Τα νούμερα του ΓεΣΥ στους 6 πρώτους μήνες: Αλήθειες και ψέματα

Το γενικό σύστημα υγείας (ΓεΣΥ), για ακόμη μια φορά, δέχεται ολομέτωπη επίθεση από τους γνωστούς-άγνωστους που τάχθηκαν (και έταξαν σε κάποιους), αν όχι να το ξηλώσουν, να του αλλάξουν τα φώτα. Σαν έτοιμος από καιρό, ο πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Δημήτρης Συλλούρης, κατά τη συζήτηση στην ολομέλεια του σώματος του κρατικού προϋπολογισμού για το 2020, πιάστηκε από μια κριτική αναφορά βουλευτή στο ΓεΣΥ και εξήγγειλε πρωτοβουλία – ευρεία σύσκεψη για τα προβλήματα του συστήματος, πριν από τα Χριστούγεννα. Τελικά, η διευρυμένη σύσκεψη ορίστηκε για την ερχόμενη Παρασκευή 20 Δεκεμβρίου 2019 στις 11:30 το πρωί.

Στα φανερά
Τις τελευταίες ημέρες λέχθηκαν πολλά (αρκετές ανακρίβειες) από βουλευτές και στελέχη κομμάτων (συμπολίτευσης και αντιπολίτευσης, δεν υπάρχει ομοφωνία εντός των κομμάτων) για τα προβλήματα του ΓεΣΥ. Και δόθηκαν αριθμοί για την υγεία γενικά, συγχύζοντας κάποιοι, σκόπιμα ή μη, τον προϋπολογισμό του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ) με αυτόν του Οργανισμού Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (ΟΚΥπΥ), αλλά και τα κονδύλια για τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Υγείας, με προφανή στόχο να αποδειχθεί η μη βιωσιμότητα του συστήματος και να αναδειχθεί το επείγον των αλλαγών που πρέπει να γίνουν στο ΓεΣΥ, αλλά κυρίως να ροκανιστεί στις καρδιές και το μυαλό των δικαιούχων / ασθενών το σύστημα, που υποδέχθηκαν ανέλπιστα καλά και επιδεικνύουν μεγάλες αντοχές / ανοχές για να λειτουργήσει. Επιπλέον, πολιτικοί και βουλευτές σε δημόσιες αναφορές τους είτε δίνουν αριθμούς που αφορούν υπολογισμούς-προβλέψεις για το μέλλον χωρίς να το διευκρινίζουν, είτε είναι λανθασμένοι. Οι διαρροές για αλλαγές που πρέπει να γίνουν, από την πλευρά των πολεμίων του συστήματος, αγγίζουν τη φιλοσοφία του ΓεΣΥ.



Στα μουλωχτά
Στα πολιτικοδημοσιογραφικά γραφεία εδώ και μήνες κυκλοφορεί μια φήμη που λέει ότι το ΑΚΕΛ επέμεινε και επιμένει στον θεσμό του προσωπικού γιατρού αλλά και στη συγκεκριμένη δομή του ΓεΣΥ που εφαρμόζεται σήμερα, για να βολέψει τους σπουδασμένους από το κόμμα στις χώρες της τότε ΕΣΣΔ. Επιπλέον, λέγεται ότι στελέχη σπρώχνουν ΑΚΕΛικούς προς τους λεγόμενους γιατρούς του κόμματος, οι οποίοι είναι περίπου υποχρεωμένοι να δίνουν κάθε μήνα μια γερή εισφορά -μερίδιο από τις απολαβές τους από το ΓεΣΥ- στο ΑΚΕΛ. Η εν λόγω φήμη (ότι το ΑΚΕΛ αιμοδοτείται οικονομικά από το ΓεΣΥ) -που διαψεύδεται κατηγορηματικά από το κόμμα- μεταφέρθηκε από μεγαλογιατρούς και μεγαλοκλινικάρχες, αλλά και πολιτικούς πολέμιους του συστήματος έτσι όπως εφαρμόζεται σήμερα, ακόμα και στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη, ο οποίος -σύμφωνα με πληροφορίες του «Π» από το προεδρικό περιβάλλον- την έκανε πιστευτή, την αποδέχθηκε ως γεγονός, και μάλιστα την αναπαράγει σε κάποιες συζητήσεις που έχει για τα ζητήματα της υγείας. Συνήθως στα ρεπορτάζ δεν συμπεριλαμβάνονται φήμες, αλλά η συγκεκριμένη απειλεί πλέον το ΓεΣΥ, γι' αυτό και η σημερινή αναφορά - τώρα που άναψε το φως στο δωμάτιο, πρέπει επιτέλους ή να δοθούν στοιχεία από τα βαποράκια αυτής της φήμης ή να διαψευστεί επισήμως από το ΑΚΕΛ για να τελειώνει κι αυτή η γάγγραινα που σιγοτρώει το σύστημα.



Μάρτυρες τα στοιχεία

Αδιάψευστοι μάρτυρες για το τι ακριβώς συμβαίνει στους πρώτους έξι μήνες εφαρμογής της πρώτης φάσης του γενικού συστήματος υγείας είναι τα νούμερα (που δίνουν Υπουργείο Υγείας και ΟΑΥ), τα οποία και παραθέτουμε, και απ’ εκεί και πέρα ο καθένας ας βγάλει τα συμπεράσματά του. Σημειώνεται ότι ακόμα και οι πιο φανατικοί υπερασπιστές του ΓεΣΥ -δικαιούχοι, λειτουργοί υγείας, ΟΑΥ, Υπουργείο Υγείας- αναγνωρίζουν την ύπαρξη πολλών και σοβαρών προβλημάτων του συστήματος, ωστόσο υποστηρίζουν τη διαρκή διόρθωση των θεμάτων που προκύπτουν, χωρίς να επηρεαστεί ο πυρήνας (η φιλοσοφία) του ΓεΣΥ.

Τα νούμερα
Στο πρώτο εξάμηνο, λοιπόν, της λειτουργίας της πρώτης φάσης του ΓεΣΥ έχουν εγγραφεί στο σύστημα, και είναι πλέον δικαιούχα, συνολικά 766.855 άτομα (σε προσωπικούς γιατρούς για ενήλικες, καθώς και για παιδιά, 745.354). Ο συνολικός αριθμός των επισκέψεων σε προσωπικούς γιατρούς (ενήλικες και παιδιά) έφθασε το 1.186.248 και σε ειδικούς γιατρούς (εκτός ακτινολόγων) τις 696.685. Έχουν γίνει εντός ΓεΣΥ 126.291 υπέρηχοι (US), 53.922 ακτινοδιαγνωστικές εξετάσεις (RAD), 22.602 μαγνητικές τομογραφίες (MRI), 19.435 αξονικές τομογραφίες (CT), 480 μαγνητικές αγγειογραφίες (MRA) (σύνολο 225.730). Επιπλέον, 37.394 ΠΑΠ τεστ, ενώ εκτελέστηκαν 1.683.617 συνταγές (συμπεριλαμβανομένων και των επαναληπτικών συνταγών) για 350.603 δικαιούχους (αυτοί που πήραν συνταγή). Παραπεμπτικά για εργαστηριακές εξετάσεις έλαβαν 264.180 δικαιούχοι και για MRI/CT/Xray/US 131.660 δικαιούχοι. Στο ΓεΣΥ είναι εγγεγραμμένοι 463 γιατροί ως προσωπικοί (106 του Δημοσίου), 180 παιδίατροι (37 του Δημοσίου) και ως ειδικοί 1.243 (543 του Δημοσίου / ΟΚΥπΥ). Ο ΟΑΥ αναμένει τους επόμενους μήνες να εγγράψει μέχρι και το 85% των γιατρών στην Κύπρο (σήμερα έχουν εγγραφεί στον ΟΑΥ πάνω από το 70%).

 

Μισή-μισή η πίτα
Σημειώνεται ότι στα εννέα κύρια δημόσια νοσηλευτήρια υπάρχουν σήμερα 1.608 κλίνες (συμπεριλαμβανομένων των 200 κλινών της θαλασσαιμίας & αιμοκάθαρσης και A & D). Λειτουργούν 38 κέντρα υγειονομικής περίθαλψης, η οποία παρέχεται από 943 γιατρούς (συμπεριλαμβανομένων 143 ιατρείων) και 3.387 νοσηλευτές. Ο αριθμός των χειρουργικών επεμβάσεων που πραγματοποιήθηκαν στα δημόσια νοσηλευτήρια ανήλθε σε 33.214 (Κυπριακή Στατιστική Υπηρεσία για 2017). Ο ιδιωτικός τομέας -λειτουργούν 73 κλινικές με 1.406 κλίνες- κατέχει περίπου το 50% του μεριδίου της αγοράς των χειρουργικών επεμβάσεων (26.171). Η υγειονομική περίθαλψη παρέχεται από 2.935 γιατρούς και 1.344 νοσηλευτές (2017, Κυπριακή Στατιστική Υπηρεσία). Άλλοι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης στον ιδιωτικό τομέα είναι τα φαρμακεία (511) και τα κλινικά εργαστήρια (120).

 

Σύγκριση απολαβών
Οι γιατροί του δημόσιου τομέα υπερπροβάλλουν τις απολαβές των προσωπικών γιατρών [περίπου 250.000 ευρώ γι' αυτούς που έχουν εγγράψει 2.500 δικαιούχους (οροφή)] και ζητούν ανάλογες αμοιβές. Ο ΟΑΥ απαντά ότι το σύστημα τώρα κανονικοποιείται / μπαλανσάρει και μειώνονται συνεχώς οι προσωπικοί γιατροί με πάνω από 2.000 δικαιούχους διότι δεν μπορούν να ανταποκριθούν, γι’ αυτό και οι ασθενείς που δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν εγκαίρως αλλάζουν προσωπικό γιατρό. Σύμφωνα με τον ΟΑΥ, σε λίγους μήνες ο μέσος όρος των δικαιούχων ανά προσωπικό γιατρό θα είναι 1.200-1.300 με απολαβές περίπου 140.000 ευρώ ετησίως (συμπεριλαμβανομένων 40.000 ευρώ περίπου για λειτουργικά έξοδα γραφείου κ.λπ.). Ένας γιατρός του δημόσιου τομέα έχει εγγυημένες απολαβές περίπου 70.000 ευρώ συν τη μονιμότητα, χωρίς να χρειάζεται να πληρώνει γραμματειακό και παραϊατρικό προσωπικό και χωρίς τα έξοδα για κτηριακές εγκαταστάσεις και ιατρικό εξοπλισμό.



Αμοιβές Δημοσίου
Σημειώνεται, ακόμα, ότι ένας ειδικός γιατρός του Δημοσίου / ΟΚΥπΥ, στις κλίμακες Α13-15, λαμβάνει 90.500 ευρώ (συμπεριλαμβανομένων των υπερωριακών και των εφημεριών), ενώ ο βοηθός διευθυντής κλίμακας Α15 (+2) λαμβάνει 124.000 ευρώ (επίσης με υπερωριακά και εφημερίες). Ένας διευθυντής κλινικής (κλίμακα Α16) λαμβάνει 122.000 ευρώ και δεν συμμετέχει σε υπερωριακά και εφημερίες. Στα πιο πάνω ποσά δεν περιλαμβάνονται τα όποια κίνητρα θα παραχωρηθούν στους γιατρούς του Δημοσίου - συντεχνίες και ΟΚΥπΥ βρίσκονται σε διαβούλευση για το θέμα της αναπροσαρμογής των απολαβών στο πλαίσιο της αυτονόμησης των δημόσιων νοσηλευτηρίων και της εφαρμογής και της β' φάσης του ΓεΣΥ (1/6/2020). Συγκεκριμένα, ο ΟΚΥπΥ κάνει λόγο για μέσο όρο 1.000 ευρώ τον μήνα επιπλέον, για εξωνοσοκομειακή φροντίδα ανά ειδικό γιατρό με κάποιες διαφοροποιήσεις. Για παράδειγμα, οφθαλμίατροι, καρδιολόγοι γαστρεντερολόγοι που έχουν εξωνοσοκομειακή φροντίδα (μη χειρουργικές ειδικότητες) να μπορούν να φθάσουν μέχρι και τις 2.000 ευρώ τον μήνα επιπλέον των απολαβών τους, ανάλογα με τα έσοδα των ιατρικών πράξεων που θα τιμολογηθούν από ΟΑΥ (πρόταση του ΟΚΥπΥ). Σημειώνεται ότι οι γιατροί και οι νοσηλευτές του Δημοσίου κάνουν λόγο καθημερινά για υποστελέχωση / φυγή γιατρών, για σοβαρές ελλείψεις αναλώσιμων ειδών, για κακό εργασιακό περιβάλλον, για έλλειψη κλινών στα Τμήματα Ατυχημάτων και Επειγόντων Περιστατικών κ.λπ. - προβλήματα που οδηγούν σε υποβάθμιση (ακόμα και κλείσιμο) των δημόσιων νοσηλευτηρίων.

Δυσφήμηση;
Τις τελευταίες ημέρες, το Υπουργείο Υγείας κάνει λόγο για δυσφήμηση των δημόσιων νοσηλευτηρίων από τους ίδιους τους συνδικαλιστές και απορρίπτει την κριτική για τον δημόσιο τομέα της υγείας ως υπερβολική και υποκινούμενη από το ΑΚΕΛ, αλλά και από πολιτικά στελέχη άλλων πολιτικών σχηματισμών που πολεμούν το ΓεΣΥ. Σε σχέση με την υποστελέχωση, το Υπουργείο Υγείας υπενθυμίζει ότι από το 2016 μέχρι το 2018 το όριο για προσλήψεις ιατρικών λειτουργών διαφόρων ειδικοτήτων αυξήθηκε κατά 50 και των νοσηλευτικών λειτουργών κατά 110. Το 2019 ο προϋπολογισμός του ΟΚΥπΥ περιελάμβανε 300 νέες θέσεις ιατρικού, νοσηλευτικού και γραμματειακού / διοικητικού προσωπικού για κάλυψη αναγκών σε όλα τα δημόσια νοσοκομεία. Το 2020 περιλαμβάνει επίσης 119 νέες θέσεις εργασίας, εκ των οποίων οι 75 είναι για γραμματειακό προσωπικό και 15 θέσεις διοικητικού προσωπικού, ώστε να διευκολυνθεί η διεκπεραίωση του έργου των γιατρών, που ήταν και ένα πάγιο αίτημα των συντεχνιών. Ο προϋπολογισμός του ΟΚΥπΥ περιλαμβάνει ακόμη αύξηση του κονδυλίου για αναπτυξιακά έργα (από το 2016 υλοποιήθηκαν αναπτυξιακά έργα και έγιναν κτηριακές αναβαθμίσεις σε όλα τα νοσηλευτήρια και τα κέντρα υγείας) και αγορά / ανανέωση ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού (το 2019 το κονδύλι για τον εξοπλισμό ήταν τριπλάσιο).

Θέλουν ένα άλλο ΓεΣΥ

Αναφορικά με τις τέσσερις μεγάλες αλλαγές στο ΓεΣΥ, που κάποια κόμματα (ΔΗΣΥ, ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ και στελέχη της Αλληλεγγύης) φέρεται να προωθούν παρασκηνιακά, Υπουργείο Υγείας και ΟΑΥ απαντούν ότι είναι ανοικτοί σε συζήτηση για οποιοδήποτε θέμα δεν αγγίζει την αρχιτεκτονική / φιλοσοφία του συστήματος. Σε σχέση με τις τέσσερις προτάσεις που δημοσιοποιήθηκαν μέσω διαρροής στα μίντια και αναμένεται να τεθούν στη σύσκεψη Συλλούρη, Υπουργείο Υγείας και ΟΑΥ απαντούν ως εξής:

(α) Σε ό,τι αφορά αλλαγή στην αμοιβή των προσωπικών γιατρών στη βάση του ανά δικαιούχου που είναι εγγεγραμμένος στη λίστα του γιατρού, είτε επισκεφθεί τον προσωπικό γιατρό είτε όχι, και αυτός ο τρόπος να συνδυαστεί με μια χαμηλή πληρωμή ανά επίσκεψη / ιατρική πράξη, Υπουργείο Υγείας και ΟΑΥ υπενθυμίζουν ότι ο αρχικός σχεδιασμός ήταν ο συνδυασμός και αυτός άλλαξε έπειτα από απαίτηση των ίδιων των γιατρών. Η επαναφορά του συνδυασμού, σύμφωνα με Υπουργείο Υγείας και ΟΑΥ, θα μειώσει τη δυνατότητα άσκησης ελέγχου.

(β) Υπουργείο Υγείας και ΟΑΥ θεωρούν ότι φέρνει τούμπα όλο το σύστημα και καταργεί όλο το σκεπτικό γύρω από τον θεσμό του προσωπικού γιατρού η εισήγηση για κατάργηση της εγγραφής σε προσωπικό γιατρό και επιλογή προσωπικού γιατρού την ώρα που κάποιος θα τον χρειαστεί.

(γ) Σε σχέση με την κατάργηση των 25 ευρώ της επίσκεψης σε ειδικό γιατρό για τους δικαιούχους του ΓεΣΥ που θέλουν να παρακάμψουν τον προσωπικό γιατρό και να επισκεφθούν απευθείας τον ειδικό, Υπουργείο Υγείας και ΟΑΥ υπενθυμίζουν τους λόγους για τους οποίους εισήχθη ο θεσμός του προσωπικού γιατρού: πρόληψη / έγκαιρη διάγνωση, πάταξη του φαινομένου των καταχρήσεων, μείωση των λιστών αναμονής κ.λπ.

(δ) Υπουργείο Υγείας και ΟΑΥ δεν συζητούν καν την εισήγηση να μπορεί γιατρός εκτός ΓεΣΥ να συνταγογραφεί φάρμακα (ή/και διαγνωστικές εξετάσεις) εντός ΓεΣΥ σε δικαιούχους του συστήματος, διότι τίθενται σοβαρά ζητήματα που αφορούν τους ελέγχους της διακίνησης φαρμάκων, προσβασιμότητα στον ηλεκτρονικό φάκελο των ασθενών, ευθύνη σε περίπτωση λάθους κ.λπ.