Κάναμε ψηφιακό μετασχηματισμό αλλά δεν βάλαμε τον θεμέλιο λίθο

Τα όσα τραγικά έγιναν το τελευταίο χρονικό διάστημα, με τις κυβερνοεπιθέσεις και τον χειρισμό ευαίσθητων κρατικών υποδομών, ανέδειξαν για ακόμα μια φορά την επιπολαιότητα με την οποία χειρίζεται ο κρατικός μηχανισμός τέτοια σημαντικά θέματα. Εάν είναι κάτι που θα πρέπει να κρατήσουμε από όλη αυτή την ιστορία, είναι πως διαχρονικά επιβεβαιώνεται ότι στην Κύπρο τρέχουμε συνεχώς πίσω από τις εξελίξεις. Χωρίς προνοητικότητα, χωρίς αίσθηση του κινδύνου και του ρίσκου.

Τα τελευταία χρόνια έχουν δοθεί εκατομμύρια ευρώ για τον ψηφιακό μετασχηματισμό, ωστόσο, τα δεδομένα συνηγορούν πως κτίστηκε ένα σύστημα στο οποίο τα θεμέλια δεν είναι γερά. Το τρίπτυχο, βάση δεδομένων - κέντρο δεδομένων και σχέδιο εφαρμογής σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης, απλά είναι άγνωστο στην περίπτωση της Κύπρου. Και όλα αυτά συμβαίνουν σε μια περίοδο όπου τα στοιχεία συνηγορούν ότι οι κυβερνοεπιθέσεις ανά το παγκόσμιο έχουν γίνει πλέον μέρος της καθημερινότητάς μας.

Το γεγονός ότι στην περίπτωση του Κτηματολογίου η ηλεκτρονική πύλη ήταν για 40 περίπου μέρες κάτω, μια πύλη όπου κρατάει έναν σημαντικό τομέα της οικονομίας, όπως είναι αυτός των ακινήτων, με πολλαπλασιαστικές επιδράσεις στο ΑΕΠ της χώρας, είναι στοιχείο το οποίο προκαλεί σημαντικά ερωτηματικά για τη σοβαρότητα με την οποία το κυπριακό κράτος χειρίζεται τα του οίκου του.

Τραγική περίπτωση είναι και το συμβάν με τη διαρροή νερού στο Υπουργείο Οικονομιών, όπου μάθαμε πως μαζί με το ντεπόζιτο του συγκεκριμένου υπουργείου βρίσκονται και οι servers του κράτους. Τελικά, το ντεπόζιτο υπερχείλισε και το κράτος παρέλυσε.

Τις τελευταίες ημέρες ακούστηκαν αρκετά όσον αφορά τη συγκεκριμένη περίπτωση, όπως π.χ. περιορισμένα κονδύλια, μη εξειδικευμένο προσωπικό κ.λπ. Το ερώτημα είναι κατά πόσο χρειάζονται κονδύλια ή κάποιο εξειδικευμένο προσωπικό για να πει σε κάποιον αρμόδιο πως δεν γίνεται να έχουμε τους κεντρικούς servers του κράτους και το σύστημα υποστήριξης μαζί,ι πόσω μάλλον εντός ενός δωματίου όπου υπάρχει και το ντεπόζιτο τροφοδοσίας του υπουργείου. Η κοινή λογική σηκώνει τα χέρια ψηλά σε αυτή την περίπτωση.

Σε ό,τι αφορά τις υποδομές, φαίνεται πως και σε αυτή την περίπτωση το κράτος λαμβάνει απροβίβαστο. Χωρίς ένα σωστό και ορθολογικά σχεδιασμένο κέντρο δεδομένων, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε και να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας.

Ερωτήματα προς ΑΨΑ

Οι δύο ειδικοί οι οποίοι μίλησαν πρόσφατα στο ραδιόφωνο του «Π», στον «Πολίτη 107.6 & 97.6», περιέγραψαν την κατάσταση. Κατ’ ακρίβεια, ανέφεραν με τρόπο πειστικό το πρόβλημα που υπάρχει. Σύμφωνα με τα όσα υποστήριξε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Προστασίας Πληροφοριών και Ιδιωτικότητας Κύπρου, Χριστόδουλος Παπαδόπουλος, από τις 5 Μαΐου 2018 έχει ψηφιστεί νομοθεσία, αλλά υπάρχει και ευρωπαϊκή Οδηγία για το θέμα της ψηφιακής ασφάλειας. Ωστόσο, όπως φαίνεται, τίποτε δεν προχώρησε. Μάλιστα, με βάση την πληροφόρηση που έχουμε, η Αρχή Ψηφιακής Ασφάλειας (ΑΨΑ), η οποία έχει και τον εποπτικό ρόλο στην παρακολούθηση της διαδικασίας εφαρμογής των προνοιών της ψηφιακής ασφάλειας στη δημόσια υπηρεσία, δεν προχωρεί και στην ανάλογη επιβολή προστίμων. Η ΑΨΑ έχει την εξουσία, εκεί και όπου χρειάζεται, να επιβάλλει πρόστιμα σε όσες υπηρεσίες του κράτους δεν συμμορφώνονται. Είναι καλά να μας απαντήσει, η ίδια η ΑΨΑ, πόσοι έλεγχοι έγιναν μέχρι σήμερα, πού έγιναν, τι κενά εντόπισαν, τι εισηγήσεις έκαναν, εάν οι εισηγήσεις τους έχουν εισακουστεί, και, εάν όχι, τι έκανε για τη συμμόρφωση όσων κρατικών υπηρεσιών δεν έχουν συμμορφωθεί.

Απουσία συντονισμού;

Η γενική εικόνα που δημιουργήθηκε μέχρι στιγμής από τα όσα τραγικά συνέβησαν τις τελευταίες ημέρες, είναι πως υπάρχει μια έλλειψη συντονισμού μεταξύ των αρμόδιων υπηρεσιών και για τον ρόλο που διαδραματίζουν. Υπάρχει η ΑΨΑ, το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, ο επίτροπος Ρυθμίσεως Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και Ταχυδρομείων, αλλά και το Τμήμα Υπηρεσιών Πληροφορικής του κράτους. Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουν οι ίδιοι πού βρίσκονται στις δομές των πιο πάνω υπηρεσιών, ποιος είναι ο ρόλος του καθενός και πού αρχίζουν και πού τελειώνουν οι αρμοδιότητές τους. Η εντύπωση που έχει δημιουργηθεί όλο αυτό το χρονικό διάστημα από κάποιον εξωτερικό παρατηρητή είναι πως η μια υπηρεσία ρίχνει το μπαλάκι των ευθυνών στην άλλη.

Ο κ. Παπαδόπουλος τόνισε στον «Πολίτη 107.6 & 97.6» πως τρία στοιχεία χρειάζονται για να κτίσει ένα σοβαρό κράτος τεχνολογικές υποδομές: βάση δεδομένων, σύστημα υποστήριξης και Recovery Risk σχέδιο. Από τα πιο πάνω, το συμπέρασμα που προκύπτει είναι πως τίποτα δεν υπάρχει, αφού τα τελευταία γεγονότα, τόσο στην πτυχή της κυβερνοεπίθεσης στο Κτηματολόγιο όσο και στην πτυχή της διαρροής νερού στο δωμάτιο με τους κεντρικούς servers του κράτους, κανένα δεν φάνηκε να λειτουργεί σωστά.

Το γεγονός ότι το «Disaster Recovery» δεν υπάρχει, είναι και ζήτημα το οποίο άπτεται και της εθνικής ασφάλειας. Το ίδιο ισχύει και με το σύστημα υποστήριξης («back up»), αφού εάν υπήρχε, όπως δήλωσε και ο κ. Παπαδόπουλος, την επόμενη ημέρα θα λειτουργούσε και το σύστημα του Κτηματολογίου. Επομένως, ορθώς φωνάζουν κάποιοι ότι στην όλη ιστορία του ψηφιακού μετασχηματισμού υπολείπονται τα στοιχειώδη μέτρα.

Το καθήκον της κυβέρνησης

Σίγουρα η παρούσα κυβέρνηση δεν ευθύνεται για την όλη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί. Ωστόσο, ο ρόλος της από εδώ και πέρα είναι ξεκάθαρος. Θα πρέπει να δημιουργήσει εκείνες τις υποδομές, και μάλιστα σε σύντομο χρονικό διάστημα, ώστε να είμαστε σε θέση ως κράτος να παρέχουμε και την ανάλογη ασφάλεια στους πολίτες. Αυτό, άλλωστε, αναμένει ο φορολογούμενος πολίτης και αυτό απαιτεί.