«Το χρηματικό αντιστάθμισμα μεταξύ €300 - €3.000»: Ο υπ. Εσωτερικών στον «Π» για τη νέα πολεοδομική αμνηστία 

Ο υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Ιωάννου, προτρέπει τους πολίτες να αξιοποιήσουν την ευκαιρία που τους δίνεται με τη νέα πολεοδομική αμνηστία για να νομιμοποιήσουν πολεοδομικές παρατυπίες, μικρής έκτασης, έτσι ώστε να μπορέσουν να εξασφαλίσουν πιστοποιητικά έγκρισης και τίτλους ιδιοκτησίας. «Είναι σημαντικό ότι με το νέο αυτό Σχέδιο, μπορούν να αντιμετωπιστούν στο άμεσο μέλλον δικαστικές διαδικασίες και επιβολή προστίμων και να αποφευχθούν οι χρονοβόρες διαδικασίες εξέτασης παρεκκλίσεων», αναφέρει σε συνέντευξή του στον «Π», ο υπουργός. Αποκαλύπτοντας, παράλληλα, ότι το κόστος για τη νομιμοποίηση πολεοδομικών παραβάσεων θα κυμαίνεται από €300 μέχρι €3.000, ανάλογα με την παρανομία και την έκτασή της.

Ο κ. Ιωάννου διαμηνύει με τον πιο αποφασιστικό τρόπο, ότι η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη και το υπουργείο του, δεν θα ανέχονται τις πολεοδομικές παρανομίες, ούτε θα κλείνουν τα μάτια. Και φέρει ως παράδειγμα, πρόσφατες αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου για κατεδάφιση ορόφων ξενοδοχείων που κτίστηκαν παράνομα στην περιοχή της ελεύθερης Αμμοχώστου.

Στη συνέντευξή του στον «Π», ο υπουργός Εσωτερικών αποκάλυψε ότι, προωθεί την τροποποίηση της κείμενης νομοθεσίας που αφορά τις πολεοδομικές αυθαιρεσίες και τις επικίνδυνες οικοδομές με σκοπό την αύξηση των ποινών, δίνοντας, όπως είπε, «πρόσθετα ισχυρότερα εργαλεία στις αρμόδιες Αρχές, που είναι πλέον οι Επαρχιακοί Οργανισμοί Αυτοδιοίκησης, για την άμεση εφαρμογή των διαταγμάτων κατεδάφισης».

Ποιοι είναι οι λόγοι που οδήγησαν το Υπουργείο Εσωτερικών στην απόφαση για νέα πολεοδομική αμνηστία;

Μετά την τροποποίηση τριών νομοθεσιών το 2011 που στόχευαν, κυρίως, στον απεγκλωβισμό των αγοραστών σε κοινόκτητες οικοδομές, το πρώτο Σχέδιο Κινήτρων για μικρής κλίμακας παρατυπίες εφαρμόστηκε το 2015 επί υπουργίας του αείμνηστου Σωκράτη Χάσικου και έκτοτε με αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου δόθηκαν τρεις παρατάσεις, η τελευταία έληξε τον Δεκέμβριο του 2023.

Παρά την οκταετή διάρκεια του Σχεδίου, τα αποτελέσματα δεν ήταν τα προσδοκόμενα, εξαιτίας, κυρίως, του περιορισμού που υπήρχε για το χρονικό σημείο έκδοσης των πολεοδομικών και οικοδομικών αδειών που καθορίστηκε μέχρι τον Ιούλιο του 2015. Συγκεκριμένα, είχαν υποβληθεί 3.151 πολεοδομικές αιτήσεις, αριθμός που δεν είναι αντιπροσωπευτικός των αυθαίρετων κατασκευών που εκτιμάται ότι υπάρχουν παγκύπρια. Επομένως, λαμβάνοντας υπόψη τον σημαντικό αριθμό των ιδιοκτητών που φαίνεται ότι παραμένουν χωρίς τη δυνατότητα έκδοσης τίτλων ιδιοκτησίας λόγω παρατυπιών, αποφασίσαμε να εκπονήσουμε ένα νέο Σχέδιο Πολεοδομικής Αμνηστίας με νέους όρους και απλοποιημένες διαδικασίες, ώστε να βοηθήσουμε εκείνη τη μερίδα των πολιτών που επηρεάζονται. Σκοπός μας, ασφαλώς, δεν είναι να σπρώξουμε τους πολίτες να παρανομήσουν, ανοίγοντάς τους παραθυράκια για να μην υποστούν τις επιπτώσεις των ενεργειών τους. Αντιθέτως, στόχευσή μας –και αυτό επιτυγχάνεται στις προϋποθέσεις του Σχεδίου- είναι πρωτίστως να εντάξουμε ασφαλιστικές δικλίδες ώστε να περιορίσουμε την πιθανότητα το Σχέδιο να τύχει εκμετάλλευσης και κατάχρησης.

Πότε θα τεθεί σε εφαρμογή η πολεοδομική αμνηστία και για πόσο χρονικό διάστημα;

Το νέο Σχέδιο Πολεοδομικής Αμνηστίας τέθηκε σε εφαρμογή από χθες με την έγκριση της πρότασής μου από το Υπουργικό Συμβούλιο και θα έχει διάρκεια για έξι μήνες. Θα αφορά μόνο περιπτώσεις αυθαίρετων κατασκευών σε οικοδομές που εξασφάλισαν πολεοδομική άδεια ή/και άδεια οικοδομής μέχρι χθες. Η διαδικασία και οι λεπτομέρειες θα καταγραφούν σε σχετική ανακοίνωση, η οποία θα δημοσιευθεί από το Τμήμα Πολεοδομίας την ερχόμενη βδομάδα.

Οι βασικές πρόνοιες της αμνηστίας

Ποιες είναι οι βασικές πρόνοιες της πολεοδομικής αμνηστίας;

Το Σχέδιο Πολεοδομικής Αμνηστίας εφαρμόζεται στις περιπτώσεις των οικοδομών εκείνων που έχουν ήδη εξασφαλίσει άδειες πολεοδομίας ή/και οικοδομής μέχρι τις 13 Σεπτεμβρίου 2024 και οι αυθαίρετες προσθήκες υλοποιήθηκαν πριν την ημερομηνία αυτή. Η πιστοποίηση της ημερομηνίας υλοποίησης των αυθαίρετων προσθηκών θα γίνεται από τον μελετητή με Υπεύθυνη Δήλωση, ώστε να υπάρχει η παράμετρος της επαγγελματικής ευθύνης.

Το Σχέδιο επεκτείνεται σε ένα ευρύ φάσμα οικοδομών, ανάμεσα στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οικιστικές, βιομηχανικές, γραφειακές, κτηνοτροφικές και άλλες αναπτύξεις.

Το αντιστάθμισμα κυμαίνεται από €300 μέχρι €3.000 βάσει της κατηγορίας της απόκλισης και την περιοχή που εμπίπτει η ιδιοκτησία.

Η πλειοψηφία των περιπτώσεων αφορά οικιστικές αναπτύξεις και επηρεάζει, κυρίως, μεμονωμένες περιπτώσεις πολιτών. Για τις οικιστικές αναπτύξεις, στο Σχέδιο περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, οι εξής πρόνοιες:

• Έγκριση της αύξησης του συντελεστή δόμησης κατά 20% ή κατά 60 τ.μ., όποιο είναι μεγαλύτερο, σε περιπτώσεις όπου έχουν υλοποιηθεί επεκτάσεις χωρίς την εξασφάλιση της απαιτούμενης πολεοδομικής άδειας, με αποτέλεσμα την υπέρβαση του μέγιστου επιτρεπόμενου συντελεστή δόμησης της ισχύουσας Ζώνης ή του εγκεκριμένου συντελεστή δόμησης με προηγούμενη άδεια.
• Οι αυθαίρετες επεκτάσεις είναι δυνατόν να έχουν υλοποιηθεί είτε εντός κελύφους της οικοδομής (ενσωμάτωση βοηθητικών χώρων, υπόστεγων χώρων στάθμευσης, καλυμμένων βεραντών κ.ο.κ.), είτε και εκτός του κελύφους (οριζόντια ή/και κάθετη επέκταση).
• Νομιμοποίηση κατασκευών που αφορούν την ενσωμάτωση καλυμμένων βεραντών ή και στέγαση και ενσωμάτωση ακάλυπτων βεραντών στην οικιστική μονάδα σε περιπτώσεις οικιστικών διαμερισμάτων σε υφιστάμενες πολυκατοικίες, με την προϋπόθεση ότι, με την αίτηση υποβάλλεται η γραπτή συγκατάθεση όλων των συνιδιοκτητών.
• Καταβολή αντισταθμίσματος ποσοστού της αξίας σε περιπτώσεις υπέρβασης του συντελεστή δόμησης, ανάλογα με τον τύπο και την κατηγορία της ανάπτυξης για σκοπούς ενίσχυσης των Ειδικών Ταμείων του ΚΟΑΓ για την προσιτή στέγη. Το ποσοστό του αντισταθμίσματος κυμαίνεται από 20% μέχρι 30%, σύμφωνα με το είδος και τη σημασία της υπέρβασης.
• Οι τεχνικής φύσεως αποκλίσεις από κανονιστικές πρόνοιες περιλαμβάνουν τις αποστάσεις οικοδομών από τα όρια του τεμαχίου, τις αποστάσεις μεταξύ κύριας και βοηθητικής οικοδομής, την υπέρβαση του ποσοστού κάλυψης, το μήκος επαφής βοηθητικών οικοδομών σε κοινά σύνορα, το ανώτατο επιτρεπόμενο ύψος ή/και τον αριθμό ορόφων κύριων και βοηθητικών οικοδομών κ.ά.

Στο Σχέδιο περιλαμβάνονται όλες οι λεπτομέρειες και προτρέπω τους επηρεαζόμενους ιδιοκτήτες να το μελετήσουν προσεκτικά και να το αξιοποιήσουν εντός των έξι μηνών που θα είναι σε ισχύ, έτσι ώστε, να μπορέσουν να εξασφαλίσουν πιστοποιητικά έγκρισης και τίτλους ιδιοκτησίας. Είναι σημαντικό ότι με το νέο αυτό Σχέδιο, μπορούν να αντιμετωπιστούν στο άμεσο μέλλον δικαστικές διαδικασίες και επιβολή προστίμων και να αποφευχθούν οι χρονοβόρες διαδικασίες εξέτασης παρεκκλίσεων.

Οι παρανομίες δεν μπορούν να γίνονται άλλο ανεκτές

Για να χρειαστεί νέα πολεοδομική αμνηστία σημαίνει ότι, οι νομοθεσίες δεν εφαρμόζονται, δεν επιβάλλονται τα προβλεπόμενα διοικητικά πρόστιμα ή το ύψος τους δεν είναι αποτρεπτικό και βεβαίως, δεν υπάρχει αποφασιστικότητα στην έκδοση διαταγμάτων κατεδάφισης οικοδομών με υπέρμετρες παρατυπίες. Ποια είναι η θέση του υπουργείου επί του θέματος και τι πρέπει να αλλάξει;

Έχετε δίκαιο και είναι ένα γεγονός που διαπιστώνουμε και εμείς. Ενώ υπάρχουν οι νομοθεσίες και εκδίδονται αποφάσεις για άρση παρανομιών, εντούτοις παρατηρείται σοβαρή αδυναμία στο κομμάτι της επιβολής και της εκτέλεσης των αποφάσεων αυτών. Είναι κάτι που το βλέπουμε και με τις επικίνδυνες οικοδομές, αλλά και τις οικοδομές όπου υπάρχουν σημαντικές αυθαιρεσίες. Τα παραδείγματα είναι αρκετά και προκαλούν το περί δικαίου αίσθημα -και όχι άδικα.

Εδώ και ενάμιση χρόνο από την ανάληψη της διακυβέρνησης του τόπου από τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη, ως κυβέρνηση – και ιδιαίτερα στο Υπουργείο Εσωτερικών- επιχειρούμε να τερματίσουμε αυτά τα φαινόμενα και να βάλουμε τάξη στην όλη κατάσταση. Σε αυτούς τους 18 περίπου μήνες που βρίσκομαι στο πηδάλιο του Υπουργείου Εσωτερικών, έχουμε προωθήσει αρκετές περιπτώσεις πολεοδομικών παρατυπιών που περιήλθαν στην αντίληψή μας. Ενδεικτικά, να υπενθυμίσω τους ελέγχους που κάναμε στην περιοχή του Ακάμα, όπου είχαν εντοπιστεί αυθαίρετες επεμβάσεις σε γεωργικές/κτηνοτροφικές αποθήκες σε σημεία που γειτνιάζουν με περιοχές του Δικτύου Natura. Σε 25 τέτοιες περιπτώσεις προχωρούμε με δικαστικά μέτρα, λόγω μη συμμόρφωσης των ιδιοκτητών με τις υποδείξεις μας για άρση των παρανομιών.

Προχωρήσαμε, επίσης, με υπουργική απόφαση για κατεδάφιση ορόφων σε ξενοδοχείο στην επαρχία Αμμοχώστου, οι οποίοι είχαν ανεγερθεί χωρίς τις απαραίτητες άδειες, ενώ μόλις πριν από μερικές βδομάδες αποφασίστηκε η κατεδάφιση πρόσθετων κτισμάτων και υποστατικών σε άλλη ξενοδοχειακή μονάδα, επίσης στην επαρχία Αμμοχώστου, ώστε να εξεταστεί το αίτημα για παραχώρηση κατά παρέκκλιση άδειας. Στο πλαίσιο της ίδιας πολιτικής μας εμπίπτει, επίσης, η απόφαση για κατεδάφιση υπό ανέγερση μοναστηριακών κτηρίων, χωρίς εξασφάλιση οποιωνδήποτε αδειών, στην περιοχή του Κάβο Γκρέκο.

Εκείνο που θέλω να υπογραμμίσω μέσα από τις αναφορές μου στα συγκεκριμένα παραδείγματα, είναι πως αυτά τα άναρχα φαινόμενα δεν μπορούν να γίνονται άλλο ανεκτά. Προσεγγίζουμε με σοβαρότητα και αποφασιστικότητα το ζήτημα των πολεοδομικών παρατυπιών. Έχουμε την πολιτική βούληση να βάλουμε τέλος στις παρανομίες και για αυτό επιχειρούμε μέσα από τις τροποποιήσεις που προωθούμε στη νομοθεσία να ρυθμίσουμε το ζήτημα της επιβολής των ποινών, δίνοντας πρόσθετα ισχυρότερα εργαλεία στις αρμόδιες Αρχές, που είναι πλέον οι Επαρχιακοί Οργανισμοί Αυτοδιοίκησης, για την άμεση εφαρμογή των διαταγμάτων και των αποφάσεων. Ένα σημαντικό μέτρο, επίσης, είναι και η σύσταση τομέα ελέγχου και επιβολής στους ΕΟΑ, κάτι που δεν υπήρχε προηγουμένως και πιστεύουμε ότι, με την ορθή στελέχωση, θα συμβάλει ουσιαστικά και στοχευμένα στην άμβλυνση του φαινομένου παράνομης ανέγερσης οικοδομών.

Το υπουργείο και η κυβέρνηση έχουν τη βούληση να ενισχύσουν τους ΕΟΑ με τα απαραίτητα νομικά μέσα που θα τους βοηθήσουν να ασκούν αποτελεσματικότερα και γρηγορότερα πολεοδομική εποπτεία. Ωστόσο, εναπόκειται στους ίδιους τους οργανισμούς να δείξουν την ίδια αποφασιστικότητα και βούληση για να επιτύχουν τη διαφάνεια και την ισονομία στην αντιμετώπιση των πολιτών.

Πού θα καταλήξουν τα χρήματα που θα εισπράττονται απο τη νομιμοποίηση των πολεοδομικών παρατυπιών;

Το νέο Σχέδιο έχει διαφορετική φιλοσοφία και μια από τις σημαντικότερες παραμέτρους του είναι η διασύνδεσή του με τη νέα ενιαία στεγαστική πολιτική του κράτους. Να αναφέρω στο σημείο αυτό ότι, για να εγκριθεί το αίτημα για εξασφάλιση πολεοδομικής άδειας για τις αποκλίσεις, θα πρέπει ο αιτητής να καταβάλει χρηματικό αντίτιμο στη βάση της ισχύουσας Γενικής Εκτίμησης του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας για υπερβάσεις του συντελεστή δόμησης ή και συγκεκριμένο ποσό για κανονιστικές αποκλίσεις.

Στο πλαίσιο της διασύνδεσης με την ενιαία στεγαστική πολιτική, κρίθηκε σκόπιμο τα ποσά αυτά να κατατίθενται στα Ειδικά Ταμεία του Κυπριακού Οργανισμού Ανάπτυξης Γης και με αυτό τον τρόπο να επιστρέφονται στη συνέχεια στην κοινωνία και τους ίδιους τους πολίτες μέσα από την υλοποίηση των σχεδίων προσιτής στέγης. Με άλλα λόγια, δεν πρόκειται για ένα ευκαιριακό εισπρακτικό μέσο, αλλά για ένα μέτρο κυκλικής ανατροφοδότησης της πολιτικής για την αντιμετώπιση του στεγαστικού προβλήματος. Τα έσοδα θα είναι ανταποδοτικά και θα ενισχύσουν οικονομικά την προσπάθεια για προσφορά επιλογών προσιτής στέγης σε κοινωνικοοικονομικά ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού ως μέρος της κοινωνικής πολιτικής της κυβέρνησης.

Δεν σας ανησυχεί μήπως περάσει το λανθασμένο μήνυμα σε ιδιοκτήτες, και δη σε εργολάβους- ντιβέλοπερ, ότι κάθε μερικά χρόνια θα νομιμοποιούνται οι πολεοδομικές παρατυπίες - παρανομίες που προβαίνουν με αμνηστία;

Δεν μας ανησυχεί, διότι, εισάγοντας στο Σχέδιο σαφείς περιορισμούς, κλείνουμε τα παραθυράκια που μπορεί να βρει ένας ιδιοκτήτης ή επαγγελματίας ανάπτυξης γης για να καταχραστεί το Σχέδιο. Λέμε, δηλαδή, σε όλους εκείνους τους ιδιοκτήτες οικιστικών μονάδων που είχαν ήδη εξασφαλίσει τις απαιτούμενες άδειες πολεοδομίας και οικοδομής και πριν την έκδοση Πιστοποιητικού Έγκρισης προχώρησαν σε μικρής έκτασης αυθαίρετες κατασκευές, ότι έχουν τώρα δικαίωμα να νομιμοποιήσουν, υπό προϋποθέσεις πάντοτε, τις παρατυπίες αυτές και να εξασφαλίσουν τίτλο ιδιοκτησίας.

Εξάλλου, το Σχέδιο θα εφαρμοστεί μία φορά και θα έχει περιορισμένη διάρκεια, μόλις έξι μηνών (μέχρι τον Μάρτιο 2025), και όχι για μεγαλύτερη όπως ίσχυε σε προηγούμενα Σχέδια, ως μια από τις ασφαλιστικές δικλίδες που περιλήφθηκαν. Ένας δεύτερος περιορισμός είναι ότι δικαίωμα να επωφεληθούν από το Σχέδιο δίνεται μόνο σε όσους ιδιοκτήτες εξασφάλισαν αδειοδότηση (πολεοδομική ή/και οικοδομική άδεια) μέχρι τη χθεσινή ημερομηνία, οπότε και εγκρίθηκε το Σχέδιο από το Υπουργικό Συμβούλιο. Τέλος, και πολύ σημαντικό, αφαιρέθηκε από τις πρόνοιες του Σχεδίου ο όρος για παραχώρηση κινήτρων για την υλοποίηση νέων προσθηκών, γεγονός που ομολογουμένως ενδεχομένως να ενεθάρρυνε αρκετούς να προβαίνουν σε αυθαιρεσίες.