνισή τους.

Πότε να τα ψάξετε…

Φαίνεται ότι τα πιο πολλά είδη εμφανίζονται προς το τέλος του φθινοπώρου, όταν δηλαδή έχουμε ικανοποιητικές βροχές και η θερμοκρασία διατηρείται σε κατάλληλα επίπεδα. Η παρουσία μανιταριών συνεχίζεται και τον χειμώνα, ιδιαίτερα σε χαμηλά και μεσαία υψόμετρα, όπως και την άνοιξη. Χαρακτηριστικά να αναφέρουμε πως πέρσι την άνοιξη έγινε χαμός στην καμένη περιοχή της Σολέας. Αρκετοί φίλοι των μανιταριών και καλοί γνώστες του αντικειμένου είχαν εντοπίσει δεκάδες κιλά του γνωστού και περιζήτητου μανιταριού μορχέλα (συνήθως εμφανίζεται σε καμένες περιοχές), το οποίο αποξηραμένο πωλείται 70 ευρώ το κιλό.

Εδωδιμότητα των μανιταριών

Τα μανιτάρια σε σχέση με την εδωδιμότητά τους χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: τα εδώδιμα, τα αμφίβολα και τα δηλητηριώδη. Εδώδιμα είναι τα μανιτάρια που όταν καταναλωθούν δεν προκαλούν οποιαδήποτε διαταραχή στην ανθρώπινη υγεία. Ο πιο ασφαλής τρόπος να τα αναγνωρίσουμε είναι η επιβεβαίωση του είδους τους από κάποιο έμπειρο συλλέκτη. Η χρήση βιβλίων για αναγνώριση των εδώδιμων μανιταριών μπορεί να είναι αποδεκτή υπό προϋποθέσεις, αλλά μπορεί να είναι και επικίνδυνη. Πιο επικίνδυνη είναι όμως η χρήση εμπειρικών μεθόδων, όπως για παράδειγμα η γεύση και η μυρωδιά, αφού και μερικά δηλητηριώδη μανιτάρια σύμφωνα με μαρτυρίες θυμάτων έχουν ωραία γεύση και μυρωδιά. Αμφίβολα είναι τα είδη που όταν καταναλωθούν προκαλούν διαταραχές στην ανθρώπινη υγεία, που διαφέρουν στη σοβαρότητά τους από περίπτωση σε περίπτωση.

Αν και τα πολύ δηλητηριώδη είδη μανιταριών είναι λίγα, δικαίως έχουν προκαλέσει τον φόβο στον κόσμο. Η ομοιότητά τους με εδώδιμα είδη είναι σε μερικές περιπτώσεις πολύ μεγάλη και εύκολα ο συλλέκτης μπορεί να κάνει λάθος. Σύμφωνα με το Τμήμα Δασών, τα είδη των δηλητηρίων που φέρουν δεν εκδηλώνουν συμπτώματα αμέσως μετά την κατανάλωσή τους, αλλά σε κατοπινό στάδιο και αφού περάσει αρκετός χρόνος, μέχρι και 48 ώρες, και όταν ήδη βρίσκονται μέσα στο αίμα.

Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε ότι σε περιπτώσεις δηλητηριάσεων από μανιτάρια πρέπει να πάμε αμέσως σε έναν γιατρό. Οι πρώτες μας ενέργειες πρέπει να είναι η πρόκληση εμετού και η τήρηση λεπτομερών σημειώσεων για την εξέλιξη των συμπτωμάτων.

Αναγνωρίστε τα είδη

Μερικά από τα πιο κοινά μανιτάρια των διαφόρων οικοτόπων της Κύπρου είναι:

Κοκκινομανίταρο

Κοινό μανιτάρι της Κύπρου που θεωρείται πολύ εύγευστο. Εμφανίζεται το φθινόπωρο σε δάση τραχείας και μαύρης πεύκης αλλά και σε θαμνώνες.

Κοπρομανίταρο

Κοινό μανιτάρι της Κύπρου. Είναι εδώδιμο παρόλο που οι Κύπριοι δεν το εκτιμούν ιδιαίτερα. Εμφανίζεται σε περιόδους με σχετικά υψηλές θερμοκρασίες (φθινόπωρο), όταν υπάρχει κατάλληλη υγρασία, κυρίως σε λιβάδια, παρυφές δασικών δρόμων και πρόσφατα διαταραγμένο έδαφος.

Πουρούι

Κοινό εδώδιμο μανιτάρι. Εμφανίζεται συνήθως το φθινόπωρο σε χωράφια και κήπους.

Αρνούι

Περιζήτητο εδώδιμο μανιτάρι. Το συναντούμε την άνοιξη σε πρόσφατα καμένες περιοχές, δάση, λιβάδια και σε ακαλλιέργητη γη.

Ασπρομανίταρο

Κοινό μανιτάρι της Κύπρου. Είναι εδώδιμο παρόλο που δεν εκτιμάται όπως το κοκκινομανίταρο. Εμφανίζεται το φθινόπωρο σε δάση τραχείας και μαύρης πεύκης, πιο νωρίς από το κοκκινομανίταρο.

Μανιτάρι της αναθρήκας

Είναι από τα πιο γνωστά και περιζήτητα μανιτάρια της Κύπρου. Το βρίσκουμε την άνοιξη και το φθινόπωρο σε περιοχές με αναθρήκες, πάνω στις ρίζες των οποίων αναπτύσσεται.

Μαραθεύτικο

Περιζήτητο εδώδιμο μανιτάρι. Εμφανίζεται το φθινόπωρο σε δάση τραχείας και μαύρης πεύκης.

Σφουγγαράς

Κοινό μανιτάρι της Κύπρου. Είναι εδώδιμο παρόλο που δεν θεωρείται πολύ καλής ποιότητας. Εμφανίζεται το φθινόπωρο σε δάση τραχείας και μαύρης πεύκης.

Λήφθηκαν μέτρα

Το Τμήμα Δασών, με αφορμή τις αναμενόμενες εξορμήσεις του κοινού στα βουνά για συλλογή μανιταριών, διευκρινίζει τα πιο κάτω:

- Πολλοί συλλέκτες στην προσπάθειά τους να είναι πιο αποτελεσματικοί χρησιμοποιούν εργαλεία, κυρίως τσουγκράνες (χτενιές), για απομάκρυνση της φυλλάδας που σκεπάζει τα μανιτάρια. Η πρακτική αυτή απαγορεύεται ρητά από τον περί Δασών Νόμο.

- Ο εντοπισμός των μανιταριών πρέπει να γίνεται μετά από προσεκτική παρατήρηση από συλλέκτες που είναι σε θέση να διαχωρίζουν τα εδώδιμα είδη από τα δηλητηριώδη.

- Κατά τη συλλογή, να αφαιρείται η φυλλάδα μόνο από το μέρος που βρίσκεται πάνω από το μανιτάρι και στη συνέχεια το μανιτάρι να κόβεται με μαχαίρι λίγο πιο πάνω από το έδαφος. Ακολούθως να γίνεται επανατοποθέτηση της φυλλάδας που μετακινήθηκε.

- Η συλλογή πρέπει να γίνεται με προσοχή και με σεβασμό προς τη φύση και το ίδιο το μανιτάρι που συλλέγεται. Εκείνο που έχει μεγαλύτερη σημασία δεν είναι τόσο αν θα συλλεχθεί ή όχι το μανιτάρι (καρπός), όσο να μην καταστραφεί ο παραγωγικός μύκητας που βρίσκει προστασία κάτω από τη φυλλάδα.

- Είναι πολύ σημαντικό να συλλέγονται μόνο τα ώριμα μανιτάρια τα οποία έχουν απελευθερώσει μεγάλο αριθμό σπορίων, εξασφαλίζοντας έτσι την αναπαραγωγή τους και τα επόμενα χρόνια.

Το Τμήμα Δασών κάνει έκκληση στο κοινό να εφαρμόζει τις σωστές πρακτικές και να αναφέρει τις παραβάσεις στον πλησιέστερο δασικό σταθμό. Η σαρωτική απομάκρυνση της φυλλάδας συνιστά βάναυση μεταχείριση της φύσης και προκαλεί ζημιά στο δασικό οικοσύστημα αφού θανατώνει μικρά μανιτάρια που πρόκειται να βλαστήσουν, καθώς και μικροοργανισμούς και φυτά της περιοχής, ενώ ταυτόχρονα υποβαθμίζει αισθητικά το δάσος.

Συνέδριο για τα μανιτάρια

Ο Μυκητολογικός Σύνδεσμος Κύπρου σε συνεργασία με το κοινοτικό συμβούλιο Πλατρών και τη διαδικτυακή ομάδα Mediterranean Fungi διοργανώνουν μεταξύ 1-3 Δεκεμβρίου το 2ο Μεσογειακό Μυκητολογικό Συνέδριο με τη συμμετοχή κορυφαίων Ευρωπαίων μυκητολόγων, οι οποίοι θα παραδώσουν σειρά από διαλέξεις με τις πιο πρόσφατες μυκητολογικές εξελίξεις στα γένη Geastrum, Hebeloma, Hydnum, Morchella και τη μεγάλη οικογένεια των Boletales. Το συνέδριο θα πραγματοποιηθεί στο ορεινό θέρετρο των Πλατρών και είναι ανοικτό για όλους.