Η Σοφούλλα και η Fatma Kezu από τη Λουρουτζίνα

Στη διάρκεια των ημερών του κορωνοϊού, εφόσον δεν μπορώ να βγω από το σπίτι και να πάρω συνεντεύξεις από ανθρώπους, συνεχίζω να μαζεύω ιστορίες φιλίας και συνεχίζω να γράφω για το πώς οι άνθρωποι ένιωθαν σε περιόδους που οι «εθνικισμοί» δεν μπορούσαν να τους χωρίσουν.

Μια τέτοια ιστορία ήταν αυτή του φίλου μας Soner Arifler από τη Λουρουτζίνα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Είχε δημοσιεύσει την ιστορία τη δεκαετία του ’90 στην ιστοσελίδα του και τώρα τη βρήκε αφού έχει μια καινούργια σελίδα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που ονομάζεται «Kιbrιsιmιz - Η Κύπρος μας - Our Cyprus». Είναι η ιστορία της Fatma Kezu. Στη φωτογραφία στέκεται με ένα μικρό κορίτσι, τη Σοφούλλα, κόρη του καλού γείτονα της Fatma στη Λουρουτζίνα. Η φωτογραφία αυτή τραβήχτηκε πριν να φύγουν οι Ελληνοκύπριοι της Λουρουτζίνας. Ίσως να μπορέσουμε να εντοπίσουμε τη μικρή Σοφούλλα αν βρίσκεται στην Κύπρο και αν ζει, διότι η φωτογραφία αυτή πρέπει να είναι τουλάχιστον 60-70 χρονών.

Η ιστορία της

Ο Soner Arifler γράφει: «Μια φωτογραφία που φέρνει αξέχαστες αναμνήσεις ενός πολύ μακρινού παρελθόντος» και συνεχίζει και γράφει για το τι είχε πει η Fatma Kezu (Gezzu) στα ελληνικά για τη φωτογραφία αυτή. Είχε μιλήσει στα ελληνικά και είπε τα ακόλουθα: «Εγώ ονομάζομαι Fatma Shanalan. Η παλιά μου γειτονιά με ξέρει Fatma Kezu. Γεννήθηκα στη Λουρουτζίνα τζαι μέχρι τωρά είμαι μέσα στον ίδιον μαχαλά. Το 1957 είχα έξι γείτονες που ήταν Ρωμιοί. Με τους Ρωμιούς μου γείτονες νερόν δεν έτρεξεν 'που την μέσην μας. Ήμασταν φίλοι τζαι ενωμένοι. Μανιχά το νερό που καταπίνναμεν επήαιννε χώρκα. Μιαν ημέρα ώς την άλλη μέρα το νερό εν εχόλωσεν μεταξύ μας. Τζείνοι έρχονταν στους γάμους μας τζαι εμείς επηαίνναμε στους δικούς τους. Ήμασταν σαν τα αδέλφια. Εάν αρρωστούσαν ή αν είχαν μαράζι ή κανένα πρόβλημα εμαραζώνναμε 'που καρκιάς τζαι επηαίνναμε για παρηορκάν. Εθέλαμεν να τους βοηθήσουμε όσον μπορούσαμεν. Επίσης τζαι τζείνοι ενιώθασιν τα ίδια για τους γειτόνους τους που ήταν Τούρκοι. Από τους γείτονές μου πιο κοντά ήταν η Μυριάνθη με τον άντρα της τον Θεοδόση. Είχαν τρεις κόρες. Οι κόρες τους ήταν μεγαλωμένες και επήγαν νύφες στα άλλα χωριά. Στην άλλη μεριά του σπιτιού μου εκατοικούσαν ο Αντρίκκος με τη γυναίκα του την Μαρίτσα. Είχαν μια κόρη και δύο γιούδες. Το όνομα της κόρης ήταν Σοφούλλα. Τα ονόματα των γιούδων ήταν Μιχάλης τζαι Θεωρής. Τότες στα 1956 αυτά τα παιθκιά ήταν μικροί. Εμέν' ο Θεός εν μου έδωσεν παιθκιά για αυτό τους αγάπουν πολλά σαν τα παιθκιά μου. Ήταν τζαι οι πιο μιτσιοί της γειτονιάς. Εγώ έξερα τζαι έκαμνα τζαι γλυκά. Παραπάνω έκαμνα γλυκόν της μοσσιλιάς. Τζαι πάντα τους ετάιζα 'που τα γλυκά μου. Είχα τζαι μέλι της μέλισσας. Μιαν ημέρα η Σοφούλλα αρρώστησεν 'που το ρουσούι τζαι έπαιρνα της γλυκόν τζαι μέλι να φάει τζαι να γιάνει. Μια μέρα που επήρα πάλε μέλι της Σοφούλλας ήρταν οι φωτογράφοι έσσω τους να τους βγάλουν φωτογραφίες για τις ταυτότητες τους. Τζαι εγώ έβκαλα τούτην την φωτογραφία με την Σοφούλλα. Αυτή η φωτογραφία που βλέπετε είμαι εγώ τζαι η Σοφούλλα. Τότες εμείς ακούαμεν ότι σε διάφορους τόπους της Κύπρου είχαν φασαρίες μεταξύ τους Ρωμιούς τζαι Τούρκους. Οι γείτονες μου που ήταν Ρωμιοί αρκέψαν τζαι εφοβούνταν. Διότις εμείς οι Τούρκοι στο χωρκό ήμασταν πιο πολλοί. Όταν μας ελαλούσαν εννά φύουν 'που το χωρκό μας εμείς εμαραζώναμε τζαι εκλαίαμεν. Μια μέρα του 1955, οι Ρωμιοί επερικύκλωσαν έναν τουρκοχώριν, εμείς εφοηθήκαμεν. Τζαι οι Ρωμιοί του χωρκού μας εφοήθηκαν παραπάνω από ούλλους μας. Εκείνη την νύχτα εμείς οι χωρκανοί την επεράσαμεν στο πόϊν, τζαι εγλέπαμεν το χωρκό μας... Ο Αντρίκκος εκείνη την νύχτα επήρεν μιαν σμίλα και εζήτησε 'που τους αδελφούες μου να πάει καθήκον με τους δικούς μας. Ο Αντρίκκος είπε εάν έρτουν οι Ρωμιοί θα τους πολεμήσει μαζί μας. Ο πιο μεγάλος αδελφός μου του είπε: 'εσύ πήγαινε και μεν έχεις έννοια, εν έσιει τίποτες', και τον έστειλε στο σπίτι του. Μια μέρα στα 1956 άξιππα έφυγαν 'που το χωρκό μας. Ο πελλό Arifos στο χέρι του είχε έναν κούσπο τζαι εμπήκε στα σπίτια τους τζαι άρκεψεν να τους τα χαλά. Όταν τον είδα εθυμώθηκα και του είπα: 'κατέβα γλήορα κάτω, τι κάμνεις;'. Και μου είπε: 'τα βολίτζια τούτων των σπιτιών κάνουν πολλά ριάλια, εγώ είμαι απένταρος άνθρωπος', και καθόλου αφτίν εν μου έβαλεν. Αλλά τα σπίτια πολλά χρόνια στάθηκαν χαλασμένα σαν έναν εφιάλτη κοντά μου. Εκείνα τα όμορφα πλάσματα έφυγαν σε μια στιγμή. Κείνα τα ευτυχισμένα γέλια τους χαθήκασιν. Εν εκέρτισεν κανένας... μόνο η Λουρουτζίνα είχε χάσει. Εάν δεν εγίνουνταν τούτοι οι πολέμοι, που τούν' τα σπίτια δεν θα πετούσαν νυχτερίδες, ήταν να πετούν τα γέλια των παιδκιών τζαι οι ευτυχίες των ανθρώπων».



Η Σοφούλα

Πιστεύω ότι η Fatma Kezu δεν ζει πλέον, αλλά αν ζει, να της δίνει η γη καλή υγεία. Ίσως να μπορεί να βρεθεί η Σοφούλλα και να της προσφέρουμε αυτή τη φωτογραφία από ένα παρελθόν όπου οι «εθνικισμοί» δεν μπορούσαν να σκοτώσουν την αγάπη και τη φιλία μεταξύ των απλών ανθρώπων, μεταξύ των γειτόνων που ήξεραν ο ένας τον άλλο και που ήταν περισσότερο και από οικογένεια ο ένας για τον άλλο. Το τηλέφωνό μου της Cyta είναι 99 966518 και αν γνωρίζετε κάτι για τους γείτονες της κυρίας Fatma, παρακαλώ τηλεφωνήστε μου έτσι ώστε να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να γράφουμε τις ανείπωτες ιστορίες της γης μας. Σας ευχαριστώ.

Η Λουρουτζίνα παραμένει ενός είδους όμηρος της πολιτικής στα χέρια του βαθέος κράτους και των δύο πλευρών

Το χωριό - γκρίζα ζώνη μεταξύ των δύο πλευρών

Τις τελευταίες εβδομάδες γράφω για τη Λουρουτζίνα, ένα πολύ μοναδικό μέρος στην ιστορία μας ως Κύπριοι. Ο Artun Gokshan Lourudjinali έχει δημιουργήσει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μια σελίδα που ονομάζεται «Lurucinaliyik» δηλαδή «Είμαστε από τη Λουρτουτζίνα» και δημοσιεύει ανέκδοτα, φωτογραφίες και ιστορίες από το χωριό.

Η Λουρουτζίνα, τώρα σαν ένα αδιέξοδο στον χάρτη, έχασε τον περισσότερο πληθυσμό της μετά το 1974. Μερικοί πήγαν για να εγκατασταθούν στη γειτονική Λύση και κάποιοι στο Αργάκι (Akchay) στην περιοχή Μόρφου και αυτοί ήταν πρόσφυγες από το 1964 από τον Άγιο Σωζόμενο ή την Ποταμιά ή το Δάλι. Σε κάποια φάση η Λουρουτζίνα είχε πληθυσμό πέραν των 3 χιλιάδων Τουρκοκυπρίων, έχοντας τότε δεχτεί πρόσφυγες από τη δεκαετία του ’60 από τα γύρω χωριά. Για μένα, κάθε φορά που πάω στη Λουρουτζίνα, μένω απλά έκπληκτη αφού πιστεύω ότι το βαθύ κράτος και στις δύο πλευρές άφησε το χωριό ως «γκρίζα ζώνη» μεταξύ των δύο κύριων μερών του νησιού, έτσι ώστε να το χρησιμοποιήσουν σύμφωνα με τις δικές τους ανάγκες και τα συμφέροντα. Ως εκ τούτου, η Λουρουτζίνα παραμένει ενός είδους όμηρος της πολιτικής στα χέρια του βαθέος κράτους και των δύο πλευρών – ένα πέρασμα από τη Λουρουτζίνα θα μπορούσε να συντομεύσει τον δρόμο προς τη Λάρνακα και μπορείτε σχεδόν να το δείτε και με τα δικά σας μάτια, αλλά όχι, το χωριό εξακολουθεί να είναι όμηρος της κατάστασης και όμηρος των περιστάσεων, ενώ θα μπορούσε να γίνει πρεσβευτής της ειρήνης ανάμεσα στις δύο κοινότητες αφού ο αρχικός του πληθυσμός μιλά άπταιστα τουλάχιστον τρεις γλώσσες: τουρκικά, ελληνικά και αγγλικά.

Η τελευταία φορά που πήγα στη Λουρουτζίνα ήταν πριν να κλείσουν τα οδοφράγματα και είχαμε κανονίσει μια επίσκεψη Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων με λεωφορείο και πήγαμε γύρω στο χωριό και επισκεφτήκαμε το υπέροχο σπίτι της Sultan Barbaros και φυτέψαμε μια ελιά ως σύμβολο της φιλίας και της ειρήνης ακριβώς απέναντι από το σπίτι της. Η Sultan ήταν πρώην μουχτάραινα του χωριού – ένας ευθύς, όμορφος άνθρωπος που ύψωσε το ανάστημά της σε οποιαδήποτε αρχή όταν ήθελε να γίνουν πράγματα. Πάντοτε μιλούσε ανοικτά και υπερασπιζόταν την αλήθεια, μας φιλοξένησε και μας βοήθησε να φυτέψουμε ένα δέντρο φιλίας. Είχαμε επίσης συναντήσει ανθρώπους από τη Λουρουτζίνα που ζουν στη Λύση και είχαμε φυτέψει δέντρο φιλίας και ειρήνης και στη Λύση. Ήμασταν με την ομάδα γυναικών από το Hands Across the Divide με το «Λεωφορείο Ειρήνης» μας και επίσης επισκεφτήκαμε ακόμα ένα μοναδικό χωριό, την Κοντέα, για να φυτέψουμε ένα δέντρο για την ειρήνη και τη φιλία, στην αυλή μεταξύ του τζαμιού και της εκκλησίας μαζί με φίλους που ζουν εκεί. Και αυτοί είχαν γίνει πρόσφυγες από την περιοχή Πάφου και πάντοτε προσπαθούν να βοηθήσουν για να έρθουν κοντά οι άνθρωποι και από τις δύο κοινότητες.

Η αγαπητή μου φίλη Καίτη Οικονομίδου, με την εντυπωσιακή της φωνή τραγούδησε το «Άβε Μαρία» στην ανακαινισμένη εκκλησία και φάγαμε κουλούρια και φλαούνες και ήπιαμε χυμούς, παρατηρώντας το μικρό δέντρο ειρήνης μας μεταξύ των συμβόλων δύο θρησκειών.

Όταν ανοίξουν τα οδοφράγματα θέλω να πάω ξανά στα χωριά αυτά και να ελέγξω τα δέντρα μας, αλλά όχι μόνη μου, μαζί με τους Ελληνοκύπριους φίλους μου. Ξέρω ότι οι φίλοι μας που ζουν στα χωριά αυτά και που θέλουν ειρήνη και συμφιλίωση, φροντίζουν εκείνα τα μικρά ελαιόδεντρα, ποτίζοντάς τα. Μέχρι τότε που το δέντρο της φιλίας και της ειρήνης δεν θα χρειάζεται πλέον φροντίδα και θα μπορεί να επιβιώσει μόνο του.