Η προστασία των δημοσιογράφων αφορά όλους: Ευρωπαϊκή εκστρατεία εγκαινιάζεται στην Κύπρο 

Το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών (ΓΤΠ) ξεκίνησε την εκστρατεία «Journalists Matter», στο πλαίσιο της εκστρατείας του Συμβουλίου της Ευρώπης για την προστασία και την ασφάλεια των δημοσιογράφων, και εγκαινιάστηκε τις προηγούμενες ημέρες στην Κύπρο. Η εκστρατεία θα διαρκέσει μέχρι το 2027 και την ξεκίνησε το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών. Η Αλίκη Στυλιανού, διευθύντρια του ΓΤΠ δίνει στον «Π» ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες της εκστρατείας αλλά μιλά και για την ουσία των ζητημάτων που τίθενται. Tο γεγονός ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης έκανε αποδεκτή την εισήγηση του ΓΤΠ για να σημάνει την έναρξη της εκστρατείας από την Κύπρο, ερμηνεύεται από τη διευθύντριά του «ως ένδειξη εμπιστοσύνης στην ίδια την Κύπρο».

Ευρωπαϊκή εκστρατεία για την προστασία των δημοσιογράφων με την Κύπρο να εγκαινιάζει την πρωτοβουλία αυτή. Τι σημαίνει για τη χώρα μας αυτό;

Η Κύπρος είναι το πρώτο κράτος μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης από το οποίο ξεκίνησε η εκστρατεία «Journalists matter», γεγονός που αναμφίβολα τιμά την Κύπρο αλλά και ειδικά το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών, στο οποίο εμπιστεύτηκαν την έναρξη της εκστρατείας αυτής.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η ιδέα για την εκστρατεία και πάλι είχε ξεκινήσει από την Κύπρο τον Ιούνιο του 2021, κατά τη διάρκεια της Διάσκεψης Υπουργών αρμόδιων για τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και την Κοινωνία της Πληροφορίας που είχε διοργανωθεί διαδικτυακά από το Υπουργείο Εσωτερικών της Κύπρου και συγκεκριμένα από το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών. Οι αρμόδιοι υπουργοί, είχαν συζητήσει λύσεις κατά της επικίνδυνης οπισθοδρόμησης στον τομέα της ασφάλειας των δημοσιογράφων και με σχετικό ψήφισμα, είχαν ανανεώσει τη δέσμευσή τους να καταστήσουν την προστασία των δημοσιογράφων επείγουσα πολιτική προτεραιότητα. Μεταξύ άλλων σημαντικών δράσεων, οι υπουργοί είχαν καλέσει το Συμβούλιο της Ευρώπης να εκπονήσει μια ολοκληρωμένη εκστρατεία σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αφιερωμένη στην προώθηση της προστασίας της δημοσιογραφίας και της ασφάλειας των δημοσιογράφων που, όπως πολύ καλά γνωρίζετε, αποτελούν προϋπόθεση για την ελευθερία της έκφρασης και τη δημοκρατία.

Ελευθερία έκφρασης η οποία προστατεύεται και από το ΕΔΑΔ…

Αν και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων προστατεύει την ελευθερία συμμετοχής σε δημόσιο διάλογο για όλα τα ενδιαφερόμενα άτομα, επιτρέποντάς τους να εκφράσουν τις απόψεις και τις ιδέες τους χωρίς φόβο, εντούτοις οι δημοσιογράφοι γίνονται δέκτες εκφοβισμού, λεκτικών και σωματικών επιθέσεων ακόμη και απειλών κατά της ζωής τους διότι η δουλειά τους, είναι να ερευνούν για να ενημερώνουν την κοινή γνώμη.

Στην ετήσια έκθεσή του ο γενικός γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρώπης για το 2022, σημειώνει ότι η προσωπική ασφάλεια των δημοσιογράφων και οι οικονομικές και χρηματοοικονομικές συνθήκες υπό τις οποίες τα μέσα ενημέρωσης αναμένεται να παράγουν δημοσιογραφία συνεχίζουν να επιδεινώνονται. Η πανδημία της Covid, ακολουθούμενη από τον πρόσφατο πόλεμο, είχαν ιδιαίτερα ισχυρό αντίκτυπο στη δημοσιογραφία και τα μέσα ενημέρωσης.

Πρακτικά πώς μεταφράζεται; Ποιος ο αντίκτυπος αυτής της πρωτοβουλίας;

H εκστρατεία επικεντρώνεται σε τέσσερις προκαθορισμένους πυλώνες. Αυτοί είναι η πρόληψη, η προστασία, η δίωξη και η προώθηση της ενημέρωσης, της εκπαίδευσης και της ευαισθητοποίησης. Το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών, λόγω και της αρμοδιότητάς του σε θέματα επικοινωνίας, θα επικεντρωθεί στον πυλώνα που αφορά την «Προώθηση της Ενημέρωσης και της Ευαισθητοποίησης», στην ενεργοποίηση της κοινωνίας των πολιτών στο να στηρίξουν τους δημοσιογράφους. Αυτή η εκστρατεία είναι μια ευκαιρία για όλα τα κράτη μέλη να προχωρήσουν μερικά βήματα παραπέρα για τη δημιουργία ελεύθερων και πλουραλιστικών μέσων ενημέρωσης, ποιοτικών και αντικειμενικών ειδήσεων και γενικότερα τη δημιουργία ενός υγιούς οικοσυστήματος μέσων ενημέρωσης.

Και ποιες δράσεις περιλαμβάνει η εκστρατεία;

Οι δράσεις που θα πραγματοποιηθούν για την επίτευξη των πιο πάνω έχουν χρονικό ορίζοντα πέντε χρόνια, με έναρξη τις 3 Απριλίου 2023 (από τη Λευκωσία) έως και το 2027.

Τη Δευτέρα, λοιπόν, 3 Απριλίου, το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών φιλοξένησε συζήτηση με τίτλο «Η προστασία των δημοσιογράφων, προστασία της δημοκρατίας». Στη συζήτηση που στόχο είχε την ανάδειξη των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι δημοσιογράφοι κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, βασικός ομιλητής ήταν είναι ο κ. Patrick Penninckx, επικεφαλής του Τμήματος Κοινωνίας της Πληροφορίας του Συμβουλίου της Ευρώπης, ο οποίος ταξίδεψε στην Κύπρο για να συμμετάσχει στην έναρξη της εκστρατείας. Ομιλητές ήταν επίσης ο Matthew Caruana Galizia, δημοσιογράφος και διευθυντής του «The Daphne Caruana Galizia Foundation» και ο Herman Grech, αρχισυντάκτης των «Times of Malta». Στη συζήτηση συμμετείχαν εκτός από δημοσιογράφους και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, κ. Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης, και η αναπληρώτρια κυβερνητική εκπρόσωπος, κ. Δόξα Κομωδρόμου.

Στη συνέχεια, την Τρίτη 4 Απριλίου, το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών, για να τονίσει περαιτέρω τη σημασία της εκστρατείας και να ευαισθητοποιήσει περαιτέρω το κοινό γύρω από τη σημασία της ασφάλειας των δημοσιογράφων, παρουσίασε στο Δημοτικό Θέατρο Λευκωσίας, τη θεατρική παράσταση «They Blew Her Up», σε συνεργασία με τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Διεθνούς Φεστιβάλ Λευκωσίας κ. Γιώργο Παπαγεωργίου, στον οποίο εκφράζουμε θερμές ευχαριστίες.

Η παράσταση σκιαγραφεί το χρονικό της δολοφονίας της Daphne Caruana Galizia, δημοσιογράφου και ακτιβίστριας κατά της διαφθοράς, μέσα από μαρτυρίες. Το θεατρικό ανέβηκε με μεγάλη επιτυχία, καταφέρνοντας να συγκλονίσει και να αφυπνίσει το κοινό για τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι δημοσιογράφοι. Χαρακτηριστικό ήταν για μένα σχόλιο νεαρής φοιτήτριας μετά την παράσταση, η οποία είπε ότι ήταν η πρώτη φορά που αντιλήφθηκε το πόσο μεγάλο κίνδυνο μπορεί να διατρέχει ένας δημοσιογράφος στην προσπάθειά του να κάνει τη δουλειά του.

Σημαντικό ήταν, επίσης, ότι οι θεατές είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά και να συνομιλήσουν με τον Matthew Caruana Galizia, γιο της δολοφονηθείσας δημοσιογράφου Daphne Caruana Galizia, που είναι επίσης δημοσιογράφος και διευθυντής του «The Daphne Caruana Galizia Foundation», καθώς και με τον Herman Grech, αρχισυντάκτη των «Times of Malta» και σκηνοθέτη της παράστασης «They Blew Her Up». Και οι δύο, επισκέφτηκαν την Κύπρο ειδικά για να συμμετάσχουν στην έναρξη της εκστρατείας.

Μιλήσατε για «ευκαιρία για όλα τα κράτη μέλη να προχωρήσουν μερικά βήματα πιο πέρα προς ελεύθερα και πλουραλιστικά μέσα ενημέρωσης, ποιοτικές ειδήσεις, ένα υγιές οικοσύστημα μέσων ενημέρωσης, υγιείς δημοκρατικές διαδικασίες και κοινωνίες». Υπάρχουν αφτιά ανοικτά στην Κύπρο να το ακούσουν;

Προσωπικά πιστεύω ότι ναι, υπάρχουν. Σημαντικός παράγοντας είναι και η απαίτηση της ίδιας της κοινωνίας. Το ότι η παράσταση αυτή πραγματοποιήθηκε στη Λευκωσία αποδεικνύει ότι υπάρχει «ακοή».

Επιπρόσθετα, το γεγονός ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης έκανε αποδεκτή την εισήγηση του Γραφείου Τύπου και Πληροφοριών για να σημάνει την έναρξη της εκστρατείας από την Κύπρο, αυτό ερμηνεύεται ως ένδειξη εμπιστοσύνης στην ίδια την Κύπρο, θέτοντας τη διαδικασία σε υλοποίηση, διότι η αρχή είναι το ήμισυ του παντός.

Μιλάμε για ασφάλεια και προστασία δημοσιογράφων, αλλά ο βαθμός επικινδυνότητας σε κάθε χώρα είναι διαφορετικός. Από ανύπαρκτος έως και πολύ μεγάλος. Αυτό μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία μηχανισμών προστασίας τους;

Ναι και αυτό είναι που συζητά αυτή τη στιγμή το Συμβούλιο της Ευρώπης μεταξύ των κρατών μελών του. Να δημιουργήσει και να «στήσει» μηχανισμούς στους οποίους θα μπορούν να καταφεύγουν οι δημοσιογράφοι για προστασία. Δεν είναι εύκολο εγχείρημα αλλά δεν είναι ακατόρθωτο.