Δρ Αντώνης Έλληνας [Πανεπ. Κύπρου]: Συστημική η διαφθορά, σε αδιέξοδο το κυπριακό πολιτικό σύστημα (ηχητικό)

Κατόπιν εορτής για πολλοστή φορά γίνεται άλλη μια μεγάλη συζήτηση, δήλωσε στην εκπομπή «Πρωϊνή Επιθεώρηση», του Πολίτη 107.6 & 97.6, ο καθηγητής Συγκριτικής Πολιτικής στο Τμήμα Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου Αντώνης Έλληνας, σχολιάζοντας την έκτακτη συνεδρία σήμερα της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελέγχου με θέμα την έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα. «Μου κάνει εντύπωση το γεγονός ότι συμμετέχουν στη συζήτηση αυτή όλοι όσοι ήταν πρωταγωνιστές των όποιων εξελίξεων, με τις ρυθμίσεις που ψήφιζαν στο κοινοβούλιο και γνώριζαν ότι ήταν στρεβλές και παρόλα αυτά δεν επιχείρησαν να διορθώσουν με νομοθετικές διατάξεις».

«Αυτό», συνέχισε, «δείχνει ότι το κυπριακό πολιτικό σύστημα βρίσκεται σε ένα αδιέξοδο αυτή τη στιγμή, διότι οι βασικοί πολιτικοί δρώντες, όπως φαίνεται μέσα από τις δικές τους πράξεις, δεν μπορούν να κατανοήσουν το μέγεθος των προβλημάτων που δημιουργούν με τη συμπεριφορά τους.

Κληθείς να απαντήσει εάν ο ίδιος καταλογίζει ευθύνες και στη νομοθετική εξουσία, ο κ. Έλληνας ανέφερε ότι «η έκθεση καταγράφει ξεκάθαρα ότι η εκτελεστική εξουσία έχει την ευθύνη. Γίνονταν πράματα και θάματα στο Υπουργείο Εσωτερικών και στο Υπουργικό Συμβούλιο». Το πρόγραμμα αυτό, όπως είπε, υπήρχε από το 2007 και αναθεωρήθηκε σημαντικά το 2013 και σίγουρα την ευθύνη για όσα προέκυψαν την έχει η εκτελεστική εξουσία. «Από εκεί και πέρα», είπε, «αυτοί που σήμερα φωνάζουν δεν είμαι τόσο βέβαιος ότι είναι άμοιροι ευθυνών, διότι το πρόγραμμα στηρίχθηκε πάνω σε μια νομοθεσία, η οποία έτυχε συγκεκριμένης ερμηνείας από το Υπουργικό Συμβούλιο αλλά οι νομοθέτες θα μπορούσαν να αλλάξουν τη νομοθεσία αν θεωρούσαν ότι ο Περί Αρχείου Πληθυσμού Νόμος πρέπει να είναι πιο συγκεκριμένος ως προς το ποιοι εξαιρούνται. Θα μπορούσαν επίσης να αποφευχθούν αυτά τα στρεβλά και εξοργιστικά που έγιναν σε σχέση με τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας, αφού και πάλι μιλάμε για νόμους και άρα για κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες. Μιλάμε για μια κυβέρνηση που είναι μειοψηφούσα στο Κοινοβούλιο από το 2014. Επομένως δεν μπορούσε να λειτουργεί από μόνης της. Εκεί που υπάρχουν νομοθετικές ρυθμίσεις, χρειάζεται και άλλους για να μπορέσει να κάνει όσα έκανε. Επομένως μου κάνει εντύπωση που υπάρχουν αυτές οι αντιδράσεις από όσους ήταν μέρος των διαδικασιών και των κοινοβουλευτικών πλειοψηφιών».

Μειωμένος ΦΠΑ

Ακολούθως ο κ. Έλληνας δήλωσε ότι η Ελεγκτική Υπηρεσία υπολογίζει ότι γύρω στα 200 εκατομμύρια έχουν απολεσθεί από τον μειωμένο ΦΠΑ που κλήθηκαν να καταβάλουν όλοι αυτοί οι εκατομμυριούχοι και δισεκατομμυριούχοι. «Αξίζει», πρόσθεσε, «να δει κάποιος τα πρακτικά της Ολομέλειας της Βουλής στις 4 Νοεμβρίου του 2016, όταν ψηφιζόταν ο τροποποιητικός νόμος. Αυτή η πρόταση ψηφίστηκε με 47 ψήφους. Μόνο 4 μικρά κόμματα διαφώνησαν με τη νομοθετική ρύθμιση που ψήφισε η Βουλή. Γνώριζαν τι ψήφιζαν αφού τότε κάποιοι έλεγαν ότι με αυτή τη ψήφιση θα ευνοούνται και αυτοί που κτίζουν παλάτια. Επομένως δεν νομίζω ότι αυτοί να μπορούν αυτοί που έλεγαν ότι γνωρίζουν πως με αυτή τη ρύθμιση θα ευνοούνται οι πλούσιοι να έρχονται σήμερα και να διαμαρτύρονται για αυτή τη στρέβλωση».

«Υπάρχει», όπως είπε, «ένα εύρος σε αυτή τη σαθρότητα που χαρακτηρίζει το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα. Σίγουρα, όμως, η εκτελεστική εξουσία έχει τη μεγαλύτερη ευθύνη αλλά και οι νομοθέτες που εντόπιζαν κατά καιρούς τις στρεβλώσεις ή τις ψήφιζαν δεν είναι άμοιροι ευθυνών». Ο κόσμος, πρόσθεσε, «το αντιλαμβάνεται αυτό, ότι υπάρχει ένα εύρος και βάθος στη διαφθορά, που δεν είναι μόνο ζήτημα ενός κόμματος».

Ελεγκτικοί μηχανισμοί

Κληθείς να απαντήσει αν έχουμε ελεγκτικούς μηχανισμούς στην Κύπρο, ο κ. Έλληνας έδωσε συγχαρητήρια στην Ελεγκτική Υπηρεσία διότι έφερε στο φως κάτι που δεν γνωρίζαμε μέχρι σήμερα, δηλαδή το θέμα της μη ολοκλήρωσης των πράξεων αγοράς ακινήτων που έπρεπε να γίνουν στο πλαίσιο της παροχής διαβατηρίου στους αιτητές. «Ούτε το μέγεθος αυτή της κατάστασης γνωρίζαμε», πρόσθεσε. Σύμφωνα με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Κύπρου, η έκθεση αναφέρει ότι για 1 δισεκατομμύριο περίπου δεν ολοκληρώθηκαν οι πράξεις και αφήνει υπόνοιες για άλλα 3,5 δισεκατομμύρια. «Δηλαδή», εξήγησε, «τα 2/3 των επενδύσεων μπορεί να μην έγιναν με τον τρόπο που έπρεπε να δοθούν τα διαβατήρια. Αυτό θα πρέπει να δει η πολιτεία. Εάν, δηλαδή, αυτοί που έλαβαν διαβατήριο με προϋπόθεση ότι θα προχωρήσουν σε αυτές τις επενδύσεις, τώρα που δεν τις έχουν κάνει ή δεν τις έκαναν όπως θα έπρεπε, η πολιτεία θα πρέπει να δει εάν πρέπει να τις κάνουν ή αν θα ανακληθούν τα διαβατήρια»

Σε ό,τι αφορά τους ελεγκτικούς μηχανισμούς, ο κ. Έλληνας δήλωσε ότι «είμαστε ένα κράτος στο οποίο γίνονται έλεγχοι μετά που τελειώνει άδοξα ένα πρόγραμμα για να ανακαλύψουμε τελικά ότι δεν υπήρχε έλεγχος και πως δεν έγιναν οι επενδύσεις που αναμέναμε. Μιλούμε για ελεγκτικούς μηχανισμούς που πραγματικά δημιουργούν απορία. Είναι δυνατό οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του κράτους για σχεδόν 7-8 χρόνια μετά που αρχίζει ένα πρόγραμμα να μην κάνουν μια σε βάθος μελέτη για το πως αυτό το πρόγραμμα λειτουργεί; Και πως παραχωρούνται διαβατήρια σε τόσο κόσμο όταν από το 2017 γίνεται αναφορά στην Κύπρο σε διεθνείς ΜΜΕ. Δικαιολογημένα ένας πολίτης θα διερωτάται ποιοι ελεγκτικοί μηχανισμοί υπάρχουν σε αυτό το κράτος».

Σε επισήμανση ότι η πιο πάνω τοποθέτηση αποτελεί μια κριτική και προς την Ελεγκτική Υπηρεσία, ο κ. Έλληνας ανέφερε ότι «τα τελευταία χρόνια που παρακολουθώ με πόση επιμέλεια η Ελεγκτική Υπηρεσία κοιτάζει διάφορα θέματα, μου έκανε εντύπωση που αυτό το θέμα, τουλάχιστον από το 2013 που ξεκίνησε αυτό το πρόγραμμα, δεν φαίνεται να έτυχε μιας ενδελεχούς μελέτης ανάλογης με αυτή που τελικά δημοσιεύθηκε πρόσφατα. «Το 2016», πρόσθεσε, «έγινε μια προσπάθεια, όπως αναφέρει στην έκθεση της η Ελεγκτική Υπηρεσία και τελικά μετά τα δημοσιεύματα στον διεθνή Τύπο αποφάσισε να εξετάσει ενδελεχώς το θέμα το 2019. Δηλαδή 3 χρόνια μετά. Δεν γνωρίζω το γιατί, ίσως να υπάρχουν τεχνικά ζητήματα, αλλά νομίζω πως όταν υπάρχει ένα πρόγραμμα που αφορά δισεκατομμύρια είναι λογικό να αναμένει κάποιος από ένα ελεγκτικό μηχανισμό ότι θα το ιεραρχήσει πρώτο σε σχέση με οτιδήποτε άλλο λόγω του μεγέθους».

Ο καθηγητής Συγκριτική Πολιτικής στο Τμήμα Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου Αντώνης Έλληνας.

Εικονικές επενδύσεις;

Όσον αφορά τις επενδύσεις ο καθηγητής Συγκριτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Κύπρου δήλωσε ότι «η Έκθεση αναφέρει ότι για το 1 δισεκατομμύριο δεν ολοκληρώθηκαν οι πράξεις και αφήνει σκιές για άλλα 3,5 δισεκατομμύρια».

«Εκείνο που καταλαβαίνω», είπε, «είναι ότι για να γίνουν αυτές οι πράξεις υπάρχει μια διαδικασία η οποία γινόταν μέχρι ενός σημείου. Μέχρι δηλαδή το σημείο που επενδυτής θα μπορούσε να πάρει μια ψευδοταυτότητα όπως την ονομάζει και η έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας. Μετά, σε βάθος χρόνου, αυτό το πράγμα ακυρωνόταν ή δεν ολοκληρωνόταν».

«Δεν είμαι τόσο βέβαιος», υποστήριξε, «ότι το κράτος δεν μπορεί να παρέμβει όταν οι προϋποθέσεις βάσει των οποίων δίνονταν τα διαβατήρια, που κυρίως ήταν οικονομικές και εκ των υστέρων φαίνεται ότι δεν έχουν ολοκληρωθεί»

Συστημική διαφθορά

Ο κ. Έλληνας ανέφερε ότι στην Κύπρο υπάρχει συστημική διαφθορά. Ένα εύρος διαφθοράς, όπως είπε, «το οποίο έχει περάσει μέσα από τους θεσμούς και πλέον υπάρχει το θεσμικό υπόβαθρο για να γίνονται αυτά τα πράγμα χωρίς να σημαίνει ότι κάποιος κάνει ποινικό αδίκημα όταν τα κάνει. Αυτός ο υπερβολικός πλουτισμός που προέκυψε μέσα από αυτό το πρόγραμμα είναι θεσμοθετημένος». Διερωτήθηκε, μάλιστα, τι υλική αξία έχει η απαξίωση της Κύπρου και η διασύνδεση της με τη διαφθορά.

Ερωτηθείς αν υπάρχει τρόπος να εξέλθει από τον βούρκο μια χώρα που ταλανίζεται από συστημική διαφθορά, ο κ. Έλληνας ανέφερε ότι ένα σημαντικό τμήμα της κοινωνίας φαίνεται να αντιλαμβάνεται το πρόβλημα και έχει αλλάξει την εκλογική του συμπεριφορά. «Υπάρχει», όπως είπε, «μια μεγάλη μετατόπιση των ψηφοφόρων μακριά από τα κυρίαρχα κόμματα. Επομένως, τουλάχιστον με τη ψήφο του ένα τμήμα της κοινωνίας δείχνει να θέλει κάτι διαφορετικό αλλά ακόμη δεν έχει ξεκαθαρίσει το τι θέλει. Προς το παρόν είναι σε επίπεδο διαμαρτυρίας».

Ακούστε ολόκληρη την παρέμβαση του καθηγητή Συγκριτικής Πολιτικής, Αντώνη Έλληνα, στην «Πρωινή Επιθεώρηση» που μεταδίδεται από τον Πολίτη 107.6 & 97.6: