Μισός αιώνας σήμερα από το μαύρο εκείνο Σάββατο της 20ης Ιουλίου του 1974 που έφερε στην Κύπρο τον Τούρκο εισβολέα. Θυμόμαστε τους νεκρούς και τους αγνοούμενούς μας. Τιμούμε αυτούς που αντιστάθηκαν και έπεσαν στα πεδία των μαχών, σημειώνουμε την κορύφωση της τραγωδίας σε αυτόν τον τόπο. Γιατί η τουρκική εισβολή ήταν η τελευταία φάση του δράματος. Ανεξάρτητα αν ακόμη η καθεστωτική επικρατούσα τάξη πραγμάτων τη θεωρεί ως την αρχή και το τέλος της ντε φάκτο διαίρεσης της πατρίδας μας. Η σύγχρονη ιστορία της Κύπρου είναι φορτωμένη από θανάτους, προσφυγιά και κυρίως μια πατρίδα σήμερα στα όρια της διχοτόμησης. Ως Ελληνοκύπριοι χάσαμε το 1974 έναν πόλεμο που μας στοίχισε τη μισή μας πατρίδα. Έναν πόλεμο που εκ του αποτελέσματος όμως δεν κέρδισε ούτε η άλλη κοινότητα.
Ένα μεγάλο ερώτημα που πλανιέται αναπάντητο είναι πόσο προβλημάτισε αυτή η ήττα. Αυτή η τεράστια απώλεια ζωών, η μάταιη αναζήτηση αγνοουμένων, η δημιουργία χιλιάδων προσφύγων, αλλά και οι υλικές απώλειες. Χάθηκαν δύο από τις έξι πόλεις της Κύπρου (Κερύνεια και Αμμόχωστος) και 204 χωριά (92 στην επαρχία Αμμοχώστου, 60 στην επαρχία Λευκωσίας, 48 στην επαρχία Κερύνειας και 4 στην επαρχία Λάρνακας). Εξήντα χιλιάδες Τ/Κ μετακινήθηκαν στον βορρά και όλοι μαζί σήμερα πέρα από επαίτες απειλούνται από τον οθωμανικό εθνικισμό της Άγκυρας. Η πολιτιστική εικόνα αυτού του τόπου, ο καθρέφτης των διαφόρων πολιτισμών, έχει πλήρως κατακερματιστεί. Η αρμονική εικόνα του πολιτισμού που έχουν πίσω τους για πολλές εκατοντάδες χρόνια, Έλληνες, Τούρκοι, Μαρωνίτες, Αρμένιοι και Λατίνοι, αν δεν χάνεται, αλλοιώνεται σταδιακώς, ως αποτέλεσμα της βίαιης διαίρεσης της πατρίδας μας.
Σήμερα η ανατροπή των τετελεσμένων που έφερε η τουρκική εισβολή, αλλά και η απρονοησία των ηγεσιών να αλλάξουν τις τύχες του λαού στο σύνολό του, αποτελεί ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα.
Πενήντα χρόνια μετά τη διαίρεση επί του εδάφους, φαίνεται να εδραιώνεται σταδιακά και η διαίρεση στον νου και στην καρδιά των Κυπρίων. Όλες αυτές τις ημέρες επιτείνεται η διαίρεση με τις διάφορες εκδηλώσεις οδύνης από τη μια και του θριάμβου από την άλλη. Η ελληνοκυπριακή κοινότητα σημειώνει την εισβολή στη βάση των όσων η ίδια βίωσε πενήντα χρόνια πριν. Αλλά η αντίδρασή της είναι καθαρά αντανακλαστική. Δεν διαθέτει ακόμη την ωριμότητα να μάθει από τα λάθη της και να κοιτάξει το μέλλον της πατρίδας μας, μέσα από τον ενοποιητικό φακό που θα μπορούσε να οδηγήσει ένας αναγκαίος συμβιβασμός. Οι ευκαιρίες για αυτόν τον συμβιβασμό υπήρξαν πολλές φορές. Δυστυχώς έμειναν στα αζήτητα γιατί η ατυχία της έλλειψης οραματικής ηγεσίας ήταν οφθαλμοφανής. Σήμερα περιοριζόμαστε όχι απλώς να καταγράφουμε τα αποτελέσματα της εισβολής αλλά και να ανησυχούμε αν ποτέ καταφέρουμε να μειώσουμε την ένταση αυτής της διαίρεσης. Βεβαίως, η θύμηση είναι σημαντική, αλλά θα πρέπει να συνδυάζεται και με τη σκέψη για το μέλλον αυτού του τόπου, όχι ενός κομματιού του, αλλά στο σύνολό του.
Ο απολογισμός είναι πάντα δύσκολος και οι Κύπριοι πολίτες ποτέ δεν έδειξαν έτοιμοι και ικανοί να προχωρήσουν σε αυτήν την επίπονη διαδικασία. Αν φτάσαμε στο 1974, αυτό οφείλεται στον επεκτατισμό της Τουρκίας. Ως ε/κ κοινότητα, υποτιμήσαμε και επιχειρήσαμε να παραγκωνίσουμε τους Τ/Κ. Τόσο οι Ε/Κ όσο και οι Τ/Κ παρασύρθηκαν πολύ εύκολα από τις λεγόμενες μητέρες πατρίδες, που τους αντιμετώπισαν προ του 1974 περισσότερο ως κακιές μητριές. Από τη μια, το πραξικόπημα της χούντας στην Κύπρο και από την άλλη, η τουρκική εισβολή, αποτέλεσαν και αποτελούν την προσπάθεια επιβολής της βούλησης των λεγόμενων εθνικών κέντρων επί όλων των Κυπρίων. Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι δεν αναπτύξαμε κουλτούρα συνεργασίας επ’ ωφελεία των καλώς νοουμένων συμφερόντων της χώρας μας. Σήμερα, όλοι ζούμε σε μια χώρα διχοτομημένη και όλοι μας είμαστε μέρος ενός δυσεπίλυτου προβλήματος. Είμαστε μέρος και απρόθυμα γρανάζια ενός φαύλου κύκλου.
