Λιβύη: Ανάμεσα στο χάος και τα γεωπολιτικά συμφέροντα

Ο κόσμος διαδηλώνει για ειρήνη και ψωμί. Οι δύο πόλοι εξουσίας έχουν τη δική τους ατζέντα και οι ξενες δυνάμεις ερίζουν και διεκδικούν επιρροή. Ο ρόλος της ομάδας Βάγκνερ.Οι βίαιες διαδηλώσεις που εκτυλίχθηκαν πριν λίγες ημέρες στα δύο κέντρα εξουσίας της Λιβύη, στην Τρίπολη και την πόλη Τόμπρουκ, φέρνουν και πάλι στο προσκήνιο ένα δισεπίλυτο πρόβλημα της διεθνούς κοινότητας. Τον περασμένο Δεκέμβριο είχαν προγραμματιστεί εκλογές στη χώρα για τη συγκρότηση νόμιμης και ενιαίας κυβέρνησης, που να αξίζει το όνομά της. Αλλά οι βασικοί πολιτικοί παίκτες ακολουθούν τη δική τους ατζέντα, έχουν κολλήσει στην εξουσία με αποτέλεσμα να τιναχθεί στον αέρα η εκλογική διαδικασία.

Μαφιόζικες δομές

Τις επιπτώσεις νιώθει στο πετσί του ο λαός με ό,τι αυτό συνεπάγεται για μια χώρα με πλούσιο ορυκτό πλούτο, όπως περιγράφει ο Τόμας Κλάες, επικεφαλής των πρότζεκτ του γραφείου του ιδρύματος Φρίντριχ Έμπερτ στην Τυνησία. «Οι άνθρωποι στη Λιβύη ζουν στην πραγματικότητα σε μια πλούσια πετρελαιοπαραγωγό χώρα, αλλά δεν έχουν κανένα όφελος από αυτό χρόνια τώρα. Οι καλές υποδομές από προηγούμενες επενδύσεις έχουν καταστραφεί ή βρίσκονται σε κακή κατάσταση, το σύστημα ύδρευσης και ηλεκτροδότησης λειτουργεί μερικώς. Αντ' αυτού κυβερνούν πολιτοφύλακες, που αναπτύσσουν όλο και περισσότερες δομές τύπου μαφίας. ‘Έχουν καταλάβει μεμονωμένους οικονομικούς τομείς του κράτους με σημαντικές υποδομές, όπως το λιμάνι ή κεντρικές οδικές αρτηρίες, και προσπαθούν να εκβιάσουν για όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα από αυτό».

Ένα επικίνδυνο μείγμα σε μια χώρα που από τη μια ο Αμπντέλ Χαμίντ Νμπεϊμπα, ένας από τους δύο αμφιλεγόμενους πρωθυπουργούς που αρνήθηκε να παραδώσει την εξουσία τον περασμένο Δεκέμβριο για να γίνουν οι εκλογές, προσπαθεί να ηρεμήσει τα πνεύματα. Και από την άλλη ο επιχειρηματίας Φατίχ Μπασανγκά, που εξελέγη τον περασμένο Φεβρουάριο πρωθυπουργός από το αμφιλεγόμενο κοινοβούλιο στο Τομπρούκ, επιχειρεί με τη χρήση όπλων να εκδιώξει την κυβέρνηση Νμπέιμπα από την Τρίπολη.

Η Ρωσία και η ομάδα Βάγκνερ

Ο ρόλος του διεθνούς παράγοντα πολυπλοκοποιεί ακόμη περισσότερο την κατάσταση. Περιφερειακοί ισχυροί παίκτες, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, μαζί με ΗΠΑ, Γαλλία, Ιταλία, Ρωσία αλλά και Τουρκία, ακολουθούν τα δικά τους γεωπολιτικά, οικονομικά και ενεργειακά συμφέροντα. Υπάρχουν φόβοι ότι εάν επικρατήσει ο Μπασάνγκα ως πρωθυπουργός θα ενισχυθεί η ρωσική επιρροή. Άλλοι πάλι πιστεύουν ότι ο Νμπέιμπα θα μπορούσε να ενισχύει τα ισλαμιστικά στοιχεία της χώρας. Και σε αυτήν τη διένεξη η ΕΕ αναδεικνύεται σε πολιτικό νάνο, είναι διαιρεμένη, και όπως υποστηρίζει ο ειδήμων Τόμας Κλάες, η Γαλλία παρεκκλίνει από την κοινοτική γραμμή.

«Πάντως είναι γεγονός ότι όσο λιγότερο πετρέλαιο παράγει η Λιβύη τόσο λιγότερο φτάνει στην παγκόσμια αγορά και στην Ευρώπη. Κι αυτό επιτείνει την ευρωπαϊκή ενεργειακή κρίση». Η ρωσική επίθεση στην Ουκρανία άλλαξε τον τρόπο πρόσληψης και του λιβυκού από τη διεθνή κοινότητα.Ως τεράστια πρόκληση θεωρείται η παρουσία της ρωσικής ομάδας μισθοφόρων Βάγκνερ, αν και έχει μεταφέρει στην Ουκρανία πολλούς πολεμιστές της.

«Βρίσκονται κυρίως γύρω από στρατηγικής σημασία πετρελαϊκές εγκαταστάσεις, δηλαδή σε κοιτάσματα πετρελαίου και διυλιστήρια» λέει ο Κλάες. Αλλά μπορεί να ασκήσει επιρροή όχι μόνο σε θέματα πετρελαίου. Στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες επικρατεί ανησυχία ότι η αντιπαράθεση με τη Ρωσία θα μπορούσε να οδηγήσει το Κρεμλίνο να χρησιμοποιήσει αυτήν την ομάδα για να προκαλέσει αναταραχή στη νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ σύμφωνα με ανάλυση της ΜΚΟ «Διεθνής Οργάνωση Κρίσης» (ICG). Κι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει με τη σειρά του σε ένα μεταναστευτικό ρεύμα και μια ακόμη κρίση για τη Ευρώπη.

Κέρστεν Κνιπ

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου