Η πολιτική αναταραχή απειλεί το οικονομικό θαύμα του Ισραήλ

Του JOHN THORNHILL*

Σύμφωνα με τα δικαιολογημένα, αν και πικάντικα, λόγια ενός βετεράνου επενδυτή τεχνολογίας στο Ισραήλ: «Είναι ένα κωλοθαύμα αυτό που έχουμε χτίσει εδώ.» Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, η μικροσκοπική χώρα των 9 εκατομμυρίων ανθρώπων, που βρίσκεται σε μια εχθρική γειτονιά, απέκρουσε πολέμους, εξεγέρσεις και οικονομικές κρίσεις για να δημιουργήσει ένα από τα πιο εκπληκτικά τεχνολογικά hotspots του κόσμου. Αλλά η πρόσφατη απομάκρυνση από τη δημοκρατία από τη δεξιά κυβέρνηση συνασπισμού του Ισραήλ ανησυχεί τους διάσημους επιχειρηματίες τεχνολογίας της χώρας, με ορισμένους από αυτούς να απειλούν τώρα να φύγουν. Κινδυνεύει το πρωτότυπο έθνος των νεοφυών επιχειρήσεων (start-up nation) στον κόσμο να μετατραπεί σε ένα έθνος που κλείνει (shut-down nation);

Αν ακούσει κανείς την έντονα φορτισμένη ρητορική πολλών φιλελεύθερων Ισραηλινών διανοουμένων, επιχειρηματιών και επενδυτών, θα μπορούσε να το φανταστεί. Ο ροκ σταρ Ισραηλινός ιστορικός Yuval Noah Harari παρομοίασε την κίνηση της κυβέρνησης να περιορίσει τις εξουσίες του Ανώτατου Δικαστηρίου με «αντιδημοκρατικό πραξικόπημα». Η πολιτική αντιπαράθεση, η οποία έχει προκαλέσει μαζικές διαδηλώσεις στους δρόμους, έχει κλονίσει τόσο τους ντόπιους επιχειρηματίες όσο και τους διεθνείς επενδυτές και έχει οδηγήσει σε βουτιά της αξίας του σέκελ.

«Οι μεγιστάνες της τεχνολογίας γνωρίζουν ότι χωρίς μια ανεξάρτητη δικαιοσύνη και μια δημοκρατική κοινωνία, ολόκληρη η βιομηχανία τους βρίσκεται σε κίνδυνο», έγραψε ο Harari στην Washington Post.

Η τριών ετών νεοσύστατη εταιρεία ασφάλειας cloud Wiz, η οποία μόλις συγκέντρωσε 300 εκατ. δολάρια με την εντυπωσιακή αποτίμηση των 10 δισ. δολαρίων, έγινε η τελευταία από μια σειρά τεχνολογικών εταιρειών που ιδρύθηκαν από το Ισραήλ και σήμανε συναγερμό. Η Wiz δήλωσε ότι δεν θα μεταφέρει κανένα από τα χρήματα που είχε συγκεντρώσει στο Ισραήλ όσο συνεχίζεται η πολιτική αβεβαιότητα. Οι δικαστικές κινήσεις της κυβέρνησης έθεταν σε κίνδυνο τις βασικές αξίες του σεβασμού του νόμου και της ανεκτικότητας που στηρίζουν τη δημοκρατία του Ισραήλ, μου είπε ο Assaf Rappaport, διευθύνων σύμβουλος της Wiz. «Αυτή είναι περισσότερο μια υπαρξιακή απειλή από οποιονδήποτε πύραυλο.»

Για πολλά χρόνια, ο τεχνολογικός τομέας του Ισραήλ έχει επιδείξει εκπληκτική ανθεκτικότητα απέναντι στις επανειλημμένες απειλές για την ασφάλεια και έχει αποσπαστεί ελάχιστα από το επιτελεστικό ψυχόδραμα της εθνικής πολιτικής. Η μοναδική εστίασή του στην οικοδόμηση ζωντανών νεοφυών επιχειρήσεων, ιδίως στους τομείς του επιχειρηματικού λογισμικού, της ασφάλειας και της fintech, τον έχει καταστήσει την ατμομηχανή της ισραηλινής οικονομίας. Πέρυσι, ο τομέας της τεχνολογίας αντιπροσώπευε το 54% των εξαγωγών της χώρας και απασχολούσε περίπου το ένα δέκατο του εργατικού δυναμικού.

Όπως και οι περισσότερες άλλες χώρες, το Ισραήλ έχει πληγεί από την τελευταία ύφεση της αγοράς τεχνολογίας, με τη χρηματοδότηση των νεοφυών επιχειρήσεων να μειώνεται σχεδόν κατά το ήμισυ, στα 15,5 δισ. δολάρια πέρυσι. Ωστόσο, το ετήσιο αυτό ποσό παρέμεινε το δεύτερο υψηλότερο που έχει καταγραφεί ποτέ και οι επενδύσεις σε πρώιμο στάδιο συνέχισαν να αυξάνονται το 2022, σύμφωνα με το Start-up Nation Policy Institute. Το Ισραήλ δαπανά επίσης περισσότερα για έρευνα και ανάπτυξη ως ποσοστό του ΑΕΠ - 5,4% - από οποιαδήποτε άλλη χώρα του ΟΟΣΑ.

Όμως, η δικαστική κατάληψη της εξουσίας από την κυβέρνηση κινητοποίησε τον τεχνολογικό τομέα όσο ποτέ άλλοτε.

«Η αυτοσυγκράτηση έχει πεταχτεί από το παράθυρο. Οι άνθρωποι της τεχνολογίας είναι οι μύες πίσω από το κίνημα διαμαρτυρίας», μου είπε ένας άλλος επιχειρηματίας. «Είναι υπέροχο που ζούμε σε μια πραγματική δημοκρατία, όπως βλέπουμε σήμερα. Αλλά η κατάσταση είναι τρομακτική όσο δεν πάει.»

Ορισμένοι επιχειρηματίες, όπως ο Rappaport, παραμένουν αισιόδοξοι ότι μπορεί να επιτευχθεί ένας συμβιβασμός, προσκολλημένοι στο γεγονός ότι ο Πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου υπήρξε ενεργός υπέρμαχος του start-up έθνους του Ισραήλ. Άλλοι όμως ήδη αντισταθμίζουν τα στοιχήματά τους, συζητώντας σε ομάδες μηνυμάτων για τα σχετικά πλεονεκτήματα της μετεγκατάστασης στην Κύπρο, την Ισπανία ή τις ΗΠΑ.

Μια θεωρία σχετικά με το γιατί η ισραηλινή βιομηχανία τεχνολογίας έχει ανθίσει, είναι ότι έχει επωφεληθεί στρεβλά από αυτό που ο ιστορικός Μαρκ Ζάκαρι Τέιλορ έχει αποκαλέσει «δημιουργική ανασφάλεια». Όπως και άλλες μικρές χώρες που αντιμετωπίζουν μεγάλες απειλές ασφαλείας, όπως η Νότια Κορέα και η Ταϊβάν, το Ισραήλ έχει καταστήσει στρατηγική επιταγή να δώσει προτεραιότητα στην εξωτερική ασφάλεια έναντι των εσωτερικών αγώνων και στην τεχνολογική καινοτομία έναντι της αναδιανομής του πλούτου. Στο βιβλίο του The Politics of Innovation (Η πολιτική της καινοτομίας), ο Taylor εξηγεί πώς οι τεχνολογικά δυναμικές χώρες, όπως το Ισραήλ, βασίζονται επίσης πολύ περισσότερο στα άτυπα κοινωνικά δίκτυα επιχειρηματιών και επενδυτών παρά σε οποιουσδήποτε κυβερνητικούς θεσμούς.

Ο κίνδυνος για τον τεχνολογικό τομέα του Ισραήλ είναι ότι οι εσωτερικές διαμάχες θα υποβαθμίσουν αυτή τη δημιουργική ανασφάλεια και θα διαβρώσουν τα ευαίσθητα κοινωνικά δίκτυα της χώρας. Ο βετεράνος επενδυτής λέει ότι χρειάστηκαν 30 χρόνια για να οικοδομηθεί το έθνος των νεοφυών επιχειρήσεων, αλλά μπορεί εύκολα να καταστραφεί. «Δεν έχει χτιστεί στο έδαφος, αλλά στο μυαλό και την καρδιά μας», λέει. Μπορεί να υπάρχουν μεγαλύτερες δυνάμεις που παίζουν στο Ισραήλ από το μέλλον του τεχνολογικού του τομέα, αλλά θα έκανε ανυπολόγιστη ζημιά στον δυναμισμό της οικονομίας του Ισραήλ και στη γεωπολιτική του ασφάλεια, αν η κυβέρνηση έχανε αυτές τις καρδιές και τα μυαλά.

*Ο αρθρογράφος είναι ιδρυτής της Sifted, μιας εταιρείας μέσων ενημέρωσης που υποστηρίζεται από τους FT και καλύπτει ευρωπαϊκές νεοφυείς επιχειρήσεις.

	© The Financial Times Limited [2023]. All Rights Reserved. FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Limited Not to be redistributed, copied or modified in any way. politis.com.cy is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation.