Μπαίνουν οι νόμιμοι κοριοί στα τηλέφωνα - Για ποια αδικήματα θα γίνονται παρακολουθήσεις 

Τον Φεβρουάριο του 2020, η Βουλή έδωσε ένα ισχυρό όπλο στα χέρια της Αστυνομίας, για να καταπολεμήσει το οργανωμένο έγκλημα. Νομιμοποίησε τις παρακολουθήσεις τηλεφωνικών συνδιαλέξεων για τη διερεύνηση σοβαρών ποινικών αδικημάτων, ώστε αυτό το μαρτυρικό υλικό να μπορεί να κατατεθεί και να γίνει αποδεκτό στα δικαστήρια. Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την ψήφιση του νόμου, αυτό το ισχυρό όπλο των παρακολουθήσεων τηλεφωνικών συνδιαλέξεων παραμένει ανενεργό, γεγονός που προκαλεί, δικαιολογημένα, μουρμουρητά και αντιδράσεις στην Αστυνομία, η οποία βλέπει σοβαρές ποινικές υποθέσεις να χάνονται, λόγω της απουσίας μαρτυρικού υλικού, ενώ τα τεκμήρια θα μπορούσαν να δέσουν μεταξύ τους με τις παρακολουθήσεις τηλεφωνικών συνδιαλέξεων.

Σύμφωνα με πληροφορίες του «Π», τα τεχνικά προβλήματα και οι διαφωνίες έχουν ξεπεραστεί μεταξύ της Αστυνομίας και των τηλεπικοινωνιακών οργανισμών και όπως εκτιμάται, οι νόμιμες παρακολουθήσεις θα αρχίσουν πριν τα τέλη του χρόνου. Η Αστυνομία και η Κυπριακή Υπηρεσία Πληροφοριών (ΚΥΠ) θα μπορούν να συνδέουν τον τεχνικό εξοπλισμό τους με τα δίκτυα των τηλεπικοινωνιακών οργανισμών, κατά τρόπο ώστε να παρακολουθείται η διεξαγόμενη τηλεφωνική επικοινωνία και να λαμβάνεται το περιεχόμενο και τα στοιχεία της σε πραγματικό χρόνο.

Τα αδικήματα

Οι παρακολουθήσεις τηλεφωνικών συνδιαλέξεων θα γίνονται κατόπιν δικαστικών ενταλμάτων και θα επιτρέπονται μόνο για τη διερεύνηση των ακόλουθων ποινικών αδικημάτων: Φόνος εκ προμελέτης, ανθρωποκτονία, διαφθορά, τρομοκρατία, κατασκοπία, εμπορία προσώπων και ναρκωτικών, παιδική πορνογραφία και ξέπλυμα μαύρου χρήματος.

Τα λογισμικά παρακολούθησης

Εκπρόσωποι τηλεπικοινωνιακών οργανισμών, μιλώντας χθες στον «Π», αναφέρθηκαν σε ένα εγχείρημα που δεν είναι καθόλου εύκολο, καθώς και σε τεράστια τεχνικά προβλήματα, τα οποία θα έπρεπε να επιλυθούν, άλλα και να συμφωνηθούν με την Αστυνομία και την ΚΥΠ προκειμένου απρόσκοπτα να ξεκινήσει η διαδικασία των παρακολουθήσεων τηλεφωνικών συνδιαλέξεων. Εξέφρασαν δε την εκτίμηση ότι, προσεχώς θα είναι έτοιμη η υποδομή και το λογισμικό για σύνδεση των δικτύων τους με τον τεχνικό εξοπλισμό της Αστυνομίας και της ΚΥΠ.

Δέον να σημειωθεί ότι, η κείμενη νομοθεσία υποχρεώνει τους τηλεπικοινωνιακούς οργανισμούς να αγοράσουν τον συγκεκριμένο τεχνικό εξοπλισμό, ο οποίος ανέρχεται σε εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ. Τους υποχρεώνει, επίσης, να ενημερώνουν τον Αρχηγό της Αστυνομίας ή τον Διοικητή της ΚΥΠ, ανάλογα με την περίπτωση, για τη μεταφορά (φορητότητα) σε άλλον παροχέα τηλεφωνικού αριθμού που βρίσκεται υπό παρακολούθηση.

Σύμφωνα με πληροφορίες του «Π», αποφασίστηκε όπως ο κάθε τηλεπικοινωνιακός οργανισμός αγοράσει το δικό του λογισμικό για τις παρακολουθήσεις τηλεφωνικών συνδιαλέξεων (κυκλοφορούν διάφορα στην παγκόσμια αγορά), με την προϋπόθεση, όμως, ότι θα πρέπει να είναι συμβατά με τον εξοπλισμό της Αστυνομίας και της ΚΥΠ.

Από πλευράς τηλεπικοινωνιακών οργανισμών έχει επιλεγεί και το εξειδικευμένο προσωπικό, το οποίο θα λαμβάνει όλα τα δέοντα τεχνικά και οργανωτικά μέτρα, με σκοπό τη διασφάλιση, αφενός, της τήρησης του απορρήτου της ιδιωτικής επικοινωνίας και, αφετέρου, της εμπιστευτικότητας οποιασδήποτε πληροφορίας θα περιέρχεται εις γνώση τους συνεπεία της άσκησης των καθηκόντων τους.

Μόνο με δικαστικά διάταγμα

Τις παρακολουθήσεις των συνομιλιών και των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων θα διενεργούν κατόπιν δικαστικού διατάγματος μέλη της Αστυνομίας και της ΚΥΠ, τα οποία θα είναι εξουσιοδοτημένα για τον σκοπό αυτό για περίοδο δύο χρόνων, με δυνατότητα ανανέωσης για άλλα δύο χρόνια. Η διαδικασία που θα ακολουθείται θα είναι η εξής: Ο γενικός εισαγγελέας, κατόπιν γραπτού αιτήματος του Αρχηγού της Αστυνομίας ή του Διοικητή της ΚΥΠ, θα ζητά την έκδοση δικαστικού διατάγματος για παρακολούθηση ιδιωτικής επικοινωνίας εφόσον αυτή είναι αναγκαία για το συμφέρον της ασφάλειας της Δημοκρατίας ή για την αποτροπή, διερεύνηση ή δίωξη σοβαρών ποινικών αδικημάτων. Η αίτηση θα συνοδεύεται από ένορκο δήλωση και από έκθεση γεγονότων με τις λεπτομέρειες των αδικημάτων, που να δικαιολογούν την έκδοση του δικαστικού εντάλματος. Η έκθεση γεγονότων θα πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής στοιχεία:

Την ταυτότητα του προσώπου, αν είναι γνωστή, για το οποίο ζητείται η παρακολούθηση της ιδιωτικής επικοινωνίας του.

Τη φύση και τον τόπο, αν είναι γνωστά, απ’ όπου σκοπείται να παρακολουθείται η ιδιωτική επικοινωνία.

Το είδος της ιδιωτικής επικοινωνίας της οποίας ζητείται η παρακολούθηση.

Τον τρόπο με τον οποίο σκοπείται να πραγματοποιηθεί η παρακολούθηση.˙

Το όργανο ή το πρόσωπο το οποίο θα είναι υπεύθυνο για την παρακολούθηση.˙

Τη χρονική περίοδο για την οποία παραχωρείται η εξουσιοδότηση, που περιλαμβάνει διαταγή κατά πόσον η παρακολούθηση τερματίζεται αυτόματα ή όχι, όταν η περιγραφόμενη ιδιωτική επικοινωνία ληφθεί.

Σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, το περιεχόμενο της ιδιωτικής επικοινωνίας το οποίο αποτυπώνεται, καταγράφεται, ηχογραφείται ή μαγνητοσκοπείται, θα πρέπει να καταστρέφεται εντός ενός έτους από την εκπνοή του δικαστικού εντάλματος παρακολούθησης, εκτός εάν ο γενικός εισαγγελέας εγκρίνει την παράταση του χρόνου διατήρησής του, κατόπιν υποβολής αιτιολογημένου αιτήματος του Αρχηγού της Αστυνομίας ή του Διοικητή της ΚΥΠ.

Σημειώνεται ότι, το περιεχόμενο ιδιωτικής επικοινωνίας μεταξύ δικηγόρου και πελάτη, το οποίο αποτελεί επαγγελματικό απόρρητο, δεν θα γίνεται αποδεκτό ως μαρτυρία σε οποιαδήποτε ποινική ή πολιτική διαδικασία.

Επιτροπή θα ελέγχει για τυχόν καταχρήσεις

Η εφαρμογή της νομοθεσίας που επιτρέπει την παρακολούθηση των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων, θα εποπτεύεται από τριμελή επιτροπή, η οποία, θα ελέγχει την τήρηση των όρων και τη διαδικασία άρσης του απορρήτου. Η επιτροπή θα έχει, μεταξύ άλλων, την εξουσία να διενεργεί ελέγχους, αυτεπάγγελτα ή κατόπιν καταγγελίας, σε εγκαταστάσεις, τεχνικό εξοπλισμό, αρχεία, δεδομένα και έγγραφα της ΚΥΠ και της Αστυνομίας. Η κείμενη νομοθεσία προβλέπει ότι, σε περίπτωση που μέλη της Αστυνομίας ή της ΚΥΠ παραβιάσουν τους όρους του δικαστικού εντάλματος παρακολούθησης, θα είναι ένοχοι αδικήματος και σε περίπτωση καταδίκης θα υπόκεινται σε φυλάκιση που δεν υπερβαίνει τα πέντε έτη ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €50.000 ή και στις δύο αυτές ποινές.

Με βάση την κείμενη νομοθεσία, η τριμελής επιτροπή συντάσσει ετήσια έκθεση στην οποία περιγράφει το έργο της, διατυπώνει παρατηρήσεις και συστάσεις, επισημαίνει παραλείψεις και προτείνει τυχόν ενδεικνυόμενες νομοθετικές τροποποιήσεις στον τομέα της διασφάλισης του απορρήτου της επικοινωνίας. Η έκθεση της επιτροπής θα πρέπει να υποβάλλεται στον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας και να κοινοποιείται στον πρόεδρο της Βουλής, στον γενικό εισαγγελέα, στον υπουργό Δικαιοσύνης, στον αρχηγό της Αστυνομίας και στον διοικητή της ΚΥΠ.