Το υπαρκτό πρόβλημα της επάρκειας στην παροχή ηλεκτρικής ενέργειας «δείχνει τα δόντια» του τις τελευταίες ημέρες και έχει φέρει στα όριά της την απρόσκοπτη παροχή με ηλεκτρισμό. Σε ένα κακό σενάριο, που όλα θα πάνε λάθος, η Κύπρος θα ζήσει μια άνευ προηγούμενου κατάσταση. Το χειρότερο είναι ότι αυτό το κακό σενάριο μπορεί να επαναληφθεί το καλοκαίρι.
Τα επόμενα 24ωρα, και συγκεκριμένα από την Πέμπτη, το σύστημα ηλεκτροδότησης θα δοκιμαστεί ακόμη περισσότερο λόγω ενός συνδυασμού παραγόντων (πτώση θερμοκρασίας, βλάβες σε μονάδες της ΑΗΚ), με τον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου να υποχρεώνεται να προχωρήσει σε εκ περιτροπής διακοπή της ηλεκτροδότησης μεταξύ των ωρών 18:00 και 21:00, για 30 λεπτά, αν τελικά η διαθέσιμη παραγωγή δεν μπορεί να καλύψει τη ζήτηση.
Αν η σημερινή οριακή κατάσταση μετατραπεί σε κρίση θα εκδοθούν και σχετικές ανακοινώσεις. Ως προληπτικό μέτρο από το Διαχειριστή συστήνεται ο περιορισμός της κατανάλωσης το τρίωρο 18:00 και 21:00 ώστε να αποτραπεί το ενδεχόμενο περικοπών στα καταναλωτικά φορτία και αν υπάρξουν περικοπές αυτές να είναι μικρότερης διάρκειας.
Πώς φτάσαμε στο όριο
Πολλαπλές πηγές μιλούν στον «Π» για μια οριακή κατάσταση στην ηλεκτροδότηση της χώρας. Ο συνδυασμός βλαβών σε μεγάλες μονάδες της ΑΗΚ σε Δεκέλεια και Βασιλικό -γίνονται έντονες προσπάθειες για αποκατάσταση ώστε επιπλέον ισχύ να είναι διαθέσιμη από την Πέμπτη- νέφωσης που μειώνει την απόδοση των φωτοβολταϊκών και αυξημένης κατανάλωσης λόγω της πτώσης της θερμοκρασίας έχει περιορίσει το λεγόμενο λειτουργικό περιθώριο του συστήματος, το «μαξιλαράκι» μεταξύ διαθέσιμης παραγωγής και ζήτησης.
Το τρίωρο 18:00 και 21:00 η ζήτηση φτάνει στην αιχμή της και η κάλυψή της στηρίζεται στις συμβατικές μονάδες της ΑΗΚ. Τη Δευτέρα, η μέγιστη ζήτηση καταγράφηκε στις 19:30 με ζήτηση 959 ΜW η οποία καλύφθηκε με 924ΜW από συμβατική παραγωγή και το υπόλοιπο από παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από αιολικά και βιομάζα. Χθες, στην πρωινή αιχμή των 08:30, η ζήτηση ήταν 755 ΜW και καλύφθηκε με 460 ΜW από συμβατική, 254 ΜW από φωτοβολταϊκα και 42 ΜW από αιολικά και βιομάζα. Η ηλιοφάνεια, όσο χαμηλή και να είναι, προσφέρει ανάσες. Το βράδυ, όμως, όλο το βάρος το σηκώνει η συμβατική παραγωγή. Η συμβατική εγκατεστημένη ισχύ είναι 1.478 MW και δεν είναι ποτέ διαθέσιμη στο 100%.
Χάρη σε συγκυρίες, όπως η αυξημένη παραγωγή από αιολικά και η συνδρομή των κατεχομένων (η ανταλλαγή ενέργειας είναι μια συνηθισμένη πρακτική), απέτρεψαν τις προηγούμενες ημέρες την ενεργοποίηση από τον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου του μοναδικού όπλου που έχει στη διάθεσή του, τις περικοπές στην παροχή, δηλαδή να κόβεται το ρεύμα προκειμένου να αποφευχθεί ένα black out και να προστατευτεί το σύστημα ηλεκτροδότησης.
Τι να περιμένουμε
Οι επόμενες ημέρες αναμένονται να είναι ακόμη πιο δύσκολες λόγω της περαιτέρω πτώσης της θερμοκρασίας από την Πέμπτη στην Κύπρο. Η ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια θα αυξηθεί. Το σύστημα Coral θα φέρει στην Κύπρο ψυχρή αέρια μάζα, με το θερμόμετρο να υποχωρεί πολλούς βαθμούς κάτω από το μηδέν στις ορεινές περιοχές. Το μετεωρολογικό σύστημα αναμένεται να επηρεάσει τη χώρα μέχρι την προσεχή Τρίτη και έχει θέσει σε συναγερμό όλους τους εμπλεκόμενους με την παραγωγή και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας. Το λειτουργικό περιθώριο, όπως αναφέραμε, προβλέπεται να είναι χαμηλό.
Συνεπώς, το σενάριο νοικοκυριά και επιχειρήσεις να μείνουν χωρίς ηλεκτροδότηση εν μέσω ψύχους δεν αποτελεί μια άσκηση επί χάρτου, αλλά ένα ενδεχόμενο που προκαλεί ανησυχία στους αρμόδιους.
«Πρέπει να παρακαλάμε να μην προκύψει κάποιο πρόβλημα στα κατεχόμενα», ανέφερε στον «Π» πηγή με γνώση της κατάστασης.
Η παραδοχή ότι το πρόβλημα οφείλεται... στον καιρό και ότι μας διασώζει η παραγωγή από τα κατεχόμενα (η οποία στο παρελθόν δεν έχει δώσει και τα καλύτερα δείγματα αξιοπιστίας, με την ΑΗΚ να παρέχει ηλεκτρική ενέργεια για να μην βυθιστούν στο σκοτάδι, η διασύνδεση των δύο ηλεκτρικών συστημάτων αποτελεί Μέτρο Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης) δείχνει πόσο ευάλωτη είναι η ενεργειακή ασφάλεια της Κύπρου. Ως εφεδρεία λειτουργεί η Δεκέλεια, αλλά και εκεί έχουν παρουσιαστεί προβλήματα που αποδίδονται στην παλαιότητα των μονάδων. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Δεκέλεια, που λειτουργεί ως δεύτερο σημείο παραγωγής, λειτουργεί μόνο έκτακτα, για σκοπούς ευστάθειας του συστήματος, καθώς έχει εξαντληθεί ο πρόσθετος χρόνος λειτουργίας που είχε παραχωρήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Τι μπορεί να γίνει
Η μόνη λύση στο πρόβλημα είναι η εισαγωγή του φυσικού αερίου στο ενεργειακό μίγμα της χώρας, που θα επιτρέψει να λειτουργήσουν δύο νέες μονάδες συμβατικής ηλεκτροπαραγωγής, από την ΑΗΚ (μοναδα 6) και τη Cyfield. Μια λύση που δεν θα τη δούμε άμεσα.
Ο «Π», με δημοσιεύματά του στις 13 Οκτωβρίου είχε αναδείξει το πρόβλημα της επάρκειας. Μάλιστα, το καλοκαίρι του 2024 υπήρξαν και πάλι οριακές στιγμές (σε μια περίπτωση αποφύγαμε περικοπές επειδή φύσηξε και δούλεψαν τα αιολικά!) και με τα υφιστάμενα δεδομένα και το επόμενο καλοκαίρι θα είναι επικίνδυνο. Υπενθυμίζεται ότι στις 22 Ιουλίου ο ΔΣΜΚ είχε εκδώσει ανακοίνωση απευθύνοντας έκκληση για περιορισμό της ζήτησης και προειδοποιώντας με εκ περιτροπές διακοπές διάρκειας 30 λεπτών, οι οποίες τελικά δεν έγιναν.
Το ΕΤΕΚ σε έγγραφο εργασίας για τα ζητήματα της ενέργειας περιγράφει το πρόβλημα της ευστάθειας του συστήματος και προτείνει την ταχεία ανάπτυξη σημαντικών μονάδων αποθήκευσης στο υφιστάμενο σύστημα ηλεκτρισμού της χώρας.
