«Ωρολογιακή βόμβα» στην καρδιά του δάσους της Πάφου από το 1974

Δεν ήταν η πρώτη, και δυστυχώς όπως δείχνουν τα δεδομένα δεν θα είναι ούτε η τελευταία φορά που η ΑΗΚ ενοχοποιείται για τις πυρκαγιές. Η τελευταία πρόκληση πυρκαγιάς, αυτή τη φορά στο δάσος της Πάφου. έφερε στην επιφάνεια την αντιπαράθεση που υπάρχει μεταξύ του Τμήματος Δασών και της ΑΗΚ για μια γραμμή με γυμνά καλώδια μήκους 11 χιλιομέτρων που περνά μέσα από το πυκνό δάσος για να δώσει ρεύμα στον σταθμό του Δασονομείου. Στην πυρκαγιά αποφεύχθηκαν τα χειρότερα, αφού με τρία πτητικά μέσα το πρωί και τους πυροσβέστες να δίνουν ολονύχτια μάχη η φωτιά οριοθετήθηκε, με αποτέλεσμα να μην χρειαστεί να ενεργοποιηθεί το σχέδιο «Ίκαρος 2». Ωστόσο, η αιτία της πυρκαγιάς, που πιθανολογείται πως ξεκίνησε από καλώδια έγινε αφορμή για κόντρα μεταξύ των δύο τμημάτων, αφού η γραμμή των καλωδίων χαρακτηρίστηκε ως «ωρολογιακή βόμβα» από τον διευθυντή του Τμήματος Δασών, αφού περνά μέσα από το δάσος από το 1974, με την ΑΗΚ να αναφέρει πως έγιναν όλες οι απαραίτητες συντηρήσεις. Το συμπέρασμα της διαμάχης που ξέσπασε χθες μεταξύ των δύο πλευρών είναι πως πλέον δεν υπάρχει καμία δικαιολογία. Το δάσος της Πάφου, είναι το μεγαλύτερο κρατικό δάσος της Κύπρου και αποτελεί το 6,5% της συνολικής έκτασης του νησιού. Το ερώτημα που προκύπτει μετά και το προχθεσινό περιστατικό είναι εάν αξίζει για χάρη του κόστους και της δυσκολίας εκτέλεσης εργασιών για μόνωση ή αλλαγή πορείας των καλωδίων της ΑΗΚ - στις πλείστες διαδρομές τα καλώδια περνούν μέσα από δύσβατες περιοχές- να κάψουμε τον σημαντικότερο πνεύμονα της Κύπρου. Για άλλη μια φορά η πυρκαγιά, που εκτιμάται ότι κατέκαψε βάσει ενός πρώτου υπολογισμού περίπου 20 εκτάρια πευκοδάσους και άγριας βλάστησης, στην περιοχή Ελίτζιες στην Πάφο, προκλήθηκε από καλώδιο της ΑΗΚ. Προηγήθηκαν άλλες πέντε πυρκαγιές που οι έρευνες έδειξαν πως σχετίζονταΙ με δίκτυο της ΑΗΚ.

Η αντιπαράθεση

Με εκατέρωθεν αλληλοκατηγορίες, Τμήμα Δασών και ΑΗΚ μιλούν για τις ευθύνες για τα αίτια της πυρκαγιάς, ωστόσο χωρίς καμία από τις δύο πλευρές να αγγίζει την ουσία του θέματος, που είναι η προστασία των δασών. Μιλώντας τον «Π» ο διευθυντής του Τμήματος Δασών Χαράλαμπος Αλεξάνδρου, δήλωσε πως το Τμήμα Δασών θεωρεί ότι η αιτία πρόκλησης της πυρκαγιάς είναι τα καλώδια της ΑΗΚ. Σχολιάζοντας στις συσκέψεις με την ΑΗΚ, ο κ. Αλεξάνδρου σημείωσε πως έγιναν στις 9 Μαΐου και είχαν προηγηθεί άλλες συναντήσεις, ενώ υπάρχει συζήτηση με την ΑΗΚ τουλάχιστον 15 χρόνια για τις γραμμές των καλωδίων που χρήζουν προτεραιότητας για συντήρηση ή μόνωση. «Δεν νοείται από την Τσακκίστρα μέχρι και τον Σταυρό της Ψώκας να διέρχεται μέσα από χαράδρες και πυκνή βλάστηση από πεύκα μια γραμμή με γυμνά ηλεκτροφόρα καλώδια. Το έχω πει δημόσια πως αυτή η συγκεκριμένη γραμμή αποτελεί ορολογική βόμβα», τόνισε ο διευθυντής του Τμήματος Δασών. Όπως είπε ο κ. Αλεξάνδρου, το κύριο θέμα που προκύπτει, είναι η επένδυση της συγκεκριμένης γραμμής. Είχαν, όπως εξήγησε, συζητηθεί διάφορες εναλλακτικές, όπως είναι η υπογειοποίηση των καλωδίων, κάτι το οποίο απορρίφθηκε από την ΑΗΚ γιατί δεν μπορεί να γίνει υπογειοποίηση σε χωμάτινες περιοχές. Τέθηκε και η εισήγηση για την ηλεκτροδότηση του σταθμού από τη Λυσό προς τον Σταυρό της Ψώκας η οποία είναι διαδρομή κατά μήκος ασφαλτόδρομου. Η συνάντηση στις 9 Μαΐου, σύμφωνα με τον κ. Αλεξάνδρου, αφορούσε την επένδυση των καλωδίων και η ΑΗΚ ανέλαβε να φέρει μελέτη, τόσο για την αλλαγή πορείας της ηλεκτροδότησης όσο και για την επένδυση της γραμμής.

Από την πλευρά της, η εκπρόσωπος της Αρχής Ηλεκτρισμού, Χριστίνα Παπαδοπούλου, ανέφερε πως η ΑΗΚ έχει στη διάθεσή της πέραν των 16.500 χιλιομέτρων εναέρια καλώδια τα οποία έχουν εγκατασταθεί πριν από 50 χρόνια. «Δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στη συντήρηση του δικτύου, ιδιαίτερα εντός των κρατικών δασών. και για τη συγκεκριμένη περιοχή έγινε σχολαστικός έλεγχος του δικτύου και κλάδευση κατά μήκος της γραμμής. Το όλο έργο ολοκληρώθηκε εντός των χρονοδιαγραμμάτων και ήταν στη διάθεση του Τμήματος Δασών για να επιθεωρήσει, να δει τυχόν σημεία που ήθελαν βελτίωση. Για δύο ημέρες εργάζονταν στη γραμμή 20 άτομα», είπε, εξηγώντας πως το καλώδιο μήκους 11 χιλιομέτρων ηλεκτροδοτεί τον σταθμό του Δασονομείου. «Έχουμε ζητήσει από το Τμήμα Δασών να υποδείξουν τμήματα που μπορούν να μονωθούν και αναμένουμε τις δικές τους υποδείξεις», εξήγησε η κ. Παπαδοπούλου. Ξεκαθάρισε πως επειδή περνά μέσα από δύσβατες περιοχές και χαράδρες, το καλώδιο δεν μπορεί να μονωθεί ολόκληρο. γιατί είναι σαν να φτιάχνεται νέα γραμμή από την αρχή. Απαντώντας στο ερώτημα εάν τα καλώδια μπορούν να φύγουν από τις δασικές περιοχές, η κ. Παπαδοπούλου ξεκαθάρισε πως κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει γιατί το οικονομικό κόστος είναι τεράστιο. Ξεκαθάρισε δε πως κάθε χρόνο γίνεται προγραμματισμένη συντήρηση στις εντός των κρατικών δασών γραμμές. Όπως εξήγησε η κ. Παπαδοπούλου, θα πρέπει να τοποθετηθούν νέοι πάσσαλοι και νέα καλώδια και γραμμές γιατί δεν είναι απλό να μονωθούν γραμμές χιλιομέτρων.

Ο «πυροσβέστης» υπουργός

Σε ρόλο πυροσβέστη, ο υπουργός Γεωργίας Πέτρος Ξενοφώντος, μιλώντας στην εκπομπή «Από μέρα σε μέρα» του ΡΙΚ, δήλωσε ότι δεν είναι η ώρα για να υπάρξει αντιπαράθεση με την ΑΗΚ, και σημείωσε ότι θα πρέπει να αφήσουν τους ειδικούς να εντοπίσουν τα αίτια πρόκλησης της πυρκαγιάς. Διαβεβαίωσε ότι θα ληφθούν όλα τα δέοντα μέτρα, ενώ σημείωσε ότι ήδη επικοινώνησε με την Αρχή Ηλεκτρισμού. Σύμφωνα με τον υπουργό, η συνεργασία που υπήρξε ανάμεσα σε όλες τις δυνάμεις στην προσπάθεια αντιμετώπισης της πυρκαγιάς έφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Οι βλάβες

Οι πιθανότητες να προκληθεί εστία πυρκαγιάς αυξάνονται στις περιπτώσεις που κατά μήκος των καλωδίων υπάρχουν ξερά χόρτα και δάσος, ο καθαρισμός των οποίων και το κλάδεμα, εκεί και όπου χρειάζεται, περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα συντήρησης του δικτύου της ΑΗΚ που ολοκληρώνεται κάθε χρόνο περί τα τέλη Μαΐου. Πυρκαγιά μπορεί να εκδηλωθεί και από εκρήξεις σε μετασχηματιστές, κάτι το οποίο σύμφωνα με γνώστες του αντικειμένου δεν είναι ιδιαίτερα συχνό φαινόμενο από βλάβες που εκδηλώνονται σε περιόδους που η ζήτηση αυξάνεται λόγω υπερφόρτωσης. Εχθρός του δικτύου, είναι επίσης και τα πουλιά που κάθονται στα σύρματα του δικτύου, όπου μια ηλεκτροπληξία μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά, ενώ και και τα τρωκτικά προκαλούν ζημιές στα καλώδια.

Πυρκαγιές των καλωδίων

Μάιος 2023: Χάρη στην έγκαιρη επέμβαση της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας αποφεύχθηκαν τα χειρότερα στην επαρχία Λεμεσού, όταν ξέσπασε πυρκαγιά στα Μαντριά τον Μάιο του 2023. Η φωτιά φαίνεται πως είχε ξεσπάσει λόγω σπινθήρων από καλώδια της ΑΗΚ, ενώ στην περιοχή έπνεαν ισχυροί άνεμοι.

Καπέδες, 2022: Η πυρκαγιά που στους Καπέδες.είχε και πάλι αφορμή τα καλώδια. Σύμφωνα με τις έρευνες, πουλιά που βρίσκονταν καθήμενα σε καλώδια της ηλεκτρικής έπαθαν ηλεκτροπληξία, με αποτέλεσμα να πέσει ένα εξ αυτών σε ξηρά χόρτα και να προκληθεί φωτιά, που κατέκαψε στη συνέχεια μεγάλη έκταση γης. Το περιστατικό κατέγραψε κλειστό κύκλωμα παρακολούθησης στην περιοχή. Η πυρκαγιά κατέκαψε έκταση ενός τετραγωνικού χιλιομέτρου. Από την πυρκαγιά υπέστησαν εκτεταμένες ζημιές μία εξοχική κατοικία και δύο οχήματα.

Ιούνιος 2021: Αποκαΐδια, καταστροφή και νεκρή φύση ήταν οι εικόνες που άφησε στις πληγείσες περιοχές των κοινοτήτων Τάλας και Κοίλης η καταστροφική πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στις 27 Ιουνίου 2021. Από τη φωτιά είχε κατακαεί μια έκταση 2 τετραγωνικών χιλιομέτρων από άγρια βλάστηση, κυρίως την περιοχή της Κοίλης, μαζί με δέντρα και φυτείες από σιτηρά. Σε ό,τι αφορά την Τάλα, τρεις κατοικίες είχαν υποστεί πολύ σοβαρές ζημιές, δύο εκ των οποίων καταστράφφηκα σχεδόν ολοσχερώς και μια έχει υποστεί πολύ σοβαρές ζημιές. Άλλες τέσσερις οικίες είχαν υποστεί σοβαρές ζημιές στις εξωτερικές όψεις τους. Από τις προκαταρκτικές εξετάσεις εκτιμάται πως η φωτιά φέρεται να ξέσπασε όταν έπεσαν στο έδαφος καλώδια,, αφού πρώτα ήρθαν σε επαφή και προκάλεσαν σπινθήρες από τους οποίους ξέσπασε φωτιά.

Οκτώβριος 2019: Τον Οκτώβριο του 2019, πλησίον της κοινότητας Ψευδά, στην επαρχία Λάρνακας, πυρκαγιά που ξέσπασε από βραχυκύκλωμα ηλεκτροφόρων καλωδίων της ΑΗΚ έκαψε έκταση 1,5 δεκάριο με πεύκα, καλαμιώνες και άλλη άγρια βλάστηση. Στην περιοχή επιχείρησαν σωτήρια το Τμήμα Δασών, η Πυροσβεστική Υπηρεσία, η Πολιτική Άμυνα, ομάδες εθελοντών με προωθητές γαιών, εκσκαφείς, και βυτιοφόρα που ήταν διαθέσιμα στην περιοχή. Για την κατάσβεση της πυρκαγιάς επιχείρησαν 20 άνδρες του Τμήματος Δασών με έξι πυροσβεστικά οχήματα και δύο άνδρες της ΕΜΑΚ με ένα πυροσβεστικό όχημα.

Ιούνιος 2007, Σαϊττάς: Από τις μεγαλύτερες πυρκαγιές που προκλήθηκαν από καλώδια της ΑΗΚ ήταν αυτή στην κοιλάδα του Σαϊττά στις 29 Ιουνίου 2007, οι καταστροφικές συνέπειες της οποίας εξακολουθούν να επηρεάζουν και να βαρύνουν την τοπική κοινωνία. Η πυρκαγιά κατέστρεψε κατοικίες, υποστατικά, έργα υποδομής, δασικές και γεωργικές καλλιέργειες σε μια έκταση 12 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Γύρω στα 30 υποστατικά και σπίτια κάηκαν ή υπέστησαν σοβαρές ζημιές, 400 δεκάρια γεωργικών καλλιεργειών έτοιμων να δώσουν εισόδημα χάθηκαν, έργα υποδομής επηρεάστηκαν σοβαρά και 1.100 εκτάρια όμορφου πευκοδάσους έγιναν στάχτη. Η εκτιμημένη ζημιά στη βλάστηση ανέρχεται στα 29.163.701,00 ευρώ. Λέχθηκε επίσης ότι τα έργα ανάπλασης κοστολογήθηκαν σε 620.000 ευρώ, ενώ το κόστος κατάσβεσης της πυρκαγιάς ανήλθε σε 462.788 ευρώ. Για διερεύνηση των αιτιών της πυρκαγιάς ορίστηκε τετραµελής οµάδα διερεύνησης, η οποία στην έκθεσή της συµπεραίνει µε υψηλό βαθµό βεβαιότητας ότι η πυρκαγιά φαίνεται να έχει προκληθεί από τη διαπήδηση σπινθήρων µεταξύ των αγωγών της γραµµής µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και συστάδας ευκαλύπτων που βρισκόταν κάτω από τη γραµµή, θέση την οποία η ΑΗΚ δεν αποδέχεται, βάσει των πορισμάτων έκθεσης που ετοίµασε για το ίδιο θέµα.