Κυπριακή ντρίμπλα στα ισραηλινά κόλπα

Προβληματισμό αλλά και δυσφορία προκάλεσε στην κυπριακή κυβέρνηση η επιστολή του γενικού διευθυντή του Υπουργείου Ενέργειας του Ισραήλ Ούντι Αντίρι, σε ανώτατους αξιωματούχους των εταιρειών Noble, Shell και Delek, με την οποία τους καλεί να μην προχωρήσουν στην ανάπτυξη και εκμετάλλευση του κοιτάσματος Αφροδίτη, πριν επέλθει συμφωνία μεταξύ των κυβερνήσεων Κύπρου και Ισραήλ για τα αποθέματα και τη συνεκμετάλλευση των όμορων κοιτασμάτων Αφροδίτη και Ισιάι. Την ύπαρξη της επιστολής αποκάλυψε η ισραηλινή ιστοσελίδα Globes, με δημοσίευμά της την Κυριακή, με τίτλο «Το Ισραήλ μπλοκάρει την ανάπτυξη του κοιτάσματος Αφροδίτη».

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα, η επιστολή του ισραηλινού αξιωματούχου εστάλη πριν περίπου έναν μήνα, δηλαδή τις μέρες που η Κυπριακή Δημοκρατία υπέγραψε (7 Νοεμβρίου 2019) με την κοινοπραξία του Αφροδίτη το αναθεωρημένο συμβόλαιο αναλογικού καταμερισμού εσόδων και το σχέδιο ανάπτυξης και παραγωγής του κοιτάσματος. Είναι πιθανόν οι εταιρείες να έλαβαν την προειδοποιητική επιστολή του κ. Αντίρι, μετά την υπογραφή των συμφωνιών και την ανάληψη δεσμεύσεων για συγκεκριμένες ενέργειες, προς την αξιοποίηση του αποθέματος, η οποία υπολογίζεται να αρχίσει το 2025, αν μέχρι το 2023 ολοκληρωθεί η λεπτομερής τεχνοοικονομική μελέτη (FEED), βρεθούν αγοραστές και ληφθεί η τελική επενδυτική απόφαση (FID). Παρά τη σοβαρότητα της επιστολής, οι εταιρείες προφανώς δεν έχουν εκπλαγεί από το περιεχόμενό της και είναι μάλλον απίθανο να αναθεωρήσουν τις προθέσεις τους ως προς την ανάπτυξη του κοιτάσματος, αφού είναι προ πολλού πολύ καλοί γνώστες της θέσης του Ισραήλ, ότι το Αφροδίτη εκτείνεται στην ισραηλινή ΑΟΖ και συγκεκριμένα στο τεμάχιο Ισιάι και ότι απαιτείται η υπογραφή ειδικής συμφωνίας μεταξύ των δύο κρατών για να προχωρήσουν τα έργα ανάπτυξης στην κυπριακή ΑΟΖ. Άλλωστε, δεν τίθεται θέμα να αρχίσουν πριν το 2023 έργα στη θάλασσα για την ανάπτυξη του κοιτάσματος, αφού απαιτούνται προηγουμένως χρονοβόρες (και δαπανηρές) μελέτες και επαφές με υποψήφιους αγοραστές.

Ούτε για αστείο

Σύμφωνα με την Globes, ο γ.δ. του ισραηλινού Υπουργείου Ενέργειας συνέστησε στους αξιωματούχους των τριών εταιρειών να μην προχωρήσει η ανάπτυξη και εκμετάλλευση του Αφροδίτη-Ισιάι πριν επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ της κυβέρνησης του Ισραήλ και της Κύπρου. Τονίζει, μάλιστα, στην επιστολή ότι το κράτος του Ισραήλ δεν παραιτήθηκε από το κοίτασμα Αφροδίτη-Ισιάι και δεν έχει πρόθεση να το πράξει. Όπως γράφει η ισραηλινή ιστοσελίδα, η επιστολή στάλθηκε μετά από πολιτικές πιέσεις που άσκησε ισραηλινός επιχειρηματίας με συμφέροντα στο Ισιάι, ο οποίος κατηγόρησε την κυβέρνηση του Ισραήλ ότι απεμπολεί τα δικαιώματα του κράτους στην ΑΟΖ.

Το Ισραήλ υιοθετεί τη θέση της κοινοπραξίας του Ισιάι ότι το Αφροδίτη εκτείνεται στο συγκεκριμένο ισραηλινό τεμάχιο και ότι ένα μέρος του αποθέματος φυσικού αερίου που θα αντληθεί από το Αφροδίτη πρέπει να δοθεί στους εταίρους του Ισιάι. Οι πληροφορίες θέλουν την ισραηλινή κοινοπραξία να διεκδικεί ποσοστό 20-30% του υπολογιζόμενου αποθέματος (gas in place), κάτι που η κυπριακή κυβέρνηση δεν συζητά καν, αφού η ίδια η κοινοπραξία του Ισιάι είχε δηλώσει παλαιότερα ότι οι ποσότητες αερίου στο κοίτασμά της είναι αμελητέες.

Για τη συνομολόγηση συμφωνίας για το Αφροδίτη, οι κυβερνήσεις Κύπρου και Ισραήλ διαβουλεύονται από το 2012, χωρίς επιτυχία. Πρόσφατα, αποφασίστηκε οι επαφές να γίνουν μεταξύ των εταιρειών που έχουν τα δικαιώματα στα δύο τεμάχια και οι πληροφορίες αναφέρουν ότι έγιναν κάποιες επαφές, αλλά δεν υπήρξε θετική κατάληξη.

Τρυπήστε κι εσείς!

Αν και η κυπριακή κυβέρνηση συμμετείχε στις διαβουλεύσεις με την ισραηλινή για επίτευξη συμφωνίας συνεκμετάλλευσης, έστειλε κατά καιρούς το μήνυμα ότι οι δύο κοινοπραξίες (του Αφροδίτη και του Ισιάι) είναι ελεύθερες να ξεκινήσουν γεωτρήσεις η κάθε μια στο τεμάχιό της και να αντλήσουν το απόθεμα αερίου που θα εντοπίσουν.

Η κυπριακή θέση προφανώς βασίζεται στην πεποίθηση ότι το Ισιάι δεν διαθέτει ανακτήσιμες ποσότητες φυσικού αερίου και οικονομικά δεν δικαιολογείται γεώτρηση. Από πλευράς της, η κοινοπραξία του Ισιάι φαίνεται να αντιλαμβάνεται το ασύμφορο μιας γεώτρησης και πιέζει την κυβέρνηση της χώρας να εμμείνει στο βέτο για αξιοποίηση του Αφροδίτη πριν συμφωνηθεί το ποσοστό αερίου που θα πάρουν οι ισραηλινές εταιρείες.

Ο Λακκοτρύπης

Κληθείς από τον «Πολίτη» να σχολιάσει την επιστολή του Υπουργείου Ενέργειας στην κοινοπραξία του Αφροδίτη, ο υπουργός Ενέργειας Γιώργος Λακκοτρύπης δήλωσε τα εξής: «Η ανάπτυξη του Αφδροδίτη προχωρεί κανονικά. Για κατάληξη σε ειδική συμφωνία για το Αφροδίτη υπάρχει θεσμοθετημένη διαδικασία διμερών διαπραγματεύσεων με το Ισραήλ, η οποία και ακολουθείται. Η ανάπτυξη του Αφροδίτη και η ειδική συμφωνία με το Ισραήλ καμία σχέση δεν έχουν μεταξύ τους. Προτιμούμε βέβαια την επίτευξη μιας συμφωνίας, αλλά αυτή δεν είναι προϋπόθεση για την ανάπτυξη του Αφροδίτη. Η ανάπτυξη του κοιτάσματος θα προχωρήσει όπως έχει συμφωνηθεί μεταξύ της κυβέρνησης και των εταιρειών». Ο κ. Λακκοτρύπης κατέληξε με το εξής: «Είτε με συμφωνία (σ.σ. με το Ισραήλ) είτε χωρίς, αν διαπιστωθεί ότι υπάρχει ποσότητα φυσικού αερίου στο ισραηλινό τεμάχιο και αντλήθηκε στο πλαίσιο της ανάπτυξης του Αφροδίτη, η ποσότητα αυτή θα αποδοθεί στην ισραηλινή εταιρεία».

Η πρεσβεία

Ο «Πολίτης» ζήτησε και από την πρεσβεία του Ισραήλ στην Κύπρο ένα σχόλιο για την επιστολή του γενικού διευθυντή του Υπουργείου Ενέργειας στις εταιρείες που έχουν τα δικαιώματα ανάπτυξης του Αφροδίτη. Το απόγευμα χθες λάβαμε την ακόλουθη δήλωση: «Η επιστολή του γενικού διευθυντή του Υπουργείου Ενέργειας στην κοινοπραξία εταιρειών στο κοίτασμα Αφροδίτη αντικατοπτρίζει την ισραηλινή θέση, όπως παρουσιάστηκε στις συνομιλίες μεταξύ των δύο χωρών. Η κυβέρνηση του Ισραήλ είναι πρόθυμη να συνεχίσει ανά πάσα στιγμή τις διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση της Κύπρου για να καθοριστούν τα δικαιώματα μεταξύ του κοιτάσματος Ισιάι και του κοιτάσματος Αφροδίτη, όπως έχει αναφερθεί μερικές φορές στην κυπριακή πλευρά. Μια τέτοια διευθέτηση», καταλήγει η δήλωση της ισραηλινής πρεσβείας, «θα επιτρέψει τη μεγιστοποίηση των προοπτικών των δύο κοιτασμάτων και θα είναι επωφελής για τις δύο χώρες και τις οικονομίες τους και θα συμβάλει στη σταθερότητα και την οικονομική ανάπτυξη στην Ανατολική Μεσόγειο».

Από τη δήλωση της πρεσβείας συνάγεται ότι οι διαπραγματεύσεις για το Αφροδίτη έχουν «κολλήσει». Στη δήλωσή του, ωστόσο, ο υπουργός Ενέργειας Γιώργος Λακκοτρύπης αναφέρει ότι η διαδικασία διαπραγμάτευσης συνεχίζεται.