Χαραμάδα ανάπτυξης στις Βρετανικές Βάσεις

Μια χαραμάδα ανάπτυξης σε μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο για την κυπριακή οικονομία προσφέρει η επισημοποίηση της συμφωνίας για τη μη στρατιωτική αξιοποίηση του μεγαλύτερου μέρους των Βρετανικών Βάσεων στο νησί. Το Ηνωμένο Βασίλειο άναψε τελικά το πράσινο φως για να προχωρήσει στο στάδιο της εφαρμογής η συμφωνία, η οποία μετά από έξι και πλέον χρόνια δύσκολης και πολύπλοκης διαπραγματευτικής διαδικασίας είχε αίσιο τέλος τον περασμένο Μάρτιο. Πρόκειται για μια εξέλιξη η οποία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η πλέον σημαντική σε σχέση με τις Βρετανικές Βάσεις στο νησί, καθώς πλέον το 78% του εδάφους των Βάσεων θα μπορεί να τύχει αξιοποίησης από τους ιδιοκτήτες των περιουσιών. Η έκταση κυμαίνεται περίπου στα 200 τετραγωνικά χιλιόμετρα από το σύνολο των 255 περίπου τετραγωνικών χιλιομέτρων έκτασης των βάσεων στο νησί. Από τη συμφωνία αυτή επωφελούνται συνολικά γύρω στα 85 χιλιάδες άτομα στο νησί, όπως επίσης τρεις δήμοι και 16 κοινότητες. Το βασικό πλαίσιο της συμφωνίας με τους Βρετανούς είχε υπογραφεί από τις πρώτες κιόλας μέρες του 2014, στο Λονδίνο επί υπουργίας Ιωάννη Κασουλίδη, ενώ τα χρόνια που μεσολάβησαν μέχρι σήμερα, με διάφορες κατά καιρούς δυσκολίες, γίνονταν διαπραγματεύσεις μεταξύ του ΥΠΕΞ και των Βρετανών για τον καθορισμό όλων των επιμέρους πτυχών και ρυθμίσεων της εφαρμογής των συμφωνηθέντων. Το γενικό πρόσταγμα για τις διαβουλεύσεις είχε ο τέως γενικός διευθυντής του ΥΠΕΞ, πρέσβης Τάσος Τζιωνής, ενώ, τόσο ο πρόεδρος Αναστασιάδης όσο και οι Κασουλίδης και Χριστοδουλίδης, ήταν σε συνεχή επαφή και διαβούλευση με τους ομολόγους τους. Το συγκεκριμένο ζήτημα άλλωστε συζητήθηκε και στις 13 Μαΐου στην τηλεδιάσκεψη που είχε ο ΥΠΕΞ Νίκος Χριστοδουλίδης με τον υπουργό Εξωτερικών της Βρετανίας Ντόμινικ Ράαμπ. Εκπρόσωπος των Βρετανικών Βάσεων ανέφερε στον «Π» προ ημερών ότι αντιμετωπίζουν ως εξαιρετικά σημαντική για τη στενή συνεργασία μεταξύ των βάσεων και της Κυπριακής Δημοκρατίας, τη συμφωνία της μη στρατιωτικής ανάπτυξης στις βάσεις, καθώς θα δώσει στις κοινότητες των Βρετανικών Βάσεων μεγαλύτερες ελευθερίες σχετικά με τις περιουσίες τους.

Τελετή στο Προεδρικό

Η επισημοποίηση της συμφωνίας επί των διαπραγματεύσεων, η οποία αυτόματα σηματοδοτεί και το πέρασμα στην επόμενη φάση της διαδικασίας εφαρμογής των συμφωνηθέντων, έχει προγραμματιστεί για το απόγευμα της Τρίτης στο Προεδρικό σε μια σεμνή τελετή. Η τελετή θα γίνει στην παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, του Βρετανού ύπατου αρμοστή, αρμόδιων υπουργών, όπως επίσης και προέδρων κοινοτήτων και δήμων που επηρεάζονται από την εν λόγω συμφωνία. Στο πλαίσιο της τελετής, ο Βρετανός ύπατος αρμοστής αναμένεται να παραδώσει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας αντίγραφο της περιβαλλοντικής έκθεσης που έχουν εκπονήσει οι Βρετανικές Βάσεις για την ανάπτυξη της περιοχής. Αναμένεται, επίσης, να υπογραφεί συμφωνία για τη μεταφορά καταδίκων μεταξύ Βρετανικών Βάσεων και Κυπριακής Δημοκρατίας, από τον Υπουργό Εξωτερικών Νίκο Χριστοδουλίδη και τον Βρετανό ύπατο αρμοστή. Από την εφαρμογή αυτής της συμφωνίας επωφελούνται γύρω στους 85 χιλιάδες πολίτες, όπως επίσης και 3 δήμοι και 16 κοινότητες σε όλη την Κύπρο. Συγκεκριμένα, η συμφωνία αφορά και επηρεάζει τους Δήμους Ύψωνα, Κάτω Πολεμιδιών και Δερύνειας, αλλά και τις κοινότητες Ακρωτηρίου, Ασώματου, Τραχωνίου, Κολοσσίου, Ερήμης, Σωτήρας Λεμεσού, Παραμαλιού, Αυδήμου, Φρενάρους, Αυγόρου, Αχερίτου, Πύλας, Ορμήδειας, Ξυλοτύμπου, Ξυλοφάγου και Άχνας. Η διαδικασία της εφαρμογής των συμφωνηθέντων προνοεί, μεταξύ άλλων, δημοσιοποίηση όλων των προνοιών της συμφωνίας, όπως επίσης και περίοδο ενστάσεων για όσους θεωρούνται εμπλεκόμενοι ή δικαιούχοι, το αμέσως επόμενο διάστημα. Όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία εφαρμογής, η συμφωνία μπαίνει σε τροχιά υλοποίησης, και τότε Κύπριοι, λοιποί Ευρωπαίοι πολίτες, αλλά και πολίτες τρίτων χωρών θα έχουν δικαίωμα να αποκτήσουν ακίνητη περιουσία στις περιοχές των βάσεων που τίθενται προς αξιοποίηση. Ανάλογα με τον σχεδιασμό που έχει εκπονηθεί, τις πολεοδομικές ζώνες που έχουν καθοριστεί, αλλά και τα περιβαλλοντικά δεδομένα και την προστασία ζωνών, όπως δάση και αλυκές, οι δικαιούχοι θα μπορούν να εγκατασταθούν ή να αναπτύξουν τις περιουσίες τους.

Εμπλοκή πολλών υπηρεσιών

Η συμφωνία ενισχύει σε αρκετά σημεία την Κυπριακή Δημοκρατία καθώς από τις πρόνοιες ενισχύονται οι διοικητικές και δικαστικές εξουσίες επί των προσώπων που έχουν ή θα αποκτούν γη, διαμένουν ή θα εγκαθίστανται στις Βάσεις. Πλέον, κανένας δεν αποκτά δικαίωμα διαμονής στις Βάσεις παρά μόνο αν έχει δικαίωμα διαμονής στη Δημοκρατία το οποίο θα του έχει παραχωρηθεί από τις αρμόδιες αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επίσης, εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο στη συμφωνία είναι πως η διατήρηση του πολεοδομικού σχεδιασμού και των εξουσιών εξέτασης των αιτήσεων για ανάπτυξη στις Βάσεις μεταφέρεται και ανατίθεται στις αρμόδιες αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εξίσου σημαντικό και άξιο αναφοράς είναι το γεγονός πως με βάση τις πρόνοιες της συμφωνίας τα πολιτικά, εκλογικά ή άλλα δικαιώματα έκφρασης λαϊκής βούλησης όσων διαμένουν ή θα εγκατασταθούν στις περιοχές των Βάσεων θα ρυθμίζονται ως εάν να ασκούνται στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Οι διεργασίες

Η διαπραγμάτευση μεταξύ των αρμοδίων κράτησε αρκετά χρόνια καθώς η διαδικασία προνοούσε εμπλοκή πολλών διαφορετικών υπηρεσιών της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως για παράδειγμα του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, των διαφόρων υπουργείων για σωρεία μελετών, δήμων και κοινοτήτων για τον δημόσιο διάλογο, όπως επίσης και της Αστυνομίας. Το τελευταίο ζήτημα, το οποίο ολοκλήρωσε στην ουσία και τη διαπραγματευτική διαδικασία τον προηγούμενο Μάρτιο, ήταν αυτό της δικαιοδοσίας και της αστυνόμευσης στις υπό ανάπτυξη περιοχές εντός των Βάσεων. Το Υπουργείο Εξωτερικών σε συνεργασία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης ολοκλήρωσαν τη σχετική πρόταση με τα σημεία όπως συμφωνήθηκαν από τις δύο πλευρές, το απέστειλαν στους Βρετανούς, ενώ τελικά, όπως όλα δείχνουν, δόθηκε το πράσινο φως από τη βρετανική κυβέρνηση έτσι ώστε να προχωρήσει η διαδικασία στο στάδιο της εφαρμογής.

Ολοκληρώθηκαν οι απαραίτητοι σχεδιασμοί

Σύμφωνα με τις πρόνοιες της συμφωνίας και στη βάση των πολεοδομικών σχεδίων και ζωνών όπως έχουν καθοριστεί, αίρονται οι περιορισμοί που ίσχυαν μέχρι τώρα για αναπτύξεις (εμπορική, βιομηχανική χρήση) και αγοραπωλησίες (θα είναι δυνατόν να γίνεται πώληση σε μη ντόπιους Ε/Κ, Ευρωπαίους ή/και υπηκόους τρίτων χωρών με βάση την κείμενη νομοθεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας). Σε περιπτώσεις που θα εξυπηρετούνται από τα έργα και στρατιωτικές εγκαταστάσεις των Βρετανικών Βάσεων, θα γίνεται συζήτηση των δύο πλευρών για καταμερισμό του κόστους. Γίνονται διευθετήσεις για περιπτώσεις αστικών ή ποινικών αδικημάτων ώστε η εκδίκαση να γίνεται σε δικαστήρια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Είναι ξεκάθαρο ότι το Ηνωμένο Βασίλειο δεν μπορεί να δημιουργήσει το ίδιο εμπορικές ή/και βιομηχανικές επιχειρήσεις εντός των Βρετανικών Βάσεων, ενώ διατηρείται και ενισχύεται η δέσμευσή του να μην τις εποικίσει, όπως άλλωστε προνοείται από το Παράρτημα «Ο» για τη διοίκηση των Βάσεων στην Κύπρο, το οποίο αποτελεί μέρος της δέσμης των Συμφωνιών του 1960. Άλλωστε από το 2014 ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας χαρακτήρισε εντελώς αβάσιμες τις ανησυχίες για δήθεν «Γιβραλταροποίηση» της περιοχής των Βρετανικών Βάσεων, ενώ αυτό που αφορά τους Βρετανούς είναι η διασφάλιση της στρατιωτικής και μόνο χρήσης των Βάσεων.

Βολεύει τις Βάσεις

Οι Βρετανικές Βάσεις με την εφαρμογή της συμφωνίας απαλλάσσονται σε μεγάλο βαθμό από τη διοίκηση των μη στρατιωτικών περιοχών και την αντιμετώπιση προβλημάτων σε σχέση με τους κατοίκους, γεγονός που θα τους εξοικονομήσει διοικητικούς και οικονομικούς πόρους. Επιπρόσθετα, η συμφωνία ομαλοποιεί τη ζωή των κατοίκων των Βρετανικών Βάσεων και δίνει τη δυνατότητα οικονομικής ανάπτυξης των περιοχών αυτών. Θα υπάρχουν φυσικά περιορισμοί στην ανάπτυξη, ενώ θα πρέπει να είναι ξεκάθαρο προς όλους πως ανάπτυξη δεν συνεπάγεται κατ' ανάγκη και οικοδόμηση τουριστικών καταλυμάτων και ξενοδοχείων στις περιοχές αυτές, όπως ούτε και κατ' ανάγκη οικοδόμηση πανεπιστημίων ή ακόμα και χώρων αναψυχής. Η ανάπτυξη θα γίνει με βάσει τις πρόνοιες και τους σχεδιασμούς όπως έχουν καθοριστεί ανά περιοχή. Είναι σημαντικό να καταγραφεί πως μέχρι σήμερα με το υφιστάμενο καθεστώς οι περιουσίες ακίνητης ιδιοκτησίας εντός των ορίων των Βρετανικών Βάσεων, ανεξαρτήτως της τοποθεσίας τους, παραμένουν εδώ και χρόνια υποτιμημένες, κατά κάποιον τρόπο, ενώ θεωρούνται περιοχές δεύτερης κατηγορίας γιατί υπόκεινται ακόμα και σήμερα σε περιορισμούς που στην ουσία μπλοκάρουν την αξιοποίησή τους, κάτι που αίρεται με την εφαρμογή της συμφωνίας.