ΚΥΠ και Αστυνομία μπορούν να μας παρακολουθούν νόμιμα από το 2020 - Σύνδεση λογισμικών παρακολούθησης με εταιρείες τηλεπικοινωνιών

Πολύ ορθά αντιδρούν οι δημοσιογράφοι στην πρόνοια που επιδιώκεται να περιληφθεί σε κοινοτική νομοθεσία που βρίσκεται στα σκαριά, με την οποία, δύναται υπό προϋποθέσεις να παρακολουθούνται οι τηλεφωνικές συνδιαλέξεις τους και όχι μόνο. Οι αντιδράσεις επικεντρώνονται στο πολύ σοβαρό ενδεχόμενο, με πρόσχημα θέματα ασφαλείας, να παρακολουθούνται οι δημοσιογράφοι με στόχο την αποκάλυψη των πηγών τους, δηλαδή, την ταυτότητα των πληροφοριοδοτών τους που οι δημοσιογράφοι προστατεύουν και οφείλουν να προστατεύουν ως κόρη οφθαλμού.

Ακόμη και αν δεν περάσει η επίμαχη πρόνοια που προωθείται από μια ισχνή μειοψηφία ευρωπαϊκών χωρών περιλαμβανομένης και της Κυπριακής Δημοκρατίας, το δημοσιογραφικό απόρρητο, τουλάχιστον, στην Κύπρο θα συνεχίσει να βρίσκεται σε κίνδυνο και υπό απειλή εξαιτίας μιας νομοθεσίας που ψήφισε η Βουλή, το 2020.

Ο περί Προστασίας του Απόρρητου της Ιδιωτικής Επικοινωνίας (Παρακολούθηση Συνδιαλέξεων και Πρόσβαση σε Καταγεγραμμένο Περιεχόμενο Ιδιωτικής Επικοινωνίας) Νόμος νομιμοποιεί τις παρακολουθήσεις τηλεφωνικών συνδιαλέξεων και καταγραφεί το περιεχόμενο τους (γραπτού και προφορικού) όχι μόνο για τους δημοσιογράφους αλλά για όλους τους πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο νόμος αυτός εάν χρησιμοποιηθεί καταχρηστικά από τους εκάστοτε κυβερνώντες, ναι, μπορεί να στοχεύσει και να αποκαλύψει τις πηγές πληροφόρησης των δημοσιογράφων.

Νόμος από το 2020

Τον Φεβρουάριο του 2020 η Βουλή έδωσε ένα ισχυρό όπλο στα χέρια της Αστυνομίας για να καταπολεμήσει το οργανωμένο έγκλημα. Νομιμοποίησε τις παρακολουθήσεις τηλεφωνικών συνδιαλέξεων για τη διερεύνηση σοβαρών ποινικών αδικημάτων ώστε αυτό το μαρτυρικό υλικό να μπορεί να κατατεθεί και να γίνει αποδεκτό στα δικαστήρια. Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την ψήφιση του σχετικού νομοσχεδίου, αυτό το ισχυρό όπλο των παρακολουθήσεων τηλεφωνικών συνδιαλέξεων παραμένει ανενεργό. Γεγονός, που προκαλεί δικαιολογημένα μουρμουρητά και αντιδράσεις στην Αστυνομία που βλέπουν σοβαρές ποινικές υποθέσεις να χάνονται λόγω απουσίας μαρτυρικού υλικού ενώ τα τεκμήρια θα μπορούσαν να δέσουν μεταξύ τους με τις παρακολουθήσεις τηλεφωνικών συνδιαλέξεων. Οι εκτιμήσεις που υπάρχουν είναι ότι οι νόμιμες παρακολουθήσεις κατόπιν έκδοσης δικαστικού διατάγματος θα αρχίσουν με το νέο χρόνο.

Οι παρακολουθήσεις τηλεφωνικών συνδιαλέξεων θα γίνονται με τη σύνδεση του τεχνικού εξοπλισμού της Αστυνομίας και της ΚΥΠ στα δίκτυα των τηλεπικοινωνιακών οργανισμών όπως είναι για παράδειγμα η ΑΤΗΚ ώστε να λαμβάνεται το περιεχόμενο τους σε πραγματικό χρόνο. Εκτός από ζητήματα εθνικής ασφαλείας, οι παρακολουθήσεις τηλεφωνικών συνδιαλέξεων επιτρέπονται και για τη διερεύνηση των ακόλουθων αδικημάτων: Φόνος εκ προμελέτης, ανθρωποκτονία, διαφθορά, τρομοκρατία, κατασκοπία, εμπορία προσώπων, εμπορία ναρκωτικών, παιδική πορνογραφία και ξέπλυμα μαύρου χρήματος.

Τα λογισμικά παρακολούθησης

Εκπρόσωποι τηλεπικοινωνιακών οργανισμών μιλώντας στον «Π» αναφέρθηκαν σε ένα εγχείρημα που δεν ήταν καθόλου εύκολο και για τεράστια τεχνικά προβλήματα τα οποία θα έπρεπε να επιλυθούν άλλα και να συμφωνηθούν με την Αστυνομία προκειμένου απρόσκοπτα να ξεκινήσει η διαδικασία των παρακολουθήσεων τηλεφωνικών συνδιαλέξεων. Εξέφρασαν δε την εκτίμηση ότι, με τον νέο χρόνο θα είναι έτοιμη η κατάλληλη υποδομή και το λογισμικό για σύνδεση των δικτύων τους με τον τεχνικό εξοπλισμό της Αστυνομίας και της ΚΥΠ. Από πλευράς τηλεπικοινωνιακών οργανισμών έχει επιλεγεί και το εξειδικευμένο προσωπικό που θα έχει εμπλοκή στην όλη διαδικασία των παρακολουθήσεων.

Δέον να σημειωθεί, ότι η κείμενη νομοθεσία υποχρεώνει τους τηλεπικοινωνιακούς οργανισμούς να αγοράσουν τον συγκεκριμένο τεχνικό εξοπλισμό, ο οποίος, ανέρχεται σε εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ. Τους υποχρεώνει, επίσης, να ενημερώνουν τον Αρχηγό της Αστυνομίας και τον Διοικητή της ΚΥΠ, ανάλογα με την περίπτωση, όταν το πρόσωπο που παρακολουθείται μεταφέρει σε άλλον παροχέα τον τηλεφωνικό του αριθμό.

Μόνο με δικαστικά διάταγμα

Τις παρακολουθήσεις των συνομιλιών και των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων θα διενεργούν κατόπιν δικαστικού διατάγματος μέλη της Αστυνομίας και της ΚΥΠ τα οποία θα είναι εξουσιοδοτημένα για τον σκοπό αυτό για περίοδο δύο χρόνων με δυνατότητα ανανέωσης για άλλα δύο χρόνια.

Η διαδικασία που θα ακολουθείται θα είναι η εξής: Ο Γενικός Εισαγγελέας, κατόπιν γραπτού αιτήματος του Αρχηγού της Αστυνομίας ή του Διοικητή της ΚΥΠ, θα ζητά την έκδοση δικαστικού διατάγματος για παρακολούθηση ιδιωτικής επικοινωνίας εφόσον αυτή είναι αναγκαία για το συμφέρον της ασφάλειας της Δημοκρατίας ή για την αποτροπή, διερεύνηση ή δίωξη σοβαρών ποινικών αδικημάτων. Η αίτηση θα συνοδεύεται από ένορκο δήλωση και από έκθεση γεγονότων με τις λεπτομέρειες των αδικημάτων που να δικαιολογούν την έκδοση του δικαστικού εντάλματος. Η έκθεση θα πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής στοιχεία:

* Την ταυτότητα του προσώπου, αν είναι γνωστή, για το οποίο ζητείται η παρακολούθηση της ιδιωτικής επικοινωνίας του.

* Τη φύση και τον τόπο, αν είναι γνωστά, απ’ όπου σκοπείται να παρακολουθείται η ιδιωτική επικοινωνία.

* Το είδος της ιδιωτικής επικοινωνίας της οποίας ζητείται η παρακολούθηση.

* Τον τρόπο με τον οποίο σκοπείται να πραγματοποιηθεί η παρακολούθηση.

* Το όργανο ή το πρόσωπο το οποίο θα είναι υπεύθυνο για την παρακολούθηση.

Το περιεχόμενο της ιδιωτικής επικοινωνίας το οποίο αποτυπώνεται, καταγράφεται, ηχογραφείται ή μαγνητοσκοπείται θα πρέπει να καταστρέφεται εντός ενός έτους από την εκπνοή του δικαστικού εντάλματος παρακολούθησης εκτός εάν ο γενικός εισαγγελέας εγκρίνει την παράταση του χρόνου διατήρησής του κατόπιν υποβολής αιτιολογημένου αιτήματος του Αρχηγού της Αστυνομίας ή του Διοικητή της ΚΥΠ.

Σύμφωνα, πάντα, με την κείμενη νομοθεσία, το περιεχόμενο ιδιωτικής επικοινωνίας μεταξύ δικηγόρου και πελάτη το οποίο αποτελεί επαγγελματικό απόρρητο, δεν θα γίνεται αποδεκτό ως μαρτυρία σε οποιαδήποτε ποινική ή πολιτική διαδικασία.

Επιτροπή θα ελέγχει για καταχρήσεις

Η εφαρμογή της νομοθεσίας που επιτρέπει την παρακολούθηση των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων θα υποπτεύεται από τριμελή επιτροπή, η οποία θα ελέγχει την τήρηση των όρων και τη διαδικασία άρσης του απορρήτου. Η Επιτροπή θα έχει, μεταξύ άλλων, την εξουσία να διενεργεί ελέγχους, αυτεπάγγελτα ή κατόπιν καταγγελίας, σε εγκαταστάσεις, τεχνικό εξοπλισμό, αρχεία, δεδομένα και έγγραφα της ΚΥΠ και της Αστυνομίας. Η κείμενη νομοθεσία προβλέπει ότι, σε περίπτωση που μέλη της Αστυνομίας ή της ΚΥΠ παραβιάσουν τους όρους του δικαστικού εντάλματος παρακολούθησης θα είναι ένοχοι αδικήματος και σε περίπτωση καταδίκης θα υπόκεινται σε φυλάκιση που δεν υπερβαίνει τα πέντε έτη ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €50.000 ή και στις δύο αυτές ποινές.

Με βάση την κείμενη νομοθεσία, η Τριμελής Επιτροπή συντάσσει ετήσια έκθεση στην οποία περιγράφει το έργο της, διατυπώνει παρατηρήσεις και συστάσεις, επισημαίνει παραλείψεις και προτείνει τυχόν ενδεικνυόμενες νομοθετικές τροποποιήσεις στον τομέα της διασφάλισης του απορρήτου της επικοινωνίας. Η έκθεση που συντάσσεται υποβάλλεται στον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας και κοινοποιείται στον Πρόεδρο της Βουλής, στον Γενικό Εισαγγελέα, στον Υπουργό Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, στον Αρχηγό της Αστυνομίας και στον Διοικητή της ΚΥΠ.

Υποχρέωση για ενημέρωση του προσώπου που παρακολουθείται

Η κείμενη νομοθεσία υποχρεώνει τον Γενικό Εισαγγελέα μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα που δεν υπερβαίνει τις 90 ημέρες να κοινοποιεί προς το θιγέν πρόσωπο, αν αυτό είναι γνωστό και βρίσκεται στη Δημοκρατία, έκθεση με την οποία θα ενημερώνεται, μεταξύ άλλων, για την χρονική περίοδο που τελούσε υπό παρακολούθηση και για ποιους λόγους.