Ηλεκτρική διασύνδεση Ισραήλ – Κύπρου - Ελλάδας: Οι όροι που θέτει η Δημοκρατία για να επενδύσει €100 εκατ.

Κάτω από το μικροσκόπιο της Επιτροπής Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού της Βουλής τίθεται αύριο προς συζήτηση, η τεράστια επένδυση των 2 δισεκατομμυρίων ευρώ για την ηλεκτρική διασύνδεση της Κύπρου, της Ελλάδας (Κρήτη) και του Ισραήλ με την Ευρώπη μέσω του υποθαλάσσιου καλωδίου EuroAsia Interconnector. Πρόκειται για ένα τεράστιας σημασίας ενεργειακό έργο ειδικά για την Κύπρο καθώς με την υλοποίηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης θα τερματιστεί η ενεργειακή απομόνωση της χώρας μας. Αυτό σημαίνει στην πράξη, σημαντική μείωση του κόστους παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας και κατ' επέκταση, στους λογαριασμούς της ΑΗΚ, ανακουφίζοντας έτσι την οικονομική κατάσταση χιλιάδων νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Ο αρμόδιος υπουργός Ενέργειας κ. Γιώργος Παπαναστασίου προσκλήθηκε να παραστεί στην αυριανή συνεδρία της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ενέργειας προκειμένου να ενημερώσει τους βουλευτές για την πορεία υλοποίησης του μεγαλεπήβολου αυτού ενεργειακού έργου καθώς είναι σοβαρό το ενδεχόμενο να αποσυρθεί η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση του έργου, η οποία ανέρχεται στα €657 εκατ., λόγω μη επίτευξης των προαπαιτούμενων οροσήμων. Με βάση τα αρχικά χρονοδιαγράμματα, το 2020 θα έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί η ηλεκτρική διασύνδεση Αττικής - Κρήτης, το 2021 η διασύνδεση Κρήτης - Κύπρου και το 2022 η διασύνδεση Κύπρου - Ισραήλ. Μέχρι σήμερα τίποτα από όλα αυτά δεν έγινε.

Η επιστολή

Ενόψει της αυριανής συζήτησης του θέματος στη Βουλή, ο αρμόδιος υπουργός Ενέργειας κ. Γιώργος Παπαναστασίου απέστειλε επιστολή με την οποία απαντά στα ερωτήματα που έθεσε επί του θέματος ο πρόεδρος της Επιτροπής Ενέργειας της Βουλής κ. Κυριάκος Χατζηγιάννης. Όπως καθιστά σαφές ο υπουργός Ενέργειας, η κυβέρνηση δεν έχει εμπλακεί στη χρηματοδότηση του έργου αλλά αυτό μπορεί να γίνει εφόσον ικανοποιηθούν τέσσερις προϋποθέσεις και νοουμένου ότι, οι σχετικές μελέτες που θα διενεργηθούν από πλευράς της Δημοκρατίας καταδείξουν τη βιωσιμότητα του έργου.

Ειδικότερα, στην επιστολή του ημερομηνίας 18/8/2023 ο κ. Παπαναστασίου αναφέρει, μεταξύ άλλων, τα εξής:

1.Η καθυστέρηση που παρατηρείται σε σχέση με την έναρξη των κατασκευαστικών εργασιών του έργου οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι, ο φορέας υλοποίησης δεν έχει ολοκληρώσει το χρηματοδοτικό πλάνο του έργου, δηλαδή, δεν έχει ακόμη εξασφαλίσει μέσω ιδίων κεφαλαίων, χορηγιών, δανεισμού ή και επενδυτών, το συνολικό ποσό που απαιτείται για την υλοποίηση/κατασκευή της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου - Ελλάδας (Κρήτη).

Επιπρόσθετα, με βάση τη συμφωνία χρηματοδότησης που υπέγραψε ο Φορέας Υλοποίησης με τον Ευρωπαϊκό, Εκτελεστικό Οργανισμό για το Κλίμα, τις Υποδομές και το Περιβάλλον (European Climate, Infrastructure and Environment Executive Agency, CINEA), στο πλαίσιο του χρηματοδοτικού μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» εκκρεμούν οι ακόλουθες ενέργειες:

• Η υπογραφή της συμφωνίας για συμμετοχή του ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας της Ελλάδας (ΑΔΜΗΕ) στο μετοχικό κεφάλαιο του Φορέα Υλοποίησης EuroAsia Interconnector. Τον Ιούνιο του 2023, υπογράφηκε μεταξύ των δύο «Letter of Intent, LOI», ενώ η υπογραφή της εν λόγω συμφωνίας αναμένεται τον Σεπτέμβριο του 2023.
• Η υπογραφή του συμβολαίου για την κατασκευή και εγκατάσταση του σταθμού μετατροπής με την εταιρεία Siemens.

2. Το Υπουργείο Ενέργειας δεν έχει τύχει επίσημης ενημέρωσης ως προς το κατά πόσο ο Φορέας Υλοποίησης έχει εξεύρει επενδυτές για την κατασκευή/υλοποίηση του έργου.

Τον Μάρτιο του 2021 ο Φορέας Υλοποίησης υπέβαλε αίτημα στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) για παραχώρηση δανείου ύψους €580 εκατ. Από την επίσημη πληροφόρηση που έχει το Υπουργείο Ενέργειας, η ΕΤΕπ δεν έχει απαντήσει επίσημα στον Φορέα Υλοποίησης σχετικά με την παραχώρηση ή απόρριψη του αιτήματος δανειοδότησης.

3 Η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχει εμπλακεί στη χρηματοδότηση του έργου παρά μόνο ενέκρινε τη συμπερίληψη του εν λόγω έργου στις προτάσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας που υποβλήθηκαν προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για χρηματοδότηση, με μορφή δανείου, από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ύψους €100 εκατ., υπό τις ακόλουθες προϋποθέσεις τις οποίες έθεσε το Υπουργικό Συμβούλιο:

• Ο Φορέας Υλοποίησης να εξασφαλίσει χορηγία για τις κατασκευαστικές εργασίες του έργου από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη» και έγκριση χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ή και από άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
• Η Κυπριακή Δημοκρατία να διορίσει υπεύθυνο έργου εκ μέρους της Δημοκρατίας που θα παρακολουθεί στενά την πρόοδο των εργασιών και θα υποβάλλει στο Υπουργικό Συμβούλιο τριμηνιαία έκθεση προόδου για να λαμβάνονται τα οποιαδήποτε μέτρα κριθούν αναγκαία.
• Στο διοικητικό συμβούλιο του Φορέα Υλοποίησης του έργου να οριστούν, ως μέλη, ένας εκπρόσωπος του Υπουργείου Ενέργειας και ένας εκπρόσωπος του Υπουργείου Οικονομικών.
• Η απόδοση της επένδυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας θα μετακυλιστεί προς όφελος του καταναλωτή ηλεκτρικής ενέργειας.

4 Σε περίπτωση που θα αποφασιστεί ότι απαιτείται συνεισφορά της Κυπριακής Δημοκρατίας ή συμμετοχή της στο μετοχικό κεφάλαιο για τη χρηματοδότηση του έργου, τότε, θα εξεταστούν όλες οι απαραίτητες πτυχές, συμπεριλαμβανομένης της βιωσιμότητας, της στρατηγικής σημασίας και των ωφελημάτων που προκύπτουν από το έργο.