Mάριος Κωνσταντίνου, πρόεδρος του Συνδέσμου Τυροκόμων Κύπρου: Να τερματιστεί η διάσταση για το χαλλούμι

Η απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης να απορρίψει όλα τα επιχειρήματα για την ακύρωση του χαλλουμιού ως προστατευόμενη ονομασία προέλευσης (ΠΟΠ) διασφαλίζει αρκετά το προϊόν, με τον πρόεδρο του Συνδέσμου Τυροκόμων Κύπρου, Mάριο Κωνσταντίνου, να τονίζει στον «Π» την ανάγκη να τερματιστεί η διάσταση απόψεων.

«Διότι ενδεχομένως κάποια στιγμή να συμβεί κάτι που θα δώσει την ευκαιρία σε κάποιο τρίτο μέρος να εκμεταλλευτεί την κατάσταση και τότε θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα ιδιαίτερα σοβαρό πρόβλημα», προειδοποιεί.

Το μεγαλύτερο ζήτημα που απομένει ανοιχτό, μετά τις 12 αλλαγές στον αρχικό φάκελο του ΠΟΠ, είναι η ποσόστωση του αιγοπρόβειου γάλακτος, θέμα το οποίο θα εξεταστεί εντός του Μαρτίου σε επίπεδο Προεδρίας της Δημοκρατίας.

«Η όποια λύση σίγουρα θα πρέπει να οδηγήσει σε σταθεροποίηση τον κλάδο και περαιτέρω ανάπτυξη των εξαγωγών του χαλλουμιού», αναφέρει ο κ. Κωνσταντίνου. Το 2023 οι εξαγωγές έφτασαν τα 313 εκατ. ευρώ και υπάρχει περιθώριο για περαιτέρω ανάπτυξη.

«Το ζητούμενο είναι να μπορούμε να καλύψουμε τις ανάγκες των καταναλωτών, να υπάρχουν δηλαδή επιλογές. Τόσο για τον Κύπριο καταναλωτή που προτιμά το 100% αιγοπρόβειο χαλλούμι όσο και για τον Βρεττανό καταναλωτή που προτιμά το μεικτό χαλλούμι, με χαμηλό ποσοστό αιγοπρόβειου γάλακτος», εξηγεί ο κ. Κωνσταντίνου.

Θα ξεκινήσω με ένα ερώτημα που το ακούω από πολλούς στην Κύπρο. Ποιο είναι το πρόβλημα και δεν υπάρχει μια κοινή στάση όλου του οικοσυστήματος, από κτηνοτρόφους μέχρι τυροκόμους, για τον τρόπο παραγωγής του χαλλουμιού;

Το κύριο θέμα είναι ότι δεν υπήρξε εξαρχής ένα καθορισμένο πλαίσιο όταν ξεκίνησε η μαζική παραγωγή του χαλλουμιού. Οι προδιαγραφές που ακολουθούνταν για πάνω από 27 χρόνια ήταν βασισμένες στο πρότυπο του 1985, στο οποίο υπήρχε ασάφεια σε σχέση με την ποσόστωση των διαφόρων ειδών γάλακτος. Η εν λόγω ασάφεια συνέχισε να υφίσταται μέχρι και το 2012, όταν βγήκε το πρώτο διάταγμα το οποίο καθόριζε συγκεκριμένα ποσοστά. Για πολλά χρόνια λοιπόν, η αγορά δούλευε μ’ έναν συγκεκριμένο τρόπο και οι εξαγωγές του χαλλουμιού γιγαντώθηκαν βάσει των προδιαγραφών του προτύπου του 1985. Τα τυροκομεία αξιοποιούσαν όλο το παραγόμενο γάλα, παρήγαγαν χαλλούμι, προωθούσαν τις εξαγωγές σε όλο τον κόσμο, χωρίς να παρουσιάζεται πρόβλημα. Όταν στην πορεία άλλαξαν αυτές οι προδιαγραφές για συγκεκριμένους λόγους δημιουργήθηκε η τωρινή κατάσταση. Γεγονός που καταδεικνύει ότι έπρεπε από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησε η παραγωγή του χαλλουμιού, το 1985, να υπήρχαν καθορισμένες, σαφείς προδιαγραφές, οι οποίες να ίσχυαν μέχρι και σήμερα.

Ποια είναι η αυθεντική συνταγή του χαλλουμιού;

Ιστορικά το χαλλούμι έχει εξελιχθεί σ’ ένα προϊόν που παράγεται σε διάφορες παραλλαγές. Αυτό που μένει σταθερό είναι ο αυθεντικός τρόπος παραγωγής. Για την παραγωγή του προϊόντος ακολουθείται συγκεκριμένη διαδικασία, με δυνατότητα χρήσης διαφόρων ειδών γάλακτος. Έτσι έχουμε καταλήξει σε χαλλούμι αιγινό, πρόβειο, αιγοπρόβειο, μεικτό (που παράγεται με διάφορες ποσοστώσεις αιγοπρόβειου και αγελαδινού γάλακτος) και ώριμο χαλλούμι. Το ζητούμενο είναι να μπορούμε να καλύψουμε τις ανάγκες των καταναλωτών, να υπάρχουν δηλαδή επιλογές. Τόσο για τον Κύπριο καταναλωτή που προτιμά το 100% αιγοπρόβειο χαλλούμι όσο και για τον Βρεττανό καταναλωτή που προτιμά το μεικτό χαλλούμι, με χαμηλό ποσοστό αιγοπρόβειου γάλακτος.

Αυτή η διάσταση απόψεων μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια του ΠΟΠ;

Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, φαίνεται ότι το ΠΟΠ είναι αρκετά διασφαλισμένο. Κατά την πρόσφατη προσφυγή που εξετάστηκε στο Γενικό Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, απορρίφθηκαν στό σύνολο τους τα επιχειρήματα για ακύρωση του χαλλουμιού ως προστατευόμενη ονομασία προέλευσης (ΠΟΠ). Ωστόσο, δεν είναι προς το συμφέρον του κράτους να συνεχιστεί να υπάρχει αυτή η διάσταση απόψεων, διότι ενδεχομένως κάποια στιγμή να συμβεί κάτι που θα δώσει την ευκαιρία σε κάποιο τρίτο μέρος να εκμεταλλευτεί την κατάσταση και τότε θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα ιδιαίτερα σοβαρό πρόβλημα. Κατ’ επέκταση, όσο πιο γρήγορα βάλουμε ένα τέλος στη συζήτηση για το χαλλούμι και πορευτούμε από κοινού τόσο αυτό θα είναι προς το συμφέρον τόσο του ίδιου του προϊόντος όσο και όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Θα πρέπει να προστατεύσουμε και το προϊόν, και την οικονομία που είναι χτισμένη γύρω από το προϊόν και αποφέρει πολλαπλά οφέλη στον τόπο μας.

Σήμερα πού βρισκόμαστε; Ποια είναι τα επόμενα βήματα;

Θεωρώ πως βρισκόμαστε σε ένα πολύ καλό σημείο. Έχουμε ήδη εφαρμόσει 12 αλλαγές στον αρχικό φάκελο του ΠΟΠ, όπως είχε υποβληθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία και είχε εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μόλις πρόσφατα το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος έδωσε προσωρινή λύση για ακόμα δύο αλλαγές που ο Σύνδεσμος Τυροκόμων Κύπρου ζητούσε από την πρώτη στιγμή εφαρμογής του ΠΟΠ. Απομένουν να γίνουν τρεις αλλαγές, οι οποίες εάν γίνουν με έναν σωστό και συναινετικό τρόπο θα έχουμε λύσει οριστικά το πρόβλημα. Το μεγαλύτερο ζήτημα που χρειάζεται να επιλυθεί είναι αυτό της ποσόστωσης και πιο συγκεκριμένα το ποσοστό αιγοπρόβειου γάλακτος που θα χρησιμοποιείται για την παρασκευή του μεικτού χαλλουμιού. Τη δεδομένη στιγμή, το συγκεκριμένο ζήτημα έχει φτάσει στο ανώτατο επίπεδο στη χώρα μας, καθώς βρίσκεται στα χέρια του Προέδρου της Δημοκρατίας, ο οποίος αναμένεται να καλέσει συνάντηση εντός Μαρτίου, προκειμένου να εξευρεθεί μια οριστική λύση. Το ευχάριστο, θεωρώ για όλους μας, είναι ότι τόσο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας όσο και η υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος έχουν διαβεβαιώσει όλους τους εμπλεκόμενους στον κλάδο ότι δεν θα αποδεχθούν οποιαδήποτε λύση οδηγήσει σε μείωση των εξαγωγών. Υπάρχουν διαφορετικές λύσεις στο τραπέζι, τις οποίες θα κληθεί να επεξεργαστεί το κράτος. Η όποια λύση σίγουρα θα πρέπει να οδηγήσει σε σταθεροποίηση τον κλάδο και περαιτέρω ανάπτυξη των εξαγωγών του χαλλουμιού. Είναι πάγια θέση μας ότι πρέπει να προστατεύσουμε το χαλλούμι, τις εξαγωγές και τις θέσεις εργασίας στον κλάδο, αξιοποιώντας όλο το παραγόμενο γάλα στην Κύπρο, ούτως ώστε να μην χύνεται ούτε λίτρο. Εάν όλοι ευθυγραμμιστούμε με αυτή την προσπάθεια, τότε, είμαι βέβαιος ότι θα εξευρεθεί η καταλληλότερη λύση.

Οι εξαγωγές

Επιχειρηματικά, το χαλλούμι αποτελεί ένα βασικό εξαγωγικό προϊόν. Ποιες οι συνθήκες στις αγορές; Οι πληθωριστικές πιέσεις, το αυξημένο κόστος της ενέργειας, ζωοτροφών κτλ επηρεάζουν την ανταγωνιστικότητα του προϊόντος;

Αναντίρρητα, το χαλλούμι είναι ένα πολύ σημαντικό εξαγώγιμο προϊόν για την Κύπρο. Για την ακρίβεια, αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο εξαγωγικό προϊόν της Κύπρου μετά τα φαρμακευτικά προϊόντα, καθώς οι εξαγωγές το 2023 έφτασαν τα 313 εκατομμύρια ευρώ. Υπάρχει ωστόσο περιθώριο για περαιτέρω ανάπτυξη του χαλλουμιού. Αυτό καταδεικνύεται από το γεγονός ότι οι μισές από τις εξαγωγές μας πηγαίνουν στην Αγγλία, ενώ οι υπόλοιπες μοιράζονται σε 45 περίπου χώρες. Επομένως, υπάρχει τεράστια προοπτική για το χαλλούμι για περαιτέρω ανάπτυξή του σε όλες τις αγορές. Απλώς, χρειάζεται οι Κύπριοι βιομήχανοι να επιδείξουν προσοχή στη διαχείριση της αύξησης του κόστους σε ενέργεια και της τιμής του γάλακτος, ώστε να διατηρηθεί το προϊόν σε μια ανταγωνιστική τιμή. Διότι η επιτυχία του χαλλουμιού οδήγησε αρκετά τυροκομεία στην Ευρώπη και διεθνώς να προχωρήσουν στην παραγωγή άλλων τυριών σχάρας. Τα συγκεκριμένα είδη μπορεί να μην είναι τόσο καλά όσο το χαλλούμι, αλλά είναι πιο φθηνά λόγω της διαφορετικής διαδικασίας παραγωγής και της ελεύθερης χρήσης διαφόρων πρώτων υλών. Ως εκ τούτου, η επιτυχία του χαλλουμιού, η αυξημένη ζήτηση και ο αρκετά καλός όγκος των εξαγωγών δεν σημαίνουν ότι μας επιτρέπουν να βάζουμε όποιες αυξήσεις θέλουμε πάνω στο συγκεκριμένο προϊόν. Αντιθέτως, χρειάζεται να εμπορευόμαστε το χαλλούμι με προσοχή και σεβασμό στον καταναλωτή, όπως ακριβώς χειριζόμαστε κάθε προϊόν που εμπορευόμαστε.