Ο απόηχος της ανοικτής επιστολής του υπαρχηγού της Εθνικής Φρουράς αντιστράτηγου Λουκά Χατζημιχαήλ, προκαλεί προβλήματα και κυρίως προβληματισμούς. Από τις 28 Ιουνίου 2024, όταν στάλθηκε μέσω του Συνδέσμου των Αξιωματικών σε όλους τους αξιωματικούς της Εθνικής Φρουράς, η επιστολή αποτελεί αντικείμενο συζήτησης, όχι μόνο το περιεχόμενό της, αλλά κυρίως για το πού έφτασαν οι σχέσεις των δύο ηγητόρων του στρατεύματος. Μεταξύ άλλων αυτό που συζητείται έντονα είναι τι γίνεται στην υπόλοιπη Εθνική Φρουρά, όταν ο αρχηγός και ο υπαρχηγός εδώ και αρκετούς μήνες είναι στα μαχαίρια. Μάλιστα η κόντρα των δύο, χώρισε τους υπόλοιπους ανώτατους αξιωματικούς σε «αρχηγικούς» και σε «υπαρχηγικούς», με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη λειτουργία της Εθνικής Φρουράς. Αξιωματικοί χαρακτήρισαν στη δική τους ορολογία τη σχέση του αρχηγού με τον υπαρχηγό, ως βραδυφλεγή βόμβα, και το μόνο που περίμεναν ήταν πότε θα εκρήγνυτο.
Όπως πληροφορείται ο «Π», από τις πρώτες κιόλας ημέρες παρουσίας στο ΓΕΕΦ του νέου αρχηγού της Εθνικής Φρουράς αντιστράτηγου Γεώργιου Τσιτσικώστα, έκαναν την εμφάνισή τους, τα πρώτα σημάδια διαφωνίας. Ο κ. Τσιστσικώτας διορίστηκε αρχηγός τον Αύγουστο του 2023 (ανέλαβε καθήκοντα 8 Σεπτεμβρίου, ανήμερα του εορτασμού της ημέρας των Ενόπλων Δυνάμεων), διαδεχόμενος τον Δημόκριτο Ζερβάκη. Ο αντιστράτηγος Λουκάς Χατζημιχαήλ διορίστηκε υπαρχηγός τον Σεπτέμβριο του 2022, διαδεχόμενος τον Κώστα Χρυσηλίου. Οι διαφωνίες αρχηγού και υπαρχηγού έγιναν εντονότερες, μέχρι τα τέλη του 2023, δηλαδή τέσσερις μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του νέου αρχηγού. Η κατάσταση, σταδιακά έφτασε στο απροχώρητο. Τον περασμένο Ιανουάριο, ο «Π» σε παραπολιτικό σχόλιο με τίτλο «αρχηγός-υπαρχηγός δεν λένε ούτε καλημέρα», κάναμε αναφορά στη ρήξη στην ηγεσία της ΕΦ, η οποία ξεκίνησε να προκαλεί και σημαντικά λειτουργικά ζητήματα. Για παράδειγμα για συγκεκριμένα θέματα που απαιτείτο η υπογραφή και των δύο, παρατηρείτο πρωτοφανής καθυστέρηση, καθώς μπήκε μπροστά ο εγωισμός για το ποιος θα επιβληθεί. Κύριο σημείο της έντασης του αρχηγού και του υπαρχηγού ήταν οι αρμοδιότητες και τα καθήκοντα του καθενός. Εν ολίγοις η κόντρα αφορούσε τον διαχωρισμό των αρμοδιοτήτων και ποια θέματα χειρίζεται και αποφασίζει ο καθένας, αλλά κυρίως ποιος έχει την εξουσία να αποφασίζει ανάμεσα στους δύο ομόβαθμους ανώτατους αξιωματικούς. Σημείο τριβής, αποτέλεσαν επίσης οι επιλογές των δύο, για τις τοποθετήσεις και μετακινήσεις στελεχών σε συγκεκριμένες θέσεις.
Στρατιωτικοί κύκλοι, σχολιάζοντας την επιστολή του κ. Χατζημιχαήλ, ανέφεραν ότι ο αρχηγός Τσιτσικώστας ήταν ενοχλημένος, από συγκεκριμένες αναφορές του υπαρχηγού αλλά και κάποιες αποφάσεις του. Έκτοτε, το κλίμα στον 5ο όροφο του ΓΕΕΦ γινόταν μέρα με την ημέρα πιο βαρύ, μέχρι που επήλθε η οριστική ρήξη. Οι ίδιοι κύκλοι σχολιάζουν επίσης ότι πρόκειται για δύο ιδιόρρυθμους αξιωματικούς οι οποίοι, σε κανένα στάδιο της συνύπαρξής τους, δεν έβαλαν νερό στο κρασί τους. Σε ό,τι αφορά τον αρχηγό της Εθνικής Φρουράς, ουδείς αμφισβητεί τα προσόντα του. Αυτό που χρεώνουν οι στρατιωτικοί και όχι μόνο, στον αρχηγό είναι ότι σε μια τέτοια θέση, χρειάζεται να είσαι πιο ευέλικτος, ίσως διπλωμάτης, ώστε να διατηρούνται οι ισορροπίες για την καλύτερη λειτουργία του στρατεύματος. «Ο αρχηγός έχει την τάση να επιβάλλει την άποψή του», αναφέρθηκαν χαρακτηριστικά στον «Π», κάτι που πρόσθετε ακόμη ένα στοιχείο στην εξίσωση που έφερε την οριστική ρήξη στις σχέσεις του με τον υπαρχηγό.
Κύπριος αρχηγός
Χρόνο με τον χρόνο αυξάνονται οι φωνές από τους ανώτατους Κύπριους αξιωματικούς ότι ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, ώστε τα ηνία του στρατεύματος να τα αναλάβει Κύπριος αξιωματικός. Οι υποστηρικτές αυτής της άποψης προβάλλουν συγκεκριμένα επιχειρήματα. Τόσο οι Κύπριοι όσο και οι Ελλαδίτες, φοιτούν στις ίδιες σχολές, παρακολουθούν τις ίδιες εκπαιδεύσεις, φέρουν τον προβλεπόμενο βαθμό και πέρασαν με επιτυχία τα ίδια εξειδικευμένα σχολεία που βοηθούν στην ανέλιξή τους. Επιπρόσθετα, υπηρέτησαν για χρόνια σε μονάδες στην Κύπρο και γνωρίζουν καλύτερα τα επιχειρησιακά και διοικητικά δεδομένα στο νησί μας. Τέλος, απορρίπτουν κατηγορηματικά τον ισχυρισμό ότι ο μη διορισμός Ελλαδίτη αξιωματικού στη θέση του αρχηγού θα πλήξει σοβαρά τους ακατάλυτους δεσμούς με την Ελλάδα, προκαλώντας συνέπειες ακόμη και σε επιχειρησιακό βαθμό. Κάτι τέτοιο δεν υφίσταται, διότι, ο 3ος τη τάξει στην ιεραρχία του ΓΕΕΦ, ο επιτελάρχης είναι Ελλαδίτης, ομόβαθμος του αρχηγού και του υπαρχηγού. Επομένως, τηρείται ενήμερος για όλα όσα διαδραματίζονται και μπορεί να αποτελέσει τον συνδετικό κρίκο ανάμεσα στο ΓΕΕΦ και το ΓΕΕΘΑ.
Ένα άλλο σημείο που επικαλούνται οι Κύπριοι αξιωματικοί, είναι ότι φτάνουμε σε ένα σημείο, όπου λόγω της γρηγορότερης ανέλιξης των αξιωματικών στην Ελλάδα, ο αρχηγός δεν θα είναι αρχαιότερος από τον υπαρχηγό, κάτι που για τα θέματα πειθαρχίας στον στρατό έχει ιδιαίτερη σημασία. Όλα αυτά υπάρχουν πάντα στο μυαλό των αξιωματικών και σιγά-σιγά αποκτούν μορφή αδικίας και πικρίας, αισθήματα τα οποία κάποια ανώτατα στελέχη εκφράζουν με διαφορετικούς τρόπους. Στην προκειμένη περίπτωση με τις διαφωνίες του αρχηγού με τον υπαρχηγό, πίσω από αρκετά γεγονότα που συνέβησαν τους τελευταίους 10 μήνες στο ΓΕΕΦ, κρύβονται και αρκετά από τα πιο πάνω. Δηλαδή, στο ότι θα υπήρχε καλύτερη χημεία στην ηγεσία εάν ο αρχηγός και ο υπαρχηγός προέρχονταν από τις τάξεις της Εθνικής Φρουράς.
Ρόλος ειρηνοποιού στους ΥΠΑΜ
Νυν και τέως υπουργοί Άμυνας, Βασίλης Πάλμας και Μιχάλης Γιωργάλλας, γνώριζαν από πρώτο χέρι τις διαφωνίες στην ηγεσία της Εθνικής Φρουράς. Αμφότεροι, προσπάθησαν αρκετές φορές να γεφυρώσουν τις διαφορές τους ώστε να συνυπάρξουν όσο το δυνατό, αρμονικά. Όλες οι προσπάθειες, ωστόσο, δεν τελεσφόρησαν, ωθώντας τον αντιστράτηγο Τσιτσικώστα να διαμηνύσει ότι εάν παραμείνει στη θέση του ο υπαρχηγός μετά τη λήξη του συμβολαίου του, τότε άφηνε ανοικτό το ενδεχόμενο παραίτησης. Πλέον αναμένεται να γυρίσουν σελίδα τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, με τον διορισμό του νέου υπαρχηγού της Εθνικής Φρουράς.
Δεν είναι η πρώτη φορά
Στην Εθνική Φρουρά δεν είναι η πρώτη φορά που ο αρχηγός με τον υπαρχηγό έχουν τέτοιου βαθμού διαφωνίες. Πριν από μερικά χρόνια, επί αρχηγίας του Στυλιανού Νάση (2011-2014), είχε προκύψει ανάλογη κόντρα με τον τότε υπαρχηγό Αντρέα Παπαπαύλου (2013-2016). Στον έναν χρόνο κοινής παρουσίας τους στο ΓΕΕΦ είχε αναβιώσει μια κόντρα μεγάλων διαστάσεων η οποία σε αυτή την περίπτωση έληξε με την αποχώρηση του αρχηγού, μετά τη συμπλήρωση τριών χρόνων στην ηγεσία του στρατού.
Δεν μένει στο απυρόβλητο
Το ξέσπασμα του υπαρχηγού μέσω της συγκεκριμένης επιστολής, μπορεί να εμφανίστηκε ως τρόπος να αποχωρήσει πυροβολώντας από τις τάξεις της Εθνικής Φρουράς, ωστόσο προκύπτουν σημαντικά ερωτήματα που αφορούν αποκλειστικά τον ίδιο. Κατέχει -ακόμα- μια θέση, είναι ο υπ' αριθμόν δύο στην ιεραρχία της Εθνικής Φρουράς, και αντικαθιστά τον αρχηγό όταν αυτός απουσιάζει. Επομένως, γιατί επέλεξε τώρα να μιλήσει σε αυτό το ύφος; Τα ζητήματα που εγείρει δεν προϋπήρχαν; Τι έκανε ο ίδιος για να αποτραπεί αυτή η εξέλιξη που αμαυρώνει την εικόνα της Εθνικής Φρουράς; Η ανοικτή επιστολή του καταδεικνύει ότι επεδίωξε να δοθεί δημοσιότητα στο θέμα, δύο μήνες προτού αποστρατευτεί. Εάν δεν ήθελε να δημοσιευτεί, γιατί δεν χαρακτήρισε την επιστολή εμπιστευτική; Σε κάθε περίπτωση, μπορεί τα πυρά του υπαρχηγού να στρέφονται κατά του αρχηγού αλλά ούτε ο ίδιος μένει στο απυρόβλητο με όσα συνέβαιναν τους προηγούμενους μήνες.
Η τοποθέτηση
Ακόμη και οι διαδικασίες επιλογής του εκάστοτε αρχηγού της Εθνικής Φρουράς αποτελούν αντικείμενο συζήτησης. Η άποψη που κυριαρχεί είναι ότι «επιβάλλεται» από την ελληνική κυβέρνηση, χωρίς η Κυπριακή Δημοκρατία να έχει λόγο και άποψη. Πρόκειται για μια θέση για την οποία, σαφώς και λαμβάνονται υπόψη πολιτικά κριτήρια, πέρα από τα στρατιωτικά προσόντα των υποψηφίων. Συνήθως, η ελληνική κυβέρνηση έστελνε στην Κύπρο μόνο το όνομα του ανώτατου αξιωματικού, που θα αναλάβει την ηγεσία της Εθνικής Φρουράς. Στον τελευταίο διορισμό, μετά τη διατύπωση έντονων επικρίσεων, αφέθηκε να εννοηθεί ότι η ελληνική κυβέρνηση απέστειλε στην Κύπρο τα ονόματα τριών υποψηφίων και ότι η τελική επιλογή έγινε από την Κυπριακή Δημοκρατία. Ακόμη και να εφαρμόστηκε η συγκεκριμένη μέθοδος, θεωρείται δεδομένο ότι η ελληνική κυβέρνηση εξέφρασε στην προτίμησή της σε έναν εκ των τριών υποψηφίων, κάτι που δεν θα μπορούσε να παραβλέψει η κυπριακή κυβέρνηση.
Η επιστολή
Στην ανοικτή επιστολή του υπαρχηγού Λουκά Χατζημιχαήλ ενόψει της αφυπηρέτησής του στις 31 Αυγούστου 202 , απέφυγε εντέχνως να αναφερθεί ονομαστικά στον αρχηγό της Εθνικής Φρουράς, ωστόσο όλες του οι αναφορές είχαν ως αποδέχτη τον αντιστράτηγο Τσιτσικώστα. Στα δύο πιο κύρια σημεία της επιστολής του ο υπαρχηγός ανέφερε, απευθυνόμενος προς τους συναδέλφους του στην Εθνική Φρουρά:
• «Γι' αυτό, σας προτρέπω να μην δεχθείτε ποτέ, τον οποιοδήποτε εξευτελισμό ή την όποια προσπάθεια μείωσης της προσωπικότητάς σας, με απώτερο στόχο και σκοπό την προσπάθεια υποβάθμισης του Κύπριου αξιωματικού, από όπου κι αν προέρχεται.
Και αν κάποιοι «άρχοντες», κρίνουν τον Κύπριο αξιωματικό-υπαξιωματικό και ΣΥΟΠ, υποτιμητικά (με εμπάθεια και ζηλοτυπία) και θεωρούν ότι, η σημερινή Εθνική Φρουρά, υπολείπεται δυνατοτήτων, συγκρινόμενη με λοιπές ένοπλες δυνάμεις, υποστηρίζοντας ότι, θα μπορούσε να βρίσκεται σε καλύτερο επίπεδο, ας «ξεπεζέψουν», για να δουν από κοντά, τον πραγματικό θησαυρό της Εθνικής Φρουράς, το προσωπικό της».
• «Αυτά ήθελα να μεταφέρω και παράλληλα να δω το προσωπικό μας, σε μία ακόμη επίσκεψή μου, ίσως την τελευταία της καριέρας μου, σε όλα τα στρατόπεδα/φυλάκια/υπηρεσίες της Εθνικής Φρουράς, από 25 Ιουνίου μέχρι και 26 Ιουλίου 2024. Δυστυχώς, μου απαγορεύτηκε. Μετά από 41 έτη στον στρατό και 37 στην ενεργή υπηρεσία, έζησα τον απόλυτο εξευτελισμό (ως απόρροια της διαμαρτυρίας μου, για όσα συμβαίνουν στην Εθνική Φρουρά, τους τελευταίους 10 μήνες), σε μία προσπάθεια υποβάθμισης του θεσμού και της αξίας του Κύπριου υπαρχηγού, του αρχαιότερου εν ενεργεία Κύπριου αξιωματικού και κατά συνέπεια και του ίδιου του Κύπριου αξιωματικού, ως οντότητα, αφού μου απαγορεύτηκε, να επισκεφθώ τους χώρους, στους οποίους βίωσα, μερικά από τα καλύτερά μου χρόνια».
