Ο γιατρός στο Δάλι και η… ΚΥΠ του Ευαγόρα

Οι θεσμοί στο κάθε βασίλειο ήσαν πολύ σαφείς και αρκετά αυστηροί και στις περισσότερες των περιπτώσεων την απόλυτη εξουσία ασκούσε ο βασιλιάς, βοηθούμενος από την οικογένειά του και την αυλή του. Μόνο αρκετά αργότερα φαίνεται να είχαν εισαχθεί και κάποιοι δημοκρατικοί θεσμοί. Όπως στο βασίλειο των Σόλων, όπου είχε φιλοξενηθεί δυο φορές ο σοφός Σόλων ο Αθηναίος, τον 7ο π.Χ. αιώνα. Η αναφορά του Πλουτάρχου ότι ο Σόλων είχε «ξανακτίσει» την πόλη των Σόλων, πρέπει να ερμηνευθεί ως συμβολική. Ο Σόλων δεν ήταν αρχιτέκτων, ήταν νομοθέτης. Και το «ξανακτίσημο» της πόλης αυτής θα πρέπει να ήταν πνευματικό. Με την εμπειρία του και από την πατρίδα του, την Αθήνα, ο Σόλων θα πρέπει να είχε εισαγάγει στην κυπριακή πόλη αρκετούς νέους θεσμούς. Τέτοιοι θεσμοί φαίνεται ότι στη συνέχεια υιοθετήθηκαν και από άλλα κυπριακά βασίλεια. Στη γνωστή πινακίδα από το Ιδάλιον για παράδειγμα, του 5ου π.Χ. αιώνα, έχουμε μια σαφή ένδειξη. Η πινακίδα, με εγχάρακτο κείμενο, ήτανε μια συμφωνία – συμβόλαιο με ένα γιατρό για παροχή υπηρεσιών ενώ η πόλη πολιορκείτο από Κιτιείς και Πέρσες. Αναφέρεται δε ότι για την εργοδότηση του γιατρού είχαν αποφασίσει από κοινού «ο βασιλιάς Στασίκυπρος και η πόλη». Πράγμα που δηλώνει την ύπαρξη πλέον κάποιων δημοκρατικών θεσμών. Αυτά όμως αρκετά αργότερα, κατά την Κλασική πλέον περίοδο. Πάντως το βασιλικό ανάκτορο δεν ήτανε μόνο η ανώτατη εξουσία αλλά και εκείνη η αρχή που ήλεγχε και κατηύθυνε τα πάντα. Στο βασίλειο της Σαλαμίνος μαρτυρείται ότι στην υπηρεσία του ανακτόρου βρίσκονταν και οι λεγόμενοι Γεργίνοι, ένα είδος μυστικής αστυνομίας, που τα μέλη της κυκλοφορούσαν καθημερινά στην πόλη, σαν απλοί πολίτες, άκουγαν, έβλεπαν και ανέφεραν στο παλάτι οτιδήποτε. Στο παλάτι υπηρετούσε και άλλο σώμα, οι λεγόμενοι Προμάλαγγες, που δική τους εργασία ήταν να λαμβάνουν καθημερινά τις αναφορές των Γεργίνων, να τις αξιολογούν και να αποφασίζουν ποιες από αυτές χρειάζονταν περαιτέρω διερεύνηση. Παρόμοιες υπηρεσίες στενής παρακολούθησης των πολιτών αναφέρεται ότι λειτουργούσαν και στα άλλα βασίλεια, ιδίως τον 5ο και τον 4ο π.Χ. αιώνες.

Τάξεις και χωρικοί

Υπήρχε δε σαφής διαχωρισμός των κοινωνικών τάξεων, σε ευγενείς και αριστοκράτες, σε αστούς και σε χωρικούς. Οι αστοί πάλι, διακρίνονταν σε διάφορες κατηγορίες, κυρίως ανάλογα και προς το επάγγελμα που ασκούσαν, ενώ υπήρχε βέβαια και η τάξη του ιερατείου, διαφόρων βαθμίδων, αφού στο νησί, πέρα από την παγκύπρια λατρεία της Αφροδίτης και του Απόλλωνος, λατρεύονταν και πολλές άλλες θεότητες, τόσο ελληνικές όσο και άλλες, καθώς στο νησί ζούσαν και Φοίνικες και Αιγύπτιοι και άλλοι. Και ακόμη, υπήρχε η τάξη των στρατιωτικών, ενώ πολλοί άλλοι ασχολούντο με ναυτικά επαγγέλματα.

Οι χωρικοί πάλι, που ζούσανε βέβαια εκτός πόλεων, στην ύπαιθρο, και ήσαν καλλιεργητές, γεωργοί και κτηνοτρόφοι, προμήθευαν και τις πόλεις με σιτηρά, κτηνοτροφικά και άλλα είδη. Ακόμη, πολλοί εργάζονταν στα μεταλλεία ή ήσαν υλοτόμοι, ενώ όσοι χωρικοί ζούσαν κοντά στις ακτές, ήσαν βέβαια και ψαράδες. Οι ασχολούμενοι με τη θάλασσα ήσαν πολλοί επίσης, καθώς η Κύπρος είναι νησί και συνεπώς η όποια επικοινωνία με άλλα μέρη γινόταν αποκλειστικά διά θαλάσσης. Μαρτυρείται ότι τα κυπριακά βασίλεια διέθεταν ισχυρούς στόλους, εμπορικούς και πολεμικούς, κι έτσι πέραν των ναυτικών θα πρέπει να υπήρχαν και πολλοί που εργάζονταν ως καραβομαραγκοί – που φτιάχνανε δηλαδή αλλά και συντηρούσαν τα άφθονα καράβια. Τέτοιοι τεχνίτες έχαιραν μεγάλης φήμης και εκτός Κύπρου, διαχρονικά. Αναφέρεται για παράδειγμα ότι η βασίλισσα των Ασσυρίων, η περιβόητη Σεμίραμις (18ος π.Χ. αιώνας) στην οποία αποδίδεται και η ίδρυση της θρυλικής Βαβυλώνας, είχε καλέσει ναυπηγούς από την Κύπρο για να της κατασκευάσουν καράβια για χρήση στον Ινδό ποταμό. Κάτι, μάλιστα, ιδιαίτερα πρωτοποριακό, αφού αναφέρεται ότι οι Κύπριοι της είχαν κατασκευάσει, από τότε, τη μακρινή εκείνη εποχή, ποταμόπλοια «διαιρετά», δηλαδή λυόμενα, που μπορούσαν να λυθούν και πάλι να συναρμολογηθούν. Τέτοια καράβια, «διαλυτά τε και γομφωτά» αναφέρεται ότι Κύπριοι τεχνίτες είχαν φτιάξει και αιώνες αργότερα, για τον Μέγα Αλέξανδρο, όπως μαρτυρεί ο Στράβων. Τέτοια καράβια μεταφέρονταν με αμάξια, σε κομμάτια, μέχρι τον ποορισμό τους, όπου και συναρμολογούντο.

Κατά τα σχετικά νεότερα χρόνια, την Κλασική και Ελληνιστική εποχή, ήσαν επίσης πολλοί αστοί που ασχολούντο με τις τέχνες – θέατρο, ποίηση, μουσική κλπ. Έχουν δε διασωθεί και κάποια ονόματα Κυπρίων συγγραφέων, δυστυχώς όμως κανένα έργο τους δεν σώθηκε. Μαρτυρείται ακόμη, από επιγραφές που έχουν βρεθεί, ότι Κύπριοι διακρίνονταν και σε διεθνείς εκδηλώσεις, μουσικές, θεατρικές και άλλες, αλλά και στον τομέα του θεάτρου, όπως και στις επιστήμες. Έχουν σωθεί ονόματα διασήμων Κυπρίων επιστημόνων, όπως γιατροί για παράδειγμα.