Βιντεοπαιχνίδια: Πόσο επικίνδυνα είναι;

Το πρόσφατο περιστατικό όπου 13χρονος δέχθηκε επίθεση με σφυρί από συνομήλικό του με αφορμή μια αντιπαράθεση για ένα διαδικτυακό παιχνίδι, εκτός από το σοκ που προκάλεσε στην κοινωνία, πυροδότησε και μια δημόσια συζήτηση για το κατά πόσον τα βιντεοπαιχνίδια συνδέονται με τη βίαιη συμπεριφορά. Κάποιοι μάλιστα είτε από άγνοια είτε από προκατάληψη έσπευσαν να καλλιεργήσουν τον ηθικό πανικό και να στιγματίσουν τους gamers και τα videogames. Τελικά τι ισχύει; Είναι η βία απότοκο των βιντεοπαιχνιδιών; Υπάρχουν καλά και κακά παιχνίδια; Πώς επιλέγουμε το σωστό βιντεοπαιχνίδι για το παιδί μας; Απαντήσεις στα πιο πάνω ερωτήματα έδωσε στην εφημερίδα «Πολίτης» η δρ Ελισάβετ Κιούρτη, ακαδημαϊκός με διδακτορικό στο επιστημονικό πεδίο των Ψηφιακών Τεχνολογιών και Βιντεοπαιχνιδιών, αλλά και με πολλές έρευνες και δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και σε βιβλία για θέματα που αφορούν τη διασύνδεση των ψηφιακών περιβαλλόντων και των βιντεοπαιχνιδιών με τον γραμματισμό, τη μάθηση, την κοινωνική ταυτότητα και την υγιή γήρανση.

Τελικά τα βιντεοπαιχνίδια συνδέονται με τη βία;

 

Εάν υπολογίσουμε ότι περίπου 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι παίζουν βιντεοπαιχνίδια μέσα σε έναν παγκόσμιο πληθυσμό που ξεπερνά τα 7 δισεκατομμύρια, τότε θα έπρεπε γύρω στα 3 δισεκατομμύρια άτομα να είναι βίαια. Πράγμα που δεν ισχύει. Δεν υπάρχουν τόσο μεγάλα ποσοστά βίαιων ανθρώπων. Από αυτό μπορεί να καταλάβει κάποιος ότι δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα. Οπότε θα πρέπει να αναζητήσουμε τους πραγματικούς λόγους που κρύβονται πίσω από τη βίαιη συμπεριφορά κάποιου ατόμου που είναι ή δεν είναι παίκτης και οι οποίοι μπορεί να είναι οικογενειακοί, κοινωνικοί, οικονομικοί, ψυχολογικοί κ.ά.

 

Κανόνες στο παιδί

 

Πολλοί γονείς ανησυχούν για τα παιδιά τους διότι αφιερώνουν πολλές ώρες μέσα στη μέρα σε βιντεοπαιχνίδια. Δεν θα έπρεπε;

 

Όταν είναι μικρά τα παιδιά οι γονείς αποφασίζουν να τους αγοράσουν κάποια παιχνίδια ή παιχνιδοκονσόλες για να ψυχαγωγούνται και γενικά να μαθαίνουν να χειρίζονται ηλεκτρονικές συσκευές Παρ' όλα αυτά, δεν γίνεται με την κατάλληλη γονεϊκή υποστήριξη και κάποιους κανόνες. Δίνουμε την κονσόλα στο παιδί και το αφήνουμε ανεξέλεγκτο διότι αυτό μας απαλλάσσει από την γκρίνια του, αφού όταν ένα παιδί είναι μικρό χρειάζεται κάτι να το απασχολεί και να το ψυχαγωγεί ώστε να μην επιζητεί συνεχώς την προσοχή μας. Στο τέλος όμως το παιδί μεγαλώνοντας μαθαίνει να αφιερώνει πάρα πολλές ώρες στα βιντεοπαιχνίδια και όταν φτάσει στην εφηβεία οι γονείς αποφασίζουν χωρίς διαβούλευση με το παιδί τους ότι εκείνο πρέπει πλέον να δίνει πολύ περισσότερη σημασία στα μαθήματά του και να διαβάζει πολλές ώρες ώστε να παρακαθίσει στις παγκύπριες εξετάσεις για μια θέση στο πανεπιστήμιο. Άρα αυθαίρετα και πολλές φορές με βίαιο τρόπο οι γονείς έρχονται σε σύγκρουση με τα παιδιά τους. Δηλαδή τους αφαιρούν ή τους σπάνε πολλές φορές τις παιχνιδοκονσόλες και τους τιμωρούν ούτως ώστε να μην σπαταλούν τόσες πολλές ώρες στα βιντεοπαιχνίδια. Αυτό δεν πρέπει να γίνεται. Εκείνο που πρέπει να κάνουν οι γονείς είναι ο σωστός προγραμματισμός από μικρή ηλικία. Δηλαδή να μαθαίνουν στα παιδιά κανόνες, όπως είναι για παράδειγμα ο καθορισμός του χρόνου που μπορούν να αφιερώσουν στα βιντεοπαιχνίδια. Για παράδειγμα, δίνω στο παιδί μου δύο ώρες για να παίξει βιντεοπαιχνίδια ώστε να το μάθω να ανοίγει και να κλείνει το παιχνίδι. Θα πρέπει επίσης 20 λεπτά πριν από το φαγητό να ενημερώνω το παιδί μου ώστε να αναπτύξει δεξιότητες από μόνο του και να κλείνει το παιχνίδι στα 20 λεπτά. Όπως βάζουμε χρονικό όριο στις υπόλοιπες δραστηριότητες έτσι κι εδώ. Αλλά από μικρή ηλικία και όχι όταν μεγαλώσουν.



Η διαδικασία της επιλογής

 

Υπάρχουν βιντεοπαιχνίδια τα οποία πρέπει να αποφεύγονται;

Τα βιντεοπαιχνίδια είναι όπως τα βιβλία, η μουσική, το σινεμά και το θέατρο. Δηλαδή υπάρχουν ποιοτικά βιβλία αλλά και μη ποιοτικά που πάλι τα διαβάζουμε και δεν είναι κακό αυτό. Το ίδιο, λοιπόν, συμβαίνει και με τα βιντεοπαιχνίδια. Δεν είναι ένας παράδεισος αλλά ούτε μια κόλαση. Υπάρχουν πολύ καλές παραγωγές βιντεοπαιχνιδιών και άλλες πολύ χαμηλού επιπέδου.



Και πώς ένας γονιός μπορεί να βοηθήσει το παιδί του να επιλέξει ένα σωστό βιντεοπαιχνίδι;

Όπως στις ταινίες, έτσι και στα βιντεοπαιχνίδια υπάρχει το όριο ηλικίας που πρέπει να γνωρίζει ένας γονιός προτού αγοράσει για το παιδί του κάποιο βιντεοπαιχνίδι. Δεν μπορώ για παράδειγμα να αγοράσω το «Call of Duty» σε ένα 8χρονο παιδί που είναι ένα βιντεοπαιχνίδι για άτομα 18 ετών και άνω. Το δεύτερο που πρέπει να προσέξει ένας γονέας είναι οι κριτικές για κάποιο βιντεοπαιχνίδι. Υπάρχουν πάρα πολλά φόρουμ στο ίντερνετ όπου γονείς και παιδιά σχολιάζουν ένα παιχνίδι. Το τρίτο στοιχείο είναι ότι δεν πρέπει ο γονιός να αποφασίζει μόνος του για τα παιχνίδια των παιδιών του. Τα παιδιά έχουν διαφορετικά ενδιαφέροντα και κάποια από αυτά μπορεί να θέλουν να παίξουν puzzle video games ή παιχνίδια δράσης κ.λπ. Υπάρχουν επίσης παιδιά που θέλουν τα multiplayer games, δηλαδή να παίζουν με πολλούς χρήστες. Άρα η επιλογή ενός βιντεοπαιχνιδιού πρέπει να είναι ένας συνδυασμός με τα προηγούμενα που έχουμε αναφέρει και με τα ενδιαφέροντα του παιδιού.



Βιντεοπαιχνίδια και δεξιότητες

 

Αποκτούν δεξιότητες τα παιδιά που κοινωνικοποιούνται μέσα σε αυτά τα ψηφιακά περιβάλλοντα;

Η κοινωνικοποίηση και η ανάπτυξη δεξιοτήτων είναι δύο διαφορετικά πράγματα και η απάντηση είναι ναι και στα δύο. Για παράδειγμα, ένα άθλημα ή μια άλλη δραστηριότητα όπως ο χορός που μας βοηθά να αποκτήσουμε ευλυγισία δεν είναι το ίδιο με το τάε κβον ντο. Δηλαδή δεν θα αποκτήσω την ίδια δεξιότητα ακριβώς σε κάποιο άλλο άθλημα. Έτσι και από τα βιντεοπαιχνίδια, ανάλογα του είδους και της κατηγορίας τους, αναπτύσσω συγκεκριμένες δεξιότητες που μπορεί να είναι οπτικοκινητικές, ευζωίας και γραμματισμού. Τα παιδιά μαθαίνουν να διαβάζουν πολυτροπικά κείμενα, δηλαδή κείμενα με εικόνα, ήχο και γλώσσα, τα οποία μετακινούνται και τα παιδιά τα διαβάζουν σαν ένα βιβλίο και καλούνται να σκεφτούν με βάση τα όσα έχουν διαβάσει για να επιλύσουν προβλήματα μέσα στο παιχνίδι. Μάλιστα, σε παιχνίδια όπως το «Counter strike» και το «League of Legends» αναπτύσσεις δεξιότητες metagaming, δηλαδή αποκτάς έναν τρόπο σκέψης που σε βοηθά να μπεις στο μυαλό του άλλου για να καταλάβεις τι πρόκειται να πράξει για να τον προλάβεις.

Τώρα σε ό,τι αφορά την κοινωνικοποίηση, αυτή προκύπτει μέσα από  πολυχρηστικά παιχνίδια. Πλέον με τη διάδοση του ίντερνετ αποκτήσαμε αυτήν τη δυνατότητα, δηλαδή να παίζουμε μαζί με άλλα άτομα. Άρα τα παιδιά μπορούν να μάθουν και ξένες γλώσσες μέσα από τα βιντεοπαιχνίδια. Υπάρχουν άτομα τα οποία έμαθαν ξένες γλώσσες είτε από το παιχνίδι είτε από τους συμπαίκτες τους. Επίσης, τα παιδιά κοινωνικοποιούνται διότι δεν μένουν στα όρια του παιχνιδιού αλλά αναπτύσσουν και την κοινωνιογλώσσα του που αφορά ειδικές φράσεις και λέξεις, δηλαδή ένα τεχνικό λεξιλόγιο του συγκεκριμένου παιχνιδιού. Και πολλές φορές αναπτύσσουν φιλίες μέσα από τα βιντεοπαιχνίδια ή τα διάφορα forums που υπάρχουν γι' αυτά τα θέματα και τις πρακτικές.

Η Δρ Ελισάβετ Κιούρτη είναι εξωτερική συνεργάτιδα του ερευνητικού οργανισμού CARDEΤ.