Επιδοτήσεις χωρίς ελέγχους για άδεια μίσθωσης κρατικής γης - Τι εντόπισε η Ελεγκτική Υπηρεσία

Παροχή επιδοτήσεων σε άτομα που πιθανώς να μην κατέχουν την απαραίτητη άδεια μίσθωσης των τεμαχίων κρατικής, χαλίτικης ή τ/κ γης που καλλιεργούν εντόπισε η Ελεγκτική Υπηρεσία (ΕΥ) στην έκθεσή της για τον Κυπριακό Οργανισμό Αγροτικών Πληρωμών, για το 2022.

Συνοπτικά, στην έκθεση αναφέρεται ότι από τα ευρήματα του ελέγχου της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για το 2022, ο ΚΟΑΠ παρουσιάζει «αδυναμίες ως προς τη συμμόρφωσή του με το θεσμικό πλαίσιο που τον διέπει, ενώ καταγράφηκαν και ζητήματα που είχαν εγερθεί και σε προηγούμενες εκθέσεις και εξακολουθούν να μην έχουν οριστικά επιλυθεί, όπως, η διενέργεια ελέγχων για τη διαπίστωση της νομιμότητας κατοχής και καλλιέργειας κρατικής/χαλίτικης και Τ/Κ γης, χωρίς συμφωνία μίσθωσης».

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στην έκθεση, μεγάλος αριθμός τεμαχίων που αφορούν σε σημαντική έκταση γης, τόσο κρατικής/χαλίτικης όσο και τουρκοκυπριακής (τ/κ) ιδιοκτησίας, τα οποία καλλιεργούνται από πρόσωπα που δεν κατέχουν σχετική συμφωνία μίσθωσης, εξακολουθούν να επιδοτούνται από τον Οργανισμό.

Συνολικά, 12.955 αιτητές καλλιεργούν 94.661 τεμάχια κρατικής και τ/κ γης και επιδοτούνται με €7.600.408, χωρίς να ελέγχεται αν κατέχουν νόμιμη συμφωνία μίσθωσής τους.

Όπως σημειώνει η ΕΥ, το Υπουργικό Συμβούλιο είχε δώσει προσωρινή άδειας χρήσης σε αιτητές που καλλιεργούν τέτοιου είδους γη χωρίς συμφωνία μίσθωσης, η οποία καλύπτει την καταβολή επιδότησης από τον ΚΟΑΠ μέχρι και το έτος 2020. Για την καταβολή επιδότησης που αφορά στα έτη 2021 και 2022, δεν εντοπίστηκε οποιαδήποτε σχετική Απόφαση του ΥΣ, αναφέρει η ΕΥ, ενώ σημειώνει ότι και οι σχετικές αποφάσεις του ΥΣ ίσως να έρχονται σε αντίθεση με τις διατάξεις των άρθρων, τόσο της εθνικής, όσο και της κοινοτικής νομοθεσίας.

Επιπλέον, εντοπίστηκαν συγκεκριμένες περιπτώσεις αιτητών που καλλιεργούν μεγάλες εκτάσεις κρατικής – τ/κ γης, πέραν των 300 δεκαρίων, και λαμβάνουν ετήσια σημαντικά ποσά επιδοτήσεων, που ανέρχονται μέχρι και τα €62.830. «Επισημάναμε ότι η συγκέντρωση μεγάλων εκτάσεων κρατικής και τ/κ γης σε συγκεκριμένα άτομα και μάλιστα χωρίς, ενδεχομένως, τη σύναψη σχετικών συμφωνιών μίσθωσης, είναι παράτυπη, αντίθετη με τις αρχές της ίσης μεταχείρισης και δημιουργεί δυσμενή διάκριση μεταξύ των πολιτών του κράτους», αναφέρει στην έκθεσή της η ΕΥ.

Για τα παραπάνω, η ΕΥ εισηγήθηκε όπως εφαρμοστούν όλα τα μέτρα ελέγχων που προβλέπονται για την εξέταση της νομιμότητας κατοχής των αιτητών. Επιπλέον, για τις ήδη ειλημμένες αποφάσεις του ΥΣ και βάση των οποίων παραχωρήθηκαν τα τελευταία χρόνια σε χιλιάδες αιτητές επιδοτήσεις χωρίς να ελεγχθεί από τον ΚΟΑΠ η νομιμότητα κατοχής, η ΕΥ συνέστησε τη λήψη νομικής συμβουλής από τη Νομική Υπηρεσία με τον τρόπο χειρισμού και ρύθμισης του όλου θέματος, ενώ, με επιστολή της στον Υπουργό Εσωτερικών τον Ιούλιο 2023, ζήτησε όπως ο Υπουργός προωθήσει τις δέουσες ενέργειες για οριστική επίλυση του θέματος.

Στο μεταξύ, σύμφωνα με τα ευρήματα της ΕΥ, ο Οργανισμός εξακολουθούσε και κατά το 2022 να μη διενεργεί οποιοδήποτε έλεγχο για διαπίστωση της νόμιμης κατοχής των τεμαχίων, παρόλο που το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας (ΤΚΧ), από τον Δεκέμβριο του 2020, ενημέρωσε τον ΚΟΑΠ, ότι ετοίμασε σχετικό κατάλογο με τους κατόχους άδειας χρήσης κρατικής γης για γεωργικούς σκοπούς.

Η ΕΥ εισηγείται όπως ο Οργανισμός προχωρήσει το συντομότερο δυνατό, στη βάση των πληροφοριών που του παρέχει το ΤΚΧ, στη διενέργεια συστηματικών ελέγχων νομιμότητας κατοχής για το έτος 2023 και μετά.

Εξαργύρωση εγγυήσεων

Επιπλέον, η ΕΥ αναφέρει ότι κατόπιν απόφασης δικαστηρίου στις 15 Μαΐου 2023, απορρίφθηκαν οι αξιώσεις της Παγκύπριας Οργάνωσης Αγελαδοτρόφων (ΠΟΑ) και οι ανταπαιτήσεις του ΚΟΑΠ για επιστροφή των ήδη καταβληθέντων ποσών.

Λαμβάνοντας υπόψη την επιστολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ημερομηνίας 1 Μαρτίου, 2023, βάσει της οποίας απαιτείται και αποκλείεται, από κοινοτική χρηματοδότηση, ποσό ύψους €405.322, η ΕΥ εισηγήθηκε όπως ο ΚΟΑΠ διεκδικήσει αμέσως από τις τράπεζες την εξαργύρωση των εγγυήσεων που έχει στην κατοχή του.

Σε περίπτωση μη ανταπόκρισής τους, η ΕΥ εισηγείται ο ΚΟΑΠ να προβεί χωρίς καθυστέρηση στη λήψη νομικών μέτρων για διεκδίκησή τους και να εξασκήσει το δικαίωμα να εφεσιβάλει το μέρος της απόφασης που αφορά στην απόρριψη της ανταπαίτησής του, κάτι το οποίο έπραξε ο Επίτροπος Αγροτικών Πληρωμών, όπως πληροφόρησε την ΕΥ.

Άλλα ευρήματα

Η ΕΥ εισηγήθηκε και την επανεξέταση του καθορισμού της ελάχιστης επιλέξιμης έκτασης, που τώρα ανέρχεται σε 3 δεκάρια, προκειμένου να αυξηθεί, καθ’ ότι ο Οργανισμός καλείται να διαχειριστεί πολύ μεγάλο αριθμό αιτήσεων, με υψηλό διοικητικό κόστος, δυσανάλογο με το ποσό της δικαιούμενης χορηγίας. Ενδεικτικά, για έκταση 3-9,9 δεκαρίων ο μέσος όρος της χορηγίας ανέρχεται σε €134. Αν η ελάχιστη επιλέξιμη έκταση αυξηθεί, ως η πρόταση της ΕΥ, το ποσό που θα προκύπτει για κάθε δικαιούχο θα προσφέρει ουσιαστική ενίσχυση και θα αποφευχθεί ο υπερβολικός διοικητικός φόρτος από τη διαχείριση των ενισχύσεων χαμηλού ύψους, αναφέρει η ΕΥ.

Ακόμα, η ΕΥ επισήμανε την ανάγκη εφαρμογής κατάλληλων μηχανισμών και δικλίδων, για τη διασφάλιση της μη καταβολής χορηγιών σε «προβληματικές» επιχειρήσεις, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικά αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά. Στο μεταξύ, σημειώνει ότι δεν υπάρχουν λεπτομερείς και ολοκληρωμένες διαδικασίες και κανονισμοί για την έγκαιρη και αποτελεσματική αναγνώριση, παρακολούθηση και ανάκτηση των αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών, σημείωσε η ΕΥ και εισηγείται τη θέσπιση τους, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος αυτά να καταστούν επισφαλή και μη ανακτήσιμα.

Σε άλλο εύρημα, αναφέρεται ότι για το 2022, προέκυψε έλλειμμα ύψους €1,8 εκ., λόγω των προβλέψεων σε σχέση με τα προγράμματα Καθορισμένων Παροχών προς το προσωπικό του Οργανισμού, το οποίο θα καλυφθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία πριν ή όποτε προκύψει υποχρέωση για πληρωμή με βάση το σχετικό Σχέδιο Συντάξεων.

Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψη τις επικείμενες ημερομηνίες λήξης των συνεργασιών εκχώρησης αρμοδιοτήτων σε αναδόχους του ΚΟΑΠ, η ΕΥ εισηγήθηκε όπως ο Οργανισμός λάβει έγκαιρα τα απαραίτητα μέτρα ώστε να αποκτήσει τεχνογνωσία και να δημιουργήσει τις υποδομές που θα διασφαλίσουν ότι θα είναι έτοιμος να αναλάβει την πλήρη ευθύνη εφαρμογής των Μέτρων που τελούν υπό καθεστώς αναδοχής.

Ακόμα, η ΕΥ αναφέρει ότι το θέμα υλοποίησης ή ακύρωσης Αποφάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου (ΥΣ) σχετικών με την αναδιάρθρωση του Οργανισμού βρίσκεται σε εκκρεμότητα. «Εισηγηθήκαμε όπως ο Οργανισμός επισπεύσει τις ενέργειές του για οριστική διευθέτηση του θέματος», αναφέρεται.

Η ΕΥ αναφέρει ότι από τους ελέγχους για την Πράσινη Ενίσχυση παρουσιάστηκαν αποκλίσεις στα αποτελέσματα τόσο σε επιτόπιους όσο και διοικητικούς ελέγχους που διενεργήθηκαν. «Εισηγηθήκαμε όπως το δείγμα των επιτόπιων ελέγχων αυξηθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε να διενεργούνται σύμφωνα με το ευρωπαϊκό δίκαιο αλλά και να μπορούν να συμβάλουν στην πραγματική βελτίωση των περιβαλλοντικών και κλιματικών επιδόσεων».

Με βάση δημοσίευμα που περιήλθε στην αντίληψη της ΕΥ, ενδεχομένως να διαπράχθηκε απάτη από μη σωστή εφαρμογή των δεσμεύσεων της Δράσης 3.1.Γ «Αξιοποίηση κομπόστας σε μόνιμες και ετήσιες καλλιέργειες» προϋπολογισμού ύψους €1,5εκ., αναφέρεται στην έκθεση.