Ευοίωνο ή «δίσεκτο» το 2020 για το Κυπριακό;

Το 2019 ήταν ακόμα μια χρονιά περιπετειών για το Κυπριακό, καθώς για αρκετούς μήνες οι δύο πλευρές προσπαθούσαν, με τη βοήθεια της Τζέιν Χολ Λουτ, να καταλήξουν στους περιβόητους όρους αναφοράς. Στόχος ήταν, και παραμένει, να καταγραφεί το κοινό έδαφος που να καθοδηγεί τα επόμενα βήματα προς την επανέναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων. Κάτι τέτοιο ωστόσο δεν έγινε εφικτό, παρά το γεγονός ότι τα Ηνωμένα Έθνη είχαν στο παρελθόν διαμηνύσει πως οι όροι αναφοράς θα έπρεπε να είχαν συμφωνηθεί σε μια τριμερή συνάντηση με τον γ.γ. του ΟΗΕ και τις δύο πλευρές. Τελικά, η άτυπη τριμερής πραγματοποιήθηκε στις 25 Νοεμβρίου 2019 στο ξενοδοχείο Adlon Kempinski στο Βερολίνο, ωστόσο, όροι αναφοράς δεν έχουν συμφωνηθεί. Οι Αναστασιάδης και Ακιντζί επιχειρούν από εκείνη τη μέρα να δώσουν μια συγκρατημένα θετική νότα γύρω από το πώς έχουν τα πράγματα σε σχέση με το επόμενο βήμα. Οι δύο πλευρές επιδιώκουν να μεταφέρουν, πλέον, μια εικόνα πως μεταξύ τους δεν υπάρχουν πολλά να τις χωρίζουν, μετατοπίζοντας εντέχνως το βάρος πάνω στην Τουρκία, τόσο σε επίπεδο παράνομων γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ (από την ε/κ πλευρά), όσο και σε σχέση με τις καθυστερήσεις στη διαδικασία και τις θέσεις που προτάσσει.

Αυτό που έγινε στην άτυπη τριμερή, ενώπιον του Γκουτέρες, ήταν ένα ξεκαθάρισμα σε σχέση με καθεμιά από τις έξι παραμέτρους του πλαισίου του γ.γ. του ΟΗΕ. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι μετά την τριμερή στο Βερολίνο, η τ/κ πλευρά παρουσιάζεται ικανοποιημένη σε σχέση με την πολιτική ισότητα, ενώ η ε/κ πλευρά θεωρεί πως έχει δει θετικά στοιχεία σε σχέση με την παράμετρο ασφάλειας-εγγυήσεων. Στην ουσία του Κυπριακού, οι εξελίξεις παραπέμπονται χρονικά γύρω στην άνοιξη, μετά τις «εκλογές» στα κατεχόμενα. Το επόμενο βήμα αναμένεται, αν επιτρέψουν οι συνθήκες, να είναι η σύγκληση άτυπης πενταμερούς, στην οποία μεταξύ άλλων θα επιχειρηθεί να συμφωνηθούν οι όροι αναφοράς.

Οι εξελίξεις, όμως, στην ευρύτερη περιοχή διαμορφώνουν ένα εκρηκτικό κλίμα, ιδιαίτερα στην Ανατολική Μεσόγειο. Ως εκ τούτου, σημασία, λίγες μόλις μέρες πριν την έλευση του 2020, έχει να εστιάσουμε στις προοπτικές και στις εκτιμήσεις για το «τι ρεαλιστικά θα πρέπει να αναμένουμε το 2020 σε σχέση με το Κυπριακό;». Την εκτίμηση αυτή φυσικά δεν θα την επιχειρήσουμε εμείς, αλλά τρεις άνθρωποι με βαθιά, άμεση και διαχρονική γνώση και εμπλοκή στο Κυπριακό: ο Νίκος Κατσουρίδης, η Ερατώ Κοζάκου Μαρκουλλή και ο Τουμάζος Τσιελεπής.

«Δεν είναι ευοίωνη η πρόβλεψη...»

Αναμένεται, λοιπόν, ότι γύρω στη άνοιξη θα έχουμε επανεκκίνηση του διαλόγου στο Κυπριακό. Και το ερώτημα είναι τι ρεαλιστικά μπορεί κάποιος να αναμένει ότι θα συμβεί στο Κυπριακό. Για να απαντηθεί το ερώτημα αυτό θα πρέπει πρώτα να διαπιστώσουμε τις συνθήκες όπως διαμορφώνονται ενόψει του 2020 και τα θέλω των εμπλεκομένων στο Κυπριακό

 Το 2020 είναι η χρονιά κατά την οποία αναμένεται να υπάρξει κινητικότητα στο Κυπριακό ως αποτέλεσμα των κινήσεων που προαναγγέλθηκαν από τον γ.γ. του ΟΗΕ, περί τα τέλη του 2019. Αναμένεται, λοιπόν, ότι γύρω στη άνοιξη θα έχουμε επανεκκίνηση του διαλόγου στο Κυπριακό. Και το ερώτημα είναι τι ρεαλιστικά μπορεί κάποιος να αναμένει ότι θα συμβεί στο Κυπριακό. Για να απαντηθεί το ερώτημα αυτό θα πρέπει πρώτα να διαπιστώσουμε τις συνθήκες όπως διαμορφώνονται ενόψει του 2020 και τα θέλω των εμπλεκομένων στο Κυπριακό.

Η πρώτη συνθήκη συνίσταται στην εκτίμηση για τα σχέδια της Τουρκίας. Του κύριου πρωταγωνιστή στο Κυπριακό. Η Τουρκία, συγκεκριμένα η κρατούσα κατάσταση Ερντογάν έχει προ πολλού εκστρατεύσει για να καταστεί η κυρίαρχη δύναμη στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Και όπως βλέπουμε υλοποιεί τα σχέδιά της με όλα τα μέσα που μπορεί να χρησιμοποιήσει. Αυτή η εκστρατεία στόχευσε επέκταση των εδαφών και θαλασσών υπό την κυριαρχία ή πλήρη επιρροή της, ενίσχυση της οικονομίας της, αύξηση της ανεξαρτησίας της διπλωματικής, πολιτικής αλλά και στρατιωτικής ικανότητας και διασφάλιση επαρκών ενεργειακών πηγών. Με αυτό δεδομένο και, επίσης, ότι η πορεία αυτή έχει ως προϋπόθεση την ενδυνάμωση του καθεστώτος εσωτερικά, εμπερικλείει δυνατότητες αλλά και σοβαρά ρίσκα. Ως εκ τούτων, δεν θεωρώ ότι είναι προτεραιότητά της η λύση του Κυπριακού. Και όταν μιλώ για λύση, εννοώ λύση στο πλαίσιο των αρχών και αποφάσεων του ΟΗΕ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Άρα δύσκολα θα κάνει βήματα στο Κυπριακό, το οποίο κατά τη γνώμη μου δεν αποτελεί πρώτη προτεραιότητα. Η οικοδόμηση στρατιωτικής και ναυτικής βάσης στην Καρπασία είναι κατ’ εμένα αποδεικτικό στοιχείο των προθέσεών της.

Το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται στη δίνη του Brexit και των κινδύνων απόσχισης της Σκωτίας και θα παραμείνει στη γνωστή, επί του κυπριακού, στάση του. Μια στάση η οποία θα επηρεάζεται και από το Brexit. Εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης θα ενισχυθούν οι σχέσεις με ΗΠΑ σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων. Ταυτόχρονα, θα οδηγηθεί σε ενίσχυση των σχέσεών του με χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης και ιδιαίτερα με Ρωσία και Τουρκία στον εμπορικό και οικονομικό τομέα. Άστε που ενδεχόμενη έξοδος της Σκωτίας, «πετρέλαια» θα επιφέρουν αναστάτωση και στην ενεργειακή εξασφάλιση της χώρας.

Η Ελλάδα έχω την αίσθηση ότι ακόμα ψάχνεται για την οριστική τοποθέτησή της στο Κυπριακό και τα Ελλαδοτουρκικά, τα οποία βαραίνουν περισσότερο από ότι το Κυπριακό στη στάση της απέναντι στην Τουρκία.

Οι ΗΠΑ υπό την διοίκηση Τραμπ δεν αποτελούν εχέγγυο για την όποια δραστηριότητά τους στο Κυπριακό και κυρίως για την κατεύθυνση ενδεχόμενης δραστηριοποίησής τους. Επιπρόσθετα, ο πόθος τους για επαναφορά στο δυτικό «μαντρί» της Τουρκίας θα εξακολουθεί να θολώνει την κρίση τους.

Η Ρωσία έχει αναπτύξει, όπως έχει αναπτύξει τις σχέσεις της με την Τουρκία, το Ισραήλ κατατρύχεται από εσωτερικά προβλήματα και η Ευρωπαϊκή Ένωση αδυνατεί να παρέμβει δυναμικά.

Στην τ/κ κοινότητα είναι απρόβλεπτο ποιες δυνάμεις θα κυριαρχήσουν και στην ε/κ κοινότητα πορευόμαστε σε σύγχυση, αβεβαιότητα και πλήρη διάσπαση του εσωτερικού μετώπου.

Η πρόβλεψη, λοιπόν, για το Κυπριακό στο 2020, εκτός δραματικής αλλαγής των συνθηκών, δεν είναι ευοίωνη.

Νίκος Κατσουρίδης

 

«Σταυροδρόμι κρίσιμων αποφάσεων»

Το εκρηκτικό περιβάλλον, μαζί με την απροθυμία της Τουρκίας να συμφωνήσει σε όρους αναφοράς και σε σύγκληση άτυπης διάσκεψης, δεν θα επιτρέψει στο Κυπριακό να προχωρήσει καθ’ όλην τη διάρκεια του νέου έτους



Μετά την αποτυχία της διάσκεψης του Κραν Μοντανά, το Κυπριακό μπήκε σε περίοδο περιπετειών, που οδήγησαν στη σημερινή άκρως επικίνδυνη κατάσταση στασιμότητας και αμφισβήτησης της βάσης λύσης, από δυνάμεις εντός και εκτός Κύπρου, καθώς και στην εκρηκτική κατάσταση όπως εξελίσσεται στις θάλασσες της Ανατολικής Μεσογείου, λόγω των έκνομων ενεργειών της Τουρκίας, που εκμεταλλευόμενη την ανυπαρξία διαδικασίας για λύση του Κυπριακού, υλοποιεί ανενόχλητη τους σχεδιασμούς της σε βάρος της Κύπρου και άλλων χωρών της περιοχής.

Στις αρχές του 2020, η Ειρηνευτική Δύναμη των ΗΕ στην Κύπρο θα ανανεωθεί χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα, εν αναμονή τυχόν εξελίξεων στο Κυπριακό μετά την εκλογική διαδικασία στην τ/κ κοινότητα, που θα αποτελέσει καθοριστικό ορόσημο για τις όποιες περαιτέρω εξελίξεις.

Τυχόν επανεκλογή Ακιντζί ή εκλογή Ερχιουρμάν θα επιτρέψουν στην ελπίδα λύσης του Κυπριακού να παραμείνει ζωντανή, ενώ ενδεχόμενη εκλογή υποψηφίου της τ/κ δεξιάς, Τατάρ ή Όζερσαϊ, θα σφραγίσει το τέλος των προσπαθειών λύσης στη βάση των παραμέτρων των Ηνωμένων Εθνών και θα οδηγήσει σε νέες περιπέτειες, μέσω ολέθριων διχοτομικών ατραπών.

Η Τουρκία καθ’ όλην τη διάρκεια του 2020 θα συνεχίσει τις έκνομες ενέργειες της στην κυπριακή ΑΟΖ και τις προσπάθειες για δημιουργία τετελεσμένων στις σχέσεις της με την Ελλάδα, προκαλώντας και τεντώνοντας επικίνδυνα το σχοινί, χωρίς όμως να φτάνει σε ακραίες καταστάσεις, που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν θερμό επεισόδιο.

Αυτό το εκρηκτικό περιβάλλον, μαζί με απροθυμία της Τουρκίας να συμφωνήσει σε όρους αναφοράς και σε σύγκληση άτυπης διάσκεψης, δεν θα επιτρέψει στο Κυπριακό να προχωρήσει καθ’ όλην τη διάρκεια του νέου έτους, συντηρούμενο κυριολεκτικά στον αναπνευστήρα, με ελάχιστες πλέον προοπτικές επίλυσης στη βάση των παραμέτρων του ΟΗΕ.

Είναι γι’ αυτό που το 2020 το Κυπριακό θα βρεθεί στο σταυροδρόμι κρίσιμων αποφάσεων, που θα καθορίσουν το μέλλον της Κύπρου, κατά πόσο, δηλαδή, θα συνεχίσει την πορεία της ως ένα κράτος και ένας λαός, ή θα οδηγηθεί σε μια τραγική επιβράβευση των επιδιώξεων της Τουρκίας, ολισθαίνοντας προς οριστική διχοτόμηση.

Ερατώ Κοζάκου Μαρκουλλή

 

 

«Κομβικής σημασίας οι «εκλογές»



Αν πάμε με το καλύτερο δυνατό σενάριο, δηλαδή, ότι εμείς αλλάζουμε γραμμή πλεύσης και στην τ/κ πλευρά επικρατούν οι δυνάμεις που επιθυμούν λύση, τότε υπάρχει σοβαρή ελπίδα ακόμα και να συνεχίσουμε από εκεί που μείναμε στο Κραν Μοντανά. Όλοι γνωρίζουν πολύ καλά το σημείο στο οποίο μείναμε στο Κραν Μοντανά, ό,τι κι αν λένε κατά καιρούς.

Το τι μπορούμε να αναμένουμε ρεαλιστικά στο Κυπριακό κατά το 2020 είναι άρρηκτα συνυφασμένο με το τι έχει γίνει μέχρι τώρα στο πρόσφατο παρελθόν με επίκεντρο, κυρίως, το τι διημείφθη στο Κραν Μοντανά. Εκεί ο γ.γ. του ΟΗΕ μίλησε για χαμένη ιστορική ευκαιρία για λύση, κάτι που εκτιμώ ήταν απολύτως ορθό. Φάνηκε πως δεν ήμασταν έτοιμοι να προχωρήσουμε αποφασιστικά με αποτέλεσμα να έχουν χαθεί ήδη πλέον δυόμιση χρόνια από τότε μέχρι και σήμερα, με την ένταση στην περιοχή να είναι πολύ μεγαλύτερη. Μέσα από τις διαδικασίες και τους χειρισμούς που έγιναν, βρισκόμαστε σε μια φάση που δεν υπάρχει άλλος χρόνος για να προχωρήσουν τα πράγματα, άρα απλώς θα αναμένουμε να περάσουν οι «εκλογές» στην τ/κ πλευρά.

Θεωρώ ως κομβικής σημασίας το αποτέλεσμα των «εκλογών» για τη μετέπειτα πορεία του Κυπριακού εντός του 2020. Ευχή και ελπίδα είναι να μην επικρατήσουν οι δυνάμεις που στηρίζουν τη λύση δύο κρατών (Τατάρ-Όζερσαϊ), καθώς τότε αντιλαμβάνεστε πως οι εκτιμήσεις θα είναι ιδιαίτερα αρνητικές σε σχέση με τη συνέχεια στο Κυπριακό. Όμως, το αποτέλεσμα δεν εξαρτάται από εμάς...

Αν, όμως, επικρατήσουν οι δυνάμεις που επιδιώκουν τη λύση του Κυπριακού με τη μορφή ΔΔΟ, τότε υπάρχει ελπίδα για θετικά βήματα εντός 2020. Πάλι, όμως, με μια βασική προϋπόθεση: Η δική μας πλευρά θα πρέπει να αλλάξει και να κρατήσει σταθερά μια γραμμή πλεύσης, καθώς με αυτή που είχε υιοθετήσει ο πρόεδρος Αναστασιάδης στο πρόσφατο παρελθόν, δεν φαίνεται να υπάρχει ιδιαίτερη ελπίδα για κατάληξη. Άρα συνοψίζοντας, η εκτίμησή μου για το 2020 εξαρτάται από δύο προϋποθέσεις: ποιος θα επικρατήσει στην τ/κ πλευρά στις «εκλογές» και ποια γραμμή πλεύσης θα υιοθετήσει/κρατήσει η δική μας πλευρά.

Αν πάμε με το καλύτερο δυνατό σενάριο, δηλαδή ότι εμείς αλλάζουμε γραμμή πλεύσης και στην τ/κ πλευρά επικρατούν οι δυνάμεις που επιθυμούν λύση, τότε υπάρχει σοβαρή ελπίδα ακόμα και να συνεχίσουμε από εκεί που μείναμε στο Κραν Μοντανά. Όλοι γνωρίζουν πολύ καλά το σημείο στο οποίο μείναμε στο Κραν Μοντανά, ό,τι κι αν λένε κατά καιρούς. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο στόχος θα είναι η κατάληξη σε στρατηγική συναντίληψη επί των έξι βασικών πτυχών του Κυπριακού, γεγονός που θα ανοίξει τον δρόμο για τη συνολική λύση. Πρέπει ωστόσο να πω πως δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος ότι θα συντρέχουν και οι δύο προϋποθέσεις, τις οποίες ανέφερα, ταυτόχρονα.

Την Τουρκία δεν την βγάζω από το κάδρο των εξελίξεων, ωστόσο το τι πράττει η Τουρκία και η ανάλυση του πώς συμπεριφέρθηκε τα τελευταία χρόνια θα μας απασχολήσει μόνο αν εμείς δούμε το τι εμείς πράττουμε και μετά να δούμε την Τουρκία. Στο Κραν Μοντανά η Τουρκία πήγε με μια πολιτική απόφαση να τελειώνει με το Κυπριακό. Όταν κατέρρευσε η διαδικασία, δεν θα μπορούσε να επιστρέψει στην Τουρκία χωρίς να ακολουθήσει αρνητική ρητορική, καθώς δεν θα επιβίωνε στο εσωτερικό η κυβέρνηση Ερντογάν με οποιαδήποτε άλλη προσέγγιση. Η Τουρκία, σε σχέση με το Κυπριακό, θα συμμετάσχει σε οποιαδήποτε επόμενη διαδικασία, γιατί δεν θα θελήσει να πάρει όλο το βάρος της ευθύνης πάνω της για το ενδεχόμενο μη λύσης και στασιμότητας. Το θέμα είναι να είμαστε εμείς έτοιμοι όταν θα έχουμε απέναντι την Τουρκία, να δούμε ποιες κινήσεις θα πρέπει εμείς να κάνουμε.

Τουμάζος Τσιελεπής