«Η διασύνδεση EuroAsia Interconnector γίνεται πραγματικότητα» του Δρος Χ. Έλληνα

Η υλοποίηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης EuroAsia Interconnector (EAI) έχει εισέλθει στην τελική ευθεία - γίνεται πλέον πραγματικότητα. Το έργο βρίσκεται κοντά στην επίτευξη πολλών σημαντικών ορόσημων. Η EAI αποτελεί κρίσιμη υποδομή για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Κύπρο, την Ελλάδα και το Ισραήλ. Ως εκ τούτου, συμπεριλήφθηκε και στις πέντε λίστες του Ευρωπαϊκού Έργου Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI) από το 2013.

Μετά την έγκριση επιχορήγησης €657 εκατομμυρίων ευρώ από τον ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό μηχανισμό «Connecting Europe Facility» (CEF) - τη δεύτερη υψηλότερη επιχορήγηση που δόθηκε ποτέ στο πλαίσιο του CEF - και €100 εκατομμύρια ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ, η EAI έχει πλέον προχωρήσει στο στάδιο της κατασκευής. Η EAI βρίσκεται σε προχωρημένες συζητήσεις με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB) και την Export Finance Norway (Eksfin), οι οποίες θα παρέχουν το υπόλοιπο της χρηματοδότησης.

Στα τέλη του περασμένου έτους η EAI υπέγραψε «Συμφωνία Κράτησης» με τη Nexans Norway. Η μητρική της εταιρεία, η Nexans, είναι μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες ηλεκτροκίνησης και καλωδίων στον κόσμο, με έδρα το Παρίσι. Η Συμφωνία επιτρέπει την έναρξη των εργασιών και διασφαλίζει τη δέσμευση της απαιτούμενης ικανότητας κατασκευής και εγκατάστασης για το σχεδιασμό, την κατασκευή, την προμήθεια, την εγκατάσταση και τη δοκιμή του καλωδιακού συστήματος HVDC, στο πλαίσιο σύμβασης κατασκευής και εγκατάστασης (EPCI).

Η Siemens Energy θα κατασκευάσει τον πρώτο υπερσύγχρονο πολυτερματικό μετατροπέα HVDC ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη – στην Κοφίνου. Το έργο έχει ήδη εξασφαλίσει όλες τις σχετικές άδειες και αδειοδοτήσεις. Η EAI συνεργάζεται με τον ελληνικό φορέα εκμετάλλευσης δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας ΑΔΜΗΕ (ΑΔΜΗΕ), ο οποίος συμμετέχει ως μέτοχος στο έργο.

Όταν ολοκληρωθεί έως το 2027, η EAI θα είναι η μεγαλύτερη υποθαλάσσια διασύνδεση ηλεκτρικής ενέργειας στον κόσμο, πάνω από 1200 km, και η βαθύτερη, έως και 3000 m. Θα συνδέει τα εθνικά δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας του Ισραήλ, της Κύπρου και της Ελλάδας με το ευρωπαϊκό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, δημιουργώντας μια αξιόπιστη πράσινη διασύνδεση για την Ευρώπη. Η πρώτη φάση αποτελείται από ένα υποθαλάσσιο καλώδιο HVDC ισχύος 1000 MW μεταξύ Κύπρου και Κρήτης, με συνολικό εκτιμώμενο κόστος κατασκευής €1,57 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η σύνδεση Ισραήλ-Κύπρου και ένα δεύτερο καλώδιο ισχύος 1000 MW θα εγκατασταθούν σε μεταγενέστερο στάδιο.

Επιπλέον, η EAI θα δημιουργήσει τον πρώτο ηλεκτρικό διάδρομο μεταξύ Ευρώπης και Ασίας. Στην πραγματικότητα έχει χαρακτηριστεί ως «ηλεκτρικός διάδρομος» της ΕΕ, που διασυνδέει την Ευρώπη με την Ασία. Όχι μόνο θα τερματίσει την ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου – του τελευταίου απομονωμένου σε ηλεκτρική ενέργεια κράτους μέλους της ΕΕ – αλλά θα συμβάλει και στην ασφάλεια τού εφοδιασμού του Ισραήλ, της Κύπρου και της Ελλάδας. Επιπλέον, θα συμβάλει στη σημαντική μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και θα εξυπηρετήσει το όραμα της «Πράσινης Συμφωνίας» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Τα οφέλη για την Κύπρο είναι πολλαπλά. Κυρίως, η EAI θα παρέχει πρόσθετη ευελιξία και σταθερότητα στο ηλεκτρικό δίκτυο, ώστε να μπορεί να δεχτεί μεγαλύτερο μερίδιο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Σε συνδυασμό με την αποθήκευση μπαταριών, αυτό θα επιτρέψει στην Κύπρο να αυξήσει το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας πλησιέστερα στο νέο στόχο της ΕΕ, που είναι 62% έως το 2030. Αυτό με τη σειρά του θα συμβάλει στη δραματική μείωση των εκπομπών και θα επιτρέψει στην Κύπρο να επιτύχει τους στόχους μείωσης των εκπομπών της ΕΕ και, στη διαδικασία, να μειώσει τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος. Τη σημασία της EAI έχει αναγνωρίσει και ο νέος υπουργός Ενέργειας της Κύπρου, Γιώργος Παπαναστασίου. Η αδιαμφισβήτητη και ενεργή υποστήριξη από την κυβέρνηση είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση της επιτυχίας αυτού του έργου.

Η EAI θα καταστήσει επίσης δυνατή την εξαγωγή πλεονάζοντος ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στην Ευρώπη, αντί να χρειάζεται να περιορίζει την παραγωγή όπως συμβαίνει τώρα. Θα διευκολύνει επίσης το αντίστροφο – την εισαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Κύπρο σε περιόδους υψηλής ζήτησης, μειώνοντας την ανάγκη να υπάρχει εφεδρική συμβατική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε κατάσταση αναμονής. Ακόμα, θα συμβάλει στην ανάπτυξη του ανταγωνισμού στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.

Αυτή η αμφίδρομη κατεύθυνση της EAI θα καταστήσει τη λειτουργία του κυπριακού ηλεκτρικού συστήματος πολύ πιο αποτελεσματική από τώρα και θα μειώσει τις επενδύσεις στην κατασκευή πρόσθετης εφεδρικής συμβατικής παραγωγής, συμβάλλοντας έτσι στη μείωση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας.

Όταν τεθεί σε λειτουργία το 2028, η Κύπρος θα επιτύχει ενεργειακή ασφάλεια και αξιοπιστία. Μέσω της EAI, η Κύπρος μπορεί να αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο το δυναμικό ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να μετατραπεί σε παραγωγό και μεταφορέα καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας.

Έναρξη έργου

Η έναρξη του κατασκευαστικού σταδίου του έργου εγκαινιάστηκε στις 14 Οκτωβρίου 2022 στο Προεδρικό Μέγαρο παρουσία της Ευρωπαίας Επιτρόπου Ενέργειας, Kadri Simson, του τότε Προέδρου της Κύπρου, Νίκου Αναστασιάδη, και των Υπουργών Ενέργειας της Κύπρου, Νατάσα Πηλείδου, και Ελλάδας, Κώστα Σκρέκα.

Στην ομιλία της στην τελετή, η Επίτροπος Simson είπε «Η διασύνδεση EuroAsia Interconnector είναι ένα ακόμη βασικό έργο υποδομής που ενισχύει την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ συνδέοντας την Κύπρο με το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ, και συμβάλλοντας στους φιλόδοξους στόχους μας για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές. Ελπίζουμε σε μια ταχεία διαδικασία κατασκευής για να γίνει πραγματικότητα αυτό το έργο το συντομότερο δυνατό».

Τη σημασία του έργου υπογράμμισε και η Ursula von der Leyen, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία, κατά τη διάρκεια επίσκεψης στο Ισραήλ, δήλωσε: «Έχουμε ένα μεγάλο έργο υπό προετοιμασία: το μακρύτερο και βαθύτερο υποβρύχιο καλώδιο τροφοδοσίας στον κόσμο, που συνδέει το Ισραήλ με την Κύπρο και την Ελλάδα. Αυτό είναι η ηλεκτροδότηση από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Εκεί πρέπει να γίνει η επένδυση».

Σύμφωνα με τη von der Leyen, το Ισραήλ, η Κύπρος και η Ελλάδα διαθέτουν αφθονία φυσικών πόρων για την παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, που είναι σημαντικοί στην προσπάθεια της Ευρώπης να εξασφαλίσει εφοδιασμό καθαρής ενέργειας. Η EAI είναι μια επένδυση στην ενεργειακή ασφάλεια και θα συμβάλει στην απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές του ενεργειακού μείγματος της ΕΕ. «Είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα δημοκρατιών που συνεργάζονται όχι μόνο σε περιόδους κρίσης, αλλά κυρίως για να πολεμήσουν αυτόν τον τεράστιο εχθρό που έχουμε, και αυτός είναι η κλιματική αλλαγή. Αυτή είναι η μεγάλη διαφαινόμενη κρίση στο παρασκήνιο».

Ο Νάσος Κτωρίδης, Διευθύνων Σύμβουλος της EAI, δήλωσε ότι μέσω του ηλεκτρικού διαδρόμου που δημιουργείται, η ΕΕ θα τροφοδοτείται με ασφάλεια ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και αποθέματα φυσικού αερίου στην Κύπρο, το Ισραήλ και την Ελλάδα, μια εξέλιξη που θα συμβάλει στον ενεργειακό μετασχηματισμό της ΕΕ και στην ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής εσωτερικής αγοράς. Είπε επίσης ότι η EAI θα δημιουργήσει προοπτικές για εισαγωγή/εξαγωγή και εμπορία ενέργειας, θα μειώσει τις τιμές χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας, θα κάνει την αγορά πιο ανταγωνιστική και θα μειώσει τις τιμές των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας για τους Κύπριους καταναλωτές.

Με την EAI να προχωρά τώρα στο στάδιο της κατασκευής, ας ελπίσουμε ότι με άμεσες επενδύσεις στην αναβάθμιση του δικτύου, στην αποθήκευση ηλεκτρισμού με μπαταρίες και στους έξυπνους μετρητές, οι σκληρά πιεσμένοι Κύπριοι καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας θα αρχίσουν να βλέπουν το φως στο τέλος αυτής της, μέχρι τώρα ατέλειωτης, σήραγγας ακριβής ηλεκτρικής ενέργειας.

*Ο Δρ Χαράλαμπος Έλληνας είναι Ανώτερος Συνεργάτης στο Παγκόσμιο Ενεργειακό Κέντρο του Ατλαντικού Συμβουλίου.

@CharlesEllinas