Σλοβακία, μία χώρα με μακρά προϊστορία βίας

Ένας άνδρας σε σύγχυση πυροβολεί τον πρωθυπουργό – μία δολοφονική απόπειρα σε μία χώρα που δεν έχει θέσει με συνέπεια τέλος στη διαπλοκή και το οργανωμένο έγκλημα.Σοβαροί τραυματισμοί στο στήθος και την κοιλιακή χώρα, ώρες σε κρίσιμη κατάσταση στο χειρουργείο, η έκβαση του οποίου ήταν αβέβαιη – και τώρα ενδεχομένως μήνες ανάρρωσης: Ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας, Ρόμπερτ Φίτσο, επέζησε παρά τρίχα από την απόπειρα δολοφονίας εναντίον του την Τετάρτη, 15 Μαΐου. Μία τόσο σοβαρή απόπειρα δολοφονίας αρχηγού κυβέρνησης στην Ευρώπη δεν έχει υπάρξει εδώ και δεκαετίες.

Η απόπειρα δολοφονίας κατά του Φίτσο είναι το θλιβερό αποκορύφωμα της αυξανόμενης βίας κατά πολιτικών σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Στη Σλοβακία, μια χώρα βαθιά διχασμένη πολιτικά και με τον τόνο ανάμεσα στα κόμματα να είναι εξαιρετικά σκληρός και βίαιος, όλοι οι πολιτικοί αντίπαλοι του Φίτσο εξέφρασαν τον αποτροπιασμό τους απέναντι στην απόπειρα δολοφονίας του.

Το βασικό κόμμα της αντιπολίτευσης ακύρωσε τις διαδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά της αναδιοργάνωσης της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης που σχεδιάζει η κυβέρνηση Φίτσο. Η πρόεδρος Ζουζάνα Καπούτοβα, η οποία είναι και η ίδια στόχος λασπολογίας και πρόκειται να εγκαταλείψει σύντομα την πολιτική της καριέρα για τον λόγο αυτό, κάλεσε την πολιτική ελίτ της χώρας και τους πολίτες να τοποθετηθούν απέναντι στο κύμα μίσους και βίας.

«Απογοητευμένος και πολιτικά μπερδεμένος» ο δράστης

Τα κίνητρα του δράστη και οι συνθήκες του εγκλήματος δεν έχουν ακόμη διευκρινιστεί. Ένα πράγμα είναι ωστόσο ήδη βέβαιο: Όλα δείχνουν ότι πρόκειται για έναν βαθιά απογοητευμένο και πολιτικά μπερδεμένο άνθρωπο που έδρασε μόνος. Ο 71χρονος Γιουράι Τσ., με καταγωγή από τη νοτιοδυτική Σλοβακία, εργαζόταν σε μία εταιρία σεκιούριτι και, σύμφωνα με δημοσιεύματα των σλοβακικών ΜΜΕ, είχε επιχειρήσει ανεπιτυχώς να γίνει συγγραφέας. Έκανε αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα, οι οποίες στρέφονταν κατά μεταναστών και Ρομά. Παράλληλα, ήταν προφανώς και αντίπαλος του δεξιού εθνικιστικού κυβερνητικού συνασπισμού υπό τον πρωθυπουργό Ρόμπερτ Φίτσο. Παρατηρητές κάνουν λόγο για ένα άτομο «απογοητευμένο και πολιτικά μπερδεμένο».

Δεν υπήρχε τίποτα που να υποδεικνύει ότι θα μπορούσε να συμβεί μία δολοφονική απόπειρα κατά του Ρόμπερτ Φίτσο. Ωστόσο η επίθεση εντάσσεται σε ένα ιστορικό παρασκήνιο, το οποίο χαρακτηρίζεται από βία στην πολιτική κουλτούρα και συνδέεται με το οργανωμένο έγκλημα – ένα παρελθόν με το οποίο η Σλοβακία δεν έχει αντιπαρατεθεί ακόμη.

Μετά την διάλυση της Τσεχοσλοβακίας και την ανεξαρτησία της το 1993, η χώρα υπό τον πρωθυπουργό Βλαντιμίρ Μέτσιαρ βρέθηκε για χρόνια σε ένα σταυροδρόμι μεταξύ ενός αυταρχικού καθεστώτος με στενούς δεσμούς με το οργανωμένο έγκλημα και μιας ανάπτυξης με βάση στο κράτος δικαίου. Η περίοδος αυτή στιγματίστηκε από οικονομικά εγκλήματα και εγκληματικές ιδιωτικοποιήσεις, βάναυσες δολοφονίες υποκινούμενες από τη μαφία και σοβαρές επιθέσεις κατά επικριτών του Μέτσιαρ. Ναδίρ της περιόδου θεωρείται το παιχνίδι εξουσίας ανάμεσα στον πρωθυπουργό Μέτσιαρ και τον τότε πρόεδρο της χώρας Μιχάλ Κόβατς, κατά τη διάρκεια του οποίου οι μυστικές υπηρεσίες της Σλοβακίας απήγαγαν τον γιο του Κόβατς. Ο Μέτσιαρ θεωρείται υποκινητής της απαγωγής, ωστόσο μέχρι και σήμερα δεν έχει διαλευκανθεί πλήρως η υπόθεση.

Προοίμιο μέτρων κατά αντιφρονούντων;

Η ένταξη της Σλοβακίας στην ΕΕ το 2004 φάνηκε να σηματοδοτεί το τέλος αυτής της εποχής. Ήταν επίσης η εποχή που ξεκίνησε και ο Ρόμπερτ Φίτσο την πολιτική του καριέρα στη χώρα. Ο Φίτσο, δικηγόρος, έγινε αρχικά γνωστός ως σοσιαλδημοκράτης και αγωνιστής κατά της διαφθοράς και του ανεξέλεγκτου νεοφιλελευθερισμού. Αφού ανέλαβε όμως καθήκοντα πρωθυπουργού, το 2006, φημολογείται ότι βρέθηκε και ο ίδιος μπλεγμένος σε σκάνδαλα διαφθοράς.

Στις αρχικές αντιδράσεις μετά την απόπειρα δολοφονίας κατά του Ρόμπερτ Φίτσο μέλη της κυβέρνησης κατηγόρησαν τα κόμματα της αντιπολίτευσης και δημοσιογράφους που επικρίνουν την κυβέρνηση Φίτσο ότι ήταν οι εγκέφαλοι πίσω από το έγκλημα. Ενδέχεται να πρόκειται για μία ένδειξη ότι η επίθεση κατά του Σλοβάκου πρωθυπουργού θα μπορούσε να γίνει το προοίμιο για ακόμη πιο αυστηρά μέτρα κατά των επικριτών της κυβέρνησης.

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου