Ν. Αφρική, ένας «παγκόσμιος παίκτης» οδεύει στις κάλπες

Κρίσιμες είναι οι σημερινές βουλευτικές εκλογές στη Νότια Αφρική, μία χώρα που διεκδικεί πρωταγωνιστικό ρόλο στην παγκόσμια σκηνή, 30 χρόνια μετά την κατάργηση του απαρτχάιντ.Οι σημερινές βουλευτικές εκλογές στη Νότια Αφρική είναι κομβικής σημασίας. Για πρώτη φορά το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο, επικεφαλής του οποίου είναι ο πρόεδρος της χώρας Σίριλ Ραμαφόζα, μπορεί να χάσει την πλειοψηφία. Παρά το γεγονός ότι το κόμμα αυτό, υπό τον Νέλσον Μαντέλα, οδήγησε τη χώρα στη Δημοκρατία, σήμερα αντιμετωπίζει τη δυσαρέσκεια των κατοίκων λόγω του αυξανόμενου ποσοστού ανεργίας που φτάνει το 32%, της φτώχειας και των άπειρων σκανδάλων διαφθοράς. Το ειδικό βάρος της Ν. Αφρικής στην εξωτερική πολιτική είναι μεγάλο και η έκβαση των σημερινών εκλογών μπορεί να επηρεάσει προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση την πολιτική της και την στάση της απέναντι σε μεγάλα διεθνή γεγονότα.

«Η Νότια Αφρική είναι σημαντικός παίκτης στη διεθνή σκηνή και την προσεγγίζουν άλλες χώρες, ιδίως στην Αφρική» λέει ο Στίβεν Γκρουτζ, διευθυντής του προγράμματος για την αφρικανική διακυβέρνηση και διπλωματία στο Νοτιοαφρικανικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων (SAIIA). Όπως υποστηρίζει, «το κράτος είναι ισχυρός υποστηρικτής των θεμάτων που είναι σημαντικά για την Αφρική, είτε πρόκειται για το εμπόριο, είτε για συγκρούσεις, είτε για ανθρωπιστικά ζητήματα».

Προσφυγή κατά Ισραήλ στο Διεθνές Δικαστήριο

Η Νότια Αφρική προσπαθεί να επιλύει ειρηνικά τις συγκρούσεις στην αφρικανική ήπειρο αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Στον πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας η χώρα ανέλαβε ηγετικό διαμεσολαβητικό ρόλο. Ο πρόεδρος Ραμαφόζα μίλησε τηλεφωνικά με τον Βλάντιμιρ Πούτιν και τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι και τον Ιούνιο του 2023 ταξίδεψε για συνομιλίες στο Κίεβο και τη Μόσχα, ως επικεφαλής αφρικανικής αντιπροσωπείας. Η χώρα διατήρησε ουδέτερη στάση. Εκεί που προκάλεσε αίσθηση είναι όταν κατηγόρησε το Ισραήλ για γενοκτονία κατά των Παλαιστίνιων στη Λωρίδα της Γάζας και προσέφυγε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Στις 24 Μαΐου 2024 το Δικαστήριο διέταξε την «άμεση» παύση των στρατιωτικών επιχειρήσεων στη Ράφα κάνοντας δεκτή την προσφυγή.

«Η κυβέρνηση της Πρετόρια έχει συχνά επικριθεί για ασυνέπεια, γιατί υποστηρίζει ολόψυχα τους Παλαιστίνιους, αλλά να αρνείται να τιμωρήσει τη Ρωσία για ορισμένες από τις παραβιάσεις του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ», παρατηρεί ο Στέβεν Γκρουτζ. «Δεν υπάρχει μονοπώλιο στην υποκρισία και στα δύο μέτρα και δυο σταθμά» λέει χαρακτηριστικά, προσθέτοντας ότι πολλές χώρες είναι ασυνεπείς όταν πρόκειται να επιβάλουν τις πολιτικές τους.

Παρά τις επικρίσεις της Δύσης, ιδίως των ΗΠΑ, η Νότια Αφρική ακολουθεί πολιτική υπέρ της Παλαιστίνης. «Ακριβώς λόγω της ιστορίας του απαρτχάιντ η χώρα θεωρεί ως ηθική υποχρέωση να τηρεί το ανθρωπιστικό και το διεθνές δίκαιο, ακόμη και αν αυτό προκαλεί δυσαρέσκεια σε άλλους», λέει στην Deutsche Welle ο Λουάζι Σόμου Νιου, υπεύθυνος πολιτικής της οργάνωσης της πρωτοβουλίας πολιτών South African Liaison Office (SALO). Μετά από πολλά χρόνια απαρτχάιντ και διεθνούς απομόνωσης η νοτιοαφρικανική κυβέρνηση υπό τον Νέλσον Μαντέλα δεσμεύτηκε σε μια εξωτερική πολιτική που θα την οδηγούσε πίσω στην «οικογένεια των εθνών», όπως υπογραμμίζει. «Σήμερα η Ν. Αφρική είναι παγκόσμιος παίκτης».

Παγκόσμιος παίκτης

Αυτό φαίνεται από την ενεργό συμμετοχή της στην Αφρικανική Ένωση και επιπλέον από το ότι είναι η μοναδική αφρικανική χώρα στην ομάδα των G20 και στην ομάδα BRICS. Εκτός αυτού η Ν. Αφρική προσπαθεί επίσης να εκπροσωπήσει τα συμφέροντα της Αφρικής και του Παγκόσμιου Νότου στο Κίνημα των Αδεσμεύτων (NAM), στον συνασπισμό για την κλιματική αλλαγή BASIC (Βραζιλία, Νότια Αφρική, Ινδία, Κίνα), στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) και σε άλλα διεθνή φόρα εμπορίου και ανάπτυξης. «Με αυτή τη δέσμευση, η Νότια Αφρική συνδυάζει τη βούληση να μεταρρυθμίσει τις άνισες και αποκλειστικές δομές κυριαρχίας του διεθνούς συστήματος», τονίζει ο αναλυτής Στίβεν Γκρουτζ. Όλα αυτά αναδεικνύουν τη σημασία των σημερινών βουλευτικών εκλογών για το ποια κατεύθυνση θα πάρει η χώρα.

Πάνω από 50 κόμματα διεκδικούν τις ψήφους των 28 εκατομμυρίων πολιτών της χώρας, αλλά δύο από αυτά θα μπορούσαν να οδηγήσουν τη Νότια Αφρική σε ριζικά διαφορετικές κατευθύνσεις. Το πρώτο είναι το βασικό κόμμα της αντιπολίτευσης, μια κεντρώα δημοκρατική συμμαχία κυρίως λευκών πολιτικών υπό τον Τζον Στινχούϊσεν. Το δεύτερο είναι το μαρξιστικό κόμμα των Μαύρων Μαχητών της Οικονομικής Ελευθερίας, ο ηγέτης του οποίου, ο πρώην πολιτικός του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου Τζούλιους Μαλέμα, ζητά την εθνικοποίηση των ορυχείων χρυσού και πλατίνας και την κατάσχεση της γης από τους λευκούς αγρότες. Ο Μαλέμα θα μπορούσε να αναδειχθεί σε σημαντικό παράγοντα σε περίπτωση που το ANC χρειαστεί εταίρο για να κυβερνήσει, ένα σενάριο που ο Στινχούϊσεν περιγράφει ως «ημέρα καταστροφής» για τη Νότια Αφρική.

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου