Επανέναρξη διαλόγου ή blame game

H ετήσια Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ κάθε Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη αποτελεί, παραδοσιακά, το κατ' εξοχήν πεδίο εκδήλωσης της δημόσιας διπλωματίας των κρατών και συνήθως συνδέεται με τις καυτές πατάτες της διεθνούς πολιτικής. Οι δε ομιλίες των ηγετών στην ολομέλεια έχουν πάντα ξεχωριστό ενδιαφέρον. Ποιος δεν θυμάται εξάλλου τον Γιάσερ Αραφάτ να λέει το διάσημο «έρχομαι με ένα τουφέκι κι ένα κλάδο ελαίας, μην αφήσετε να μου πέσει ο κλάδος από τα χέρια», την, στο ρεκόρ Γκίνες, τετράωρη ομιλία του Φιντέλ Κάστρο περί ληστείας και φιλοσοφίας, τον Κόλιν Πάουελ να δείχνει ένα μπουκαλάκι ως απόδειξη της ύπαρξης όπλων μαζικής καταστροφής του καθεστώτος Σαντάμ Χουσέιν ή τον Νετανιάχου να δείχνει το γράφημα μιας ατομικής βόμβας. Στους δε διαδρόμους, στο περιθώριο δηλαδή της συνέλευσης, των κεντρικών του ΟΗΕ διαμείβεται ένα ενδιαφέρον παιχνίδι διπλωματίας με κερδισμένους ή χαμένους πόντους για τον κάθε εμπλεκόμενο δρώντα. Και πέραν των φωτογραφιών με ξένους ηγέτες και διπλωμάτες, που έβγαλε η κυπριακή αποστολή, υπάρχουν πολλά κι ενδιαφέροντα σημεία στα οποία πρέπει να εστιάσουμε από τη φετινή Γενική Συνέλευση.

Ερντογάν με χάρτη

 Η εικόνα που κυριάρχησε, ιδίως στην Κύπρο, στην ομιλία του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι αυτή που εδράζεται στο Κυπριακό, με τον Τούρκο ηγέτη να θέτει το ζήτημα της παραμονής εγγυήσεων (με τη μορφή στρατευμάτων) στη Κύπρο. Από του βήματος της ολομέλειας κάτι τέτοιο φαντάζει μαξιμαλιστικό και δικαιώνει τη θέση της ελληνοκυπριακής πλευράς για αδιέξοδο στο Κυπριακό. Ωστόσο, μια πτυχή από την οποία αξίζει να ιδωθεί η συγκεκριμένη θέση της τουρκικής πλευράς οφείλει να λάβει υπόψη της πως στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, κάθε φορά που τίθεται το ζήτημα και παρά την πρόσληψή του από την ελληνοκυπριακή πλευρά, η τουρκική αυτή θέση δεν παρουσιάζεται ως κόκκινη γραμμή αλλά ως αντικείμενο διαβουλεύσεων. Τρανή απόδειξη αποτελεί και ο τελευταίος γύρος συνομιλιών στο Κρανς Μοντανά. Ένα παράδοξο, που αν το δει κάποιος με δημιουργική διάθεση, καταδεικνύει αρκετά ποιοτικά στοιχεία για την τουρκική διπλωματία. Ο Ερντογάν, ωστόσο, κατέδειξε στην ομιλία του φέτος και δύο άλλα ποιοτικά στοιχεία που οι κυπριακές ελίτ οφείλουν να δουν στον δυναμικό άξονα του μέλλοντος. Την παρουσίαση ενός χάρτη, μιμούμενος άλλους ξένους ηγέτες, των εν δυνάμει νέων συνόρων της Συρίας, όπου η Τουρκία επιμένει για τη δημιουργία μιας ζώνης εντός της επικράτειας της χώρας (έκτασης 480χλμ. και βάθους 30χλμ.) στην οποία μελλοντικά θα μπορούσαν να εγκατασταθούν δύο εκατομμύρια Σύροι πρόσφυγες. Αυτή η ιδιαίτερη «ΤΔΒΣ» (Τουρκική Δημοκρατία της Βορείου Συρίας) θα μπορούσε να αποδειχθεί στο μέλλον σαν ένα δεύτερο, de facto ή μη, buffer state της Τουρκίας στην περιοχή προκειμένου να εξισορροπήσει την παρουσία του καθεστώτος Άσαντ αλλά και της κουρδικής αυτονομίας στα σύνορά της με τη Συρία. Η περίπτωση δε του να αποτελέσει συμβιβασμό μεταξύ όλων των εμπλεκομένων πλευρών (Ρωσία, ΗΠΑ, Κούρδοι, Ιράν και Συρίας) αποτελεί κι ένα σενάριο που αγγίζει και το μέλλον της «ΤΔΒΚ». Επιπλέον, ο Ερντογάν μίλησε για πυρηνικά. Θέτοντας μια θέση αρχών. «Ή θα είναι ελεύθερα για όλους ή θα απαγορευτούν». Σε μια περίοδο, μάλιστα, που το ζήτημα δημιουργίας πυρηνικής ενέργειας στην Τουρκία δρομολογείται με τη βοήθεια της ρωσικής τεχνογνωσίας, η εικόνα του μέλλοντος έχει ως εξής: Χωρίς διευθέτηση του Κυπριακού και αλλαγής του ισχύοντος απαράδεκτου στάτους κβο, η Κύπρος θα συνορεύει με μια πυρηνική δύναμη, η οποία εκτός από την λεγόμενη ΤΔΒΚ θα έχει στήσει, πιθανόν, και μια παρεμφερή κρατική οντότητα στη Συρία.

Παράλληλη δράση

 Τόσο ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί όσο και ο λεγόμενος ΥΠΕΞ Κουντρέτ Όζερσαϊ κινήθηκαν διπλωματικά στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης με τρόπο παράλληλο της κυπριακής διπλωματίας. Αξίζει να δούμε πίσω από τον τρόπο που ο Τ/Κ ηγέτης είχε συνάντηση με τον Σλοβάκο πρωθυπουργό -όπου έθεσε ουσιαστικά και το ζήτημα της παραμονής της UNFICYP, μιας και η χώρα συμβάλλει καθοριστικά στη δύναμή της. Οι κινήσεις των δύο αντρών, εξάλλου, στον άξονα της διπλωματίας, κυμάνθηκαν και σε εκ διαμέτρου αντίθετες κατευθύνσεις, ενδεικτικές και του κλίματος εντός της τουρκοκυπριακής κοινότητας με αφορμή τις λεγόμενες εκλογές του προσεχούς Απριλίου. Στην Κύπρο, ωστόσο, πρωταγωνίστησε η οπτική του «οι Τουρκοκύπριοι κινούνται προκλητικά».



Η ντρίμπλα Τσαβούσογλου

 Αυτό που μονοπώλησε, πάντως, το κυπριακό ενδιαφέρον ήταν η συνομιλία του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Χριστοδουλίδη με τον Τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Στη Λευκωσία κάποιοι είδαν πως ο κ. Χριστοδουλίδης κέρδισε πόντους με το να εμπλέξει τον Τούρκο ΥΠΕΞ σε μια τέτοια δημόσια συνομιλία ως προς το αντικείμενο της ΔΔΟ ως μορφής λύσης του Κυπριακού. Κάποιοι άλλοι επέκριναν την κίνησή του ερμηνεύοντας την αντίδραση Τσαβούσογλου ως αποστομωτική ως προς την εκδοχή ότι, παρόντος του κ. Χριστοδουλίδη, η ελληνοκυπριακή πλευρά έθεσε πρώτη το ζήτημα της συνομοσπονδίας και πως, επί τούτου, υπάρχουν και πρακτικά. Το σημείο εστίασης εδώ στο εσωτερικό της Κύπρου έδωσε έμφαση στο αν ο κ. Τσαβούσογλου, κάθε φορά που «καρφώνει» την ελληνοκυπριακή πλευρά για πρόταση λύσης δύο κρατών «λέει αλήθεια ή ψεύδεται». Ένα ηθικό δίλημμα που δεν μπορεί να ερμηνεύσει ούτε την τουρκική στάση αλλά και ούτε την πρωτοβουλία του Κύπριου υπουργού Εξωτερικών. Το μόνο σίγουρο εδώ είναι πως η εν λόγω στιχομυθία πέραν της αναμέτρησης διπλωματικών πόντων μεταξύ ελληνοκυπριακής πλευράς και τουρκικής δημιουργεί και ένα ιδιότυπο προηγούμενο. Απαραίτητο για το blame game, αν δεν υπάρξει μετά τη Νέα Υόρκη, ή αργότερα, επανέναρξη των συνομιλιών. Αν η Τουρκία αποφάσισε να αλλάξει το στάτους κβο βγάζοντας από την εξίσωση την ΔΔΟ τότε ευθύνεται για τη μη επανέναρξη συνομιλιών και πρέπει, στα μάτια της διεθνούς κοινότητας, να αναλάβει την ευθύνη. Αν, όμως, η ελληνοκυπριακή πλευρά έχει όντως προτείνει την εξέταση κι άλλων μοντέλων λύσης πέραν της ΔΔΟ τότε αυτό θα αλλάξει άρδην τις δυναμικές στο εσωτερικό, θα μας εκθέσει στα μάτια της διεθνούς κοινής γνώμης και θα αποδυναμώσει περαιτέρω την κυβέρνηση Αναστασιάδη -που διανύει ήδη τη δεύτερη θητεία της. Κοινώς, αν αυτά τα πρακτικά που τόσο ο ΥΠΕΞ της ΚΔ υποστηρίζει πως έχει όσο και η τουρκική πλευρά διατυμπανίζει πως έχει κρατήσει αντιπαρατεθούν, τότε η εξίσωση είναι win/lose για την κάθε πλευρά. Σε κάθε περίπτωση, η αναλυτική ερμηνεία των εκδοχών των δύο υπουργών οφείλει να εδράζεται και σε έναν άλλο άξονα: Ότι υπάρχει αλήθεια ως προς το τι ειπώθηκε. Και σε βάθος χρόνου θα διαφανεί ξεκάθαρα.

Ο ΠτΔ ενώπιον του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών

Από το βήμα του ΟΗΕ, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης αναφέρθηκε, όπως αναμένονταν από παρατηρητές του Κυπριακού, στην έννοια της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας. Ωστόσο, υπό το βάρος της μη επανέναρξης του διαλόγου στο Κυπριακό, η εν λόγω αναφορά δεν καθίσταται πειστική στη διεθνή κοινότητα. Κι αυτό γιατί, πιθανόν, να προσληφθεί από τους ξένους ως πρόταξη διαχείρισης του blame game που θα ακολουθήσει, προκειμένου να πιστωθεί η Τουρκία το ναυάγιο. Κοινώς, ως ένα εργαλείο της ελληνοκυπριακής πλευράς. Αν, όμως, αποτελεί ουσιαστική πολιτική αναφορά σε βούληση για διάλογο και λύση του Κυπριακού τότε αποτελεί και μιας μορφής δέσμευσης του ίδιου του ΠτΔ, ο οποίος εξελέγη δις ως Πρόεδρος της ΚΔ με σαφή προσανατολισμό υπέρ της λύσης. Αυτό πρέπει να αποτελέσει μια νηφάλια αντίληψη ως προς την αποτίμηση της ομιλίας του Προέδρου στο εσωτερικό -κόμματα και decision makers- για το πώς θα κριθεί και ο ίδιος ως το τέλος της θητείας του με αντικειμενικότητα και ψυχρή αποτίμηση των συμφερόντων της ελληνοκυπριακής πλευράς.



Twitter: @JohnPikpas