Κυπριακή Δημοκρατία: Μια ανάπηρη πολιτεία

Σε τι διαφέρουν οι Κύπριοι από τους Βρετανούς, τους Γάλλους και άλλους Ευρωπαίους; Κάποιοι θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ότι ίσως να υπερτερούμε σε μερικά σημεία. Το σίγουρο είναι ότι υστερούμε στα περισσότερα. Κυρίως σε αυτά που αφορούν την πολιτική κουλτούρα και εν γένει τη στάση που τηρούμε απέναντι σε αυτά που ορίζουν αφενός τη δημόσια σφαίρα και καθορίζουν αφετέρου την περιρρέουσα πολιτική ατμόσφαιρα της χώρας μας. Ο πολιτισμός των θεσμών εν ολίγοις δεν είναι γνώρισμα της κυπριακής πολιτείας. Οι θεσμοί είναι προσαρμοσμένοι, υποταγμένοι σε κομματικές ατζέντες και τα αξιώματα δεν λειτουργούν πάνω από άτομα και συμφέροντα. Στην Κύπρο οι θεσμοί φορούν τη στολή των ατόμων που διορίζονται και όλα δυστυχώς ξεκινούν από τον εκάστοτε Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Ο οποίος από το 1964 είναι ανέλεγκτος αφού στη χώρα μας δεν υπάρχει συνεπής διαδικασία ελέγχου και εξισορρόπησης του συστήματος.

* Όσες φορές ζητήθηκε έλεγχος κατά του απερχόμενου Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη παρατηρήθηκε το εξής οξύμωρο. Μετά την κατηγορία, ο κατηγορούμενος με ύφος χιλίων καρδιναλίων έβγαινε δημόσια για να ζητήσει ο ίδιος να ελεγχθεί και μάλιστα με τη διαδικασία του κατεπείγοντος! Σχεδόν αμέσως και σε όλες τις περιπτώσεις ανταποκρίθηκε ο γενικός ελεγκτής Οδυσσέας Μιχαηλίδης (περίπτωση Ryanair - Πέρα Πεδί - τζετ Σαουδάραβα) φροντίζοντας και στις 3 περιπτώσεις περίπου να μας πει ότι δεν έχει βάλει λεφτά στην τσέπη. Λες και είναι αυτό το ζητούμενο. Η τελευταία έκκληση του Προέδρου έγινε προς την Ανεξάρτητη Επιτροπή κατά της Διαφθοράς μετά την κυκλοφορία των βιβλίων Δρουσιώτη και την έκκληση του Ανδρέα Μαυρογιάννη να γίνει έρευνα. Η Επιτροπή αυτή, που διορίστηκε από τον Νίκο Αναστασιάδη, ως γνωστόν δεν έχει ακόμη γραφεία!

* Την έλλειψη πολιτισμού των θεσμών στην κυπριακή πολιτεία έχουμε την εντύπωση ότι αντιλαμβάνεται καλύτερα από όλους και κυρίως εκμεταλλεύεται μέχρι κεραίας ο υποψήφιος για την προεδρία Νίκος Χριστοδουλίδης, ο οποίος αναδεικνύεται στον καλύτερο μαθητή του Νίκου Αναστασιάδη. Συνελήφθη να κλέβει την ομιλία του Ιωάννη Κασουλίδη την οποία παρουσίασε ως το όραμά του. Συνελήφθη να διαχειρίζεται ως ΥΠΕΞ παράτυπα το Ταμείο για τη Διαφώτιση, συνελήφθη να ξεχειλώνει τους κανονισμούς για τα επιδόματα εκπαίδευσης των διπλωματών από τα οποία είχε και ο ίδιος οικογενειακό όφελος. Αποδεδειγμένα ζήτησε τη δημιουργία ψεύτικων λογαριασμών για να βρίζει πολιτικούς του αντιπάλους. Ο ίδιος αρνείται ακόμα και να σχολιάσει τα όσα του καταμαρτυρούν γιατί γνωρίζει ότι δεν θα υπάρξουν επιπτώσεις. Το πιο τρομακτικό είναι ότι μια μεγάλη ομάδα υποστηρικτών του αποθρασύνθηκε σε τέτοιο βαθμό που λειτουργεί ισοπεδωτικά έναντι οποιασδήποτε κριτικής, μιλώντας για κιτρινισμό διαφόρων ΜΜΕ. Θλιβερό είναι επίσης το επιχείρημα από όσους τον υποστηρίζουν ότι «οι άλλοι είναι χειρότεροι».

Τι συμβαίνει αλλού;

Στη Γαλλία, δύο πρώην Πρόεδροι της Δημοκρατίας παραπέμφθηκαν στη δικαιοσύνη και δικάστηκαν. Ακολούθησε έρευνα και εναντίον ενός πρωθυπουργού. Στη Γερμανία ο Πρόεδρος υποχρεώθηκε σε παραίτηση διότι αγόρασε διαμέρισμα με έκπτωση από εργολάβο. Στη Βρετανία ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον πρακτικά αποπέμφθηκε από την κοινοβουλευτική του ομάδα διότι παραβίασε διά των γνωστών κορωνοπάρτι τα λοκντάουν της πανδημίας. Η ίδια κοινοβουλευτική απέπεμψε σε έναν μήνα τη διάδοχό του διότι υιοθέτησε ανόητες πολιτικές που έριξαν στα Τάρταρα τη βρετανική οικονομία.

Στις χώρες αυτές σε περιπτώσεις που οι πολιτικοί παρεκτρέπονται οι θεσμοί λειτουργούν χωρίς κανένας να τολμά να εγείρει πολιτικό ζήτημα. Οι πολιτικοί είναι αναλώσιμοι και δεν διαφέρουν από τους υδραυλικούς. Αν κάνουν καλά τη δουλειά τους παραμένουν, αν όχι πάνε σπίτι τους. Εν ολίγοις, σε κάποιες χώρες λειτουργούν οι θεσμοί της Δημοκρατίας, οι οποίοι δεν αναγνωρίζουν φεουδάρχες με τίτλους ευγενείας και οικόσημα ή φύλαρχους με προνόμια. Όταν οι κατέχοντες εξουσία παραβιάσουν το πνεύμα των θεσμών, όταν προκαλέσουν το δημόσιο αίσθημα με πράξεις ή τη συμπεριφορά τους, ως διά μαγείας χάνουν την εμπιστοσύνη του κοινωνικού συνόλου. Κανένας πολίτης δεν διανοείται να κάνει στο Facebook ομάδα στήριξης του πολιτικού που κατηγορείται. Κανένας δεν τολμά να κρυφτεί πίσω από fake accounts που ο συγκεκριμένος πολιτικός ζητά να δημιουργηθούν για να λοιδορεί τους αντιπάλους του, τους δημοσιογράφους και εν γένει τους επικριτές του.

Το επίπεδο

Αυτό τι σημαίνει άραγε; Σημαίνει ότι στις χώρες αυτές υπάρχει πολιτικός πολιτισμός, τον οποίο ενστερνίζεται έστω ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας. Όταν οι ηγεσίες εξαχρειώνονται οι πολίτες δεν ακολουθούν, αλλά απαιτούν έλεγχο και τιμωρία. Κάποιοι αποκαλούν τη στάση αυτή ένα είδος «συλλογικής ευφυΐας», κάτι βεβαίως που αναπόδραστα παραπέμπει σε ένα πιο στέρεο υπόβαθρο δημοκρατικής παιδείας. Το οποίο στη χώρα μας δεν διαθέτουμε. Η χώρα μας δυστυχώς είναι θεσμικά ανάπηρη λόγω εκτεταμένης πολιτικής παραπληγίας. Κινείται τα τελευταία χρόνια με καμένα εγκεφαλικά κύτταρα που επιτρέπουν δηλώσεις του στυλ: «Ταξίδευα με το τζετ του Σαουδάραβα και έκανα οικονομία στα ταμεία του κράτους μας». Κατά κανόνα ο Νίκος Αναστασιάδης ξεχνά να μας πει ότι εκ των πραγμάτων έκανε και ο Σαουδάραβας οικονομία γύρω στα 100 εκατομμύρια. Για παράδειγμα, πλήρωσε για ένα διαβατήριο, αλλά στην πορεία η οικογένειά του (η πρώτη, η δεύτερη γυναίκα του και τα παιδιά τους) πήρε άλλα 41 διαβατήρια. Ξεχνά να μας πει ότι κτήρια που αγόρασε ο φίλος του Σαουδάραβα ενοικιάζονται από το κράτος μας.

Ερωτήματα

Ζούμε στη χώρα των ατροφικών θεσμών και των κυνηγών της εύκολης ευμάρειας. Σε άλλες χώρες συμπεριφορές όπως αυτές του Νίκου Αναστασιάδη δεν θα μπορούσαν να αγνοηθούν ή και να συγχωρεθούν. Πριν από μερικές μέρες ξέσπασε κρίση στη Βρετανία και συγκεκριμένα στην Ουαλία όταν αποκαλύφθηκε ότι η κυβέρνηση του Κατάρ πλήρωσε για να μείνει ο πρωθυπουργός της Ουαλίας Μαρκ Ντρέιφορντ σε ένα πολυτελές πεντάστερο ξενοδοχείο στη διάρκεια της επίσκεψής του για να παρακολουθήσει το Μουντιάλ. «Ο Ντρέιφορντ, ο υπουργός Οικονομικών Βόχαν Γκέθινγκ και τέσσερις αξιωματούχοι φιλοξενήθηκαν για τρεις ημέρες στο ξενοδοχείο Ritz-Carlton της Ντόχα. Οι υπόλοιποι τέσσερις αξιωματούχοι ταξίδεψαν στην οικονομική θέση. Το συνολικό κόστος των τεσσάρων πτήσεων μετ' επιστροφής ήταν 4.294 ευρώ. Το συνολικό κόστος για το κατάλυμα στην Ντόχα για 4 αξιωματούχους που ταξίδεψαν στην οικονομική θέση ήταν 23.102 ευρώ και το ξενοδοχείο ήταν τετράστερο».

Με λίγα λόγια, στην Ουαλία έχει δημιουργηθεί σάλος για τη φιλοξενία 5 αξιωματούχων της χώρας στην Ντόχα για ένα ποσό γύρω στις 28.000 ευρώ. Ο Νίκος Αναστασιάδης ταξίδεψε δύο φορές οικογενειακώς στις Σεϋχέλλες με το τζετ του Σαουδάραβα με ένα κόστος που δεν μπορεί να είναι λιγότερο του μισού εκατ. ευρώ, αλλά όλοι οι θεσμοί σε αυτή τη χώρα κάνουν τις πάπιες.

Κανένας υπουργός του δεν παραιτήθηκε. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης μάλιστα λέει ότι η κυβέρνηση Αναστασιάδη υπήρξε τίμια και πετυχημένη. Ο ΔΗΣΥ επίσης δεν έκανε τίποτα, απεναντίας ο πρόεδρός του Αβέρωφ Νεοφύτου τον θέλει να στέκεται δίπλα του κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, αντιμετωπίζοντάς τον περίπου ως πολιτικό ίνδαλμα. Το ΔΗΚΟ του Νικόλα Παπαδόπουλου που μιλούσε για την πιο διεφθαρμένη διακυβέρνηση τελικά υποστήριξε τον Νίκο Χριστοδουλίδη ο οποίος θεωρεί την κυβέρνηση Αναστασιάδη την πιο πετυχημένη.

Κάποιοι λένε ότι έπρεπε να παρέμβουν η Αστυνομία και η Νομική Υπηρεσία. Το θέμα θα μπορούσε να είναι και ποινικό, ωστόσο έχουμε την εντύπωση ότι είναι πρωτίστως πολιτικό. Τον πρωθυπουργό της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον δεν τον απομάκρυνε από τη θέση του κάποιο δικαστήριο, ούτε καν η αντιπολίτευση της χώρας αλλά η ίδια η κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματός του. Τον απομάκρυνε γιατί οι βουλευτές πήραν το μήνυμα από τους πολίτες ότι είναι έξαλλοι με τη συμπεριφορά του πρωθυπουργού.

Κι εμείς είναι αλήθεια ότι είμαστε έξαλλοι με τη συμπεριφορά του Προέδρου μας, αλλά ούτε οι υπουργοί του, ούτε το κόμμα του, ούτε τα μέλη του ΔΗΣΥ επαναστάτησαν.

Πού οφείλεται αυτό; Στο ότι η χώρα μας δεν ολοκληρώθηκε ποτέ πολιτικά και κοινωνικά. Οι πολιτικοί της θεωρούν την εξουσία λάφυρο, οι δε θεσμοί της είναι ασταθείς και χειραγωγήσιμοι. Στις ΗΠΑ και ενώ ο Τραμπ μεσουρανούσε, διεξάγονταν εναντίον του ταυτόχρονα δύο έρευνες, η μία από το Κογκρέσο και η άλλη από το FBI. Ενώ ήταν Πρόεδρος, ένας από τους βασικούς του συμβούλους πήγε φυλακή για διαφθορά και τη στιγμή που μιλούμε οι έρευνες εναντίον του συνεχίζονται.

Στην Κύπρο δεν μπορεί ακόμα να γίνει κάτι τέτοιο. Η κυβέρνηση και τα κόμματα σαρώνουν το αδύναμο να αντισταθεί θεσμικό μας σύστημα με την ανοχή του κόσμου που έχει καταντήσει έρμαιο του λαϊκισμού. Ο λαϊκισμός στην Κύπρο ξεκίνησε ως εμπόριο ελπίδας για όλους εμάς τους απλούς πολίτες, σήμερα όμως έχει μεταμορφωθεί σε πολιτισμικό μόρφωμα. Είναι πλέον τρόπος και αντίληψη ζωής του κάθε πολίτη, ο οποίος καθημερινά διά της ανοχής του κυρίως βάζει ένα λιθαράκι στη διάλυση αυτής της χώρας.