Κυπριακό: Άλλο οι εκτιμήσεις και άλλο η πραγματικότητα

Στις διεργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη το τελευταίο διάστημα, με την πρωτοβουλία που ανέλαβε η ειδική απεσταλμένη του γ.γ. ΟΗΕ, Τζέιν Χολ Λουτ, ένα βασικό και ουσιώδες ερώτημα παραμένει αναπάντητο. Αυτό δεν είναι άλλο από το τι θα πράξει και ποια θα είναι η στάση της Τουρκίας σε ενδεχόμενη σύγκληση μιας συνόδου για την Κύπρο, με την μορφή που είχε γίνει πριν δύο περίπου χρόνια στο Κραν Μοντανά. Με τα γεωτρύπανα «Φατίχ» και «Γιαβούζ», αλλά και το ερευνητικό «Μπαρμπαρός» στην κυπριακή ΑΟΖ και με το «Όρουτζ Ρέις» να βρίσκεται καθ’οδόν, θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει πως αυτό που θέλει η Τουρκία είναι να κορυφώσει την ένταση. Την πεποίθηση αυτή έρχεται να ενδυναμώσει η χθεσινή τοποθέτηση από πλευράς Ταγίπ Ερντογάν, ότι «η στήριξη που προσφέρει η ΕΕ στην Ε/κ πλευρά είναι ντροπή δική της, καθώς έχει καταντήσει να στηρίζει την ανισότητα, το άδικο και την τυραννία στο Κυπριακό». Επανέλαβε μάλιστα την απειλή πως «στην περίπτωση που κάποιοι δεν έχουν ακόμη πάρει μαθήματα θέλω να γνωρίζουν ότι δεν θα διστάσουμε να τους δώσουμε τις απαραίτητες απαντήσεις». Για την περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου, επεσήμανε πως παρακολουθούν «στενά το ζήτημα μέχρι το άνοιγμα των Βαρωσίων για εγκατάσταση». Κατηγορεί μάλιστα την ΕΕ ότι με τη στάση της ενθαρρύνει τους Ε/Κ για μη λύση».

Γυρίζει το κλίμα;

Εκτιμήσεις από καλά ενημερωμένες πηγές εντός της ε/κ πλευράς, αλλά και αξιόπιστες πηγές εντός ΕΕ, αναφέρουν πως το επόμενο διάστημα η Τουρκία θα επιχειρήσει να χαμηλώσει τους τόνους και να οικοδομήσει γέφυρες, τόσο με την ΕΕ όσο και με τις ΗΠΑ, κάτι που ήδη άρχισε να αχνοφαίνεται μετά τη συνεργασία στο ζήτημα της Συρίας. Ευρωπαίοι αναλυτές έκαναν για πρώτη φορά λόγο για αλλαγή στη στάση της Τουρκίας απέναντι στην ΕΕ, πριν έναν χρόνο, ωστόσο τώρα οι συνθήκες έχουν φτάσει σε οριακό σημείο για τη χώρα του Ερντογάν, σε σημείο που εκτιμούν πως δεν αφήνει περιθώριο στην Άγκυρα να συνεχίσει στο ίδιο μοτίβο έντασης και αντιπαραθέσεων. Την εκτίμηση και την ελπίδα αυτή συμμερίζεται και η ε/κ πλευρά, όπως μεταφέρει καλά ενημερωμένη πηγή. Η Τουρκία κατά καιρούς χρησιμοποιεί το χαρτί της συμφωνίας με την ΕΕ στο μεταναστευτικό για να ασκήσει πιέσεις, ωστόσο συνεχίζει να την εφαρμόζει, ενώ μόλις πρόσφατα σταμάτησε εκατοντάδες μετανάστες να περάσουν στα ελληνικά νησιά. Η ΕΕ. με τη σειρά της, τηρεί στάση «μαστίγιου και καρότου» έναντι της Τουρκίας, καθώς δεν αποκόπτει το κονδύλι που αφορά στις υποδομές για να τηρηθεί η συμφωνία στο μεταναστευτικό, όμως λέει στην Τουρκία πως αν θέλει να συνεχίσει να λαμβάνει κονδύλια για ανάπτυξη και άλλες προενταξιακές χρηματοδοτήσεις, θα πρέπει να διαφοροποιήσει τη στάση της στην κυπριακή ΑΟΖ και στο Κυπριακό, δεδομένο που αφήνει ανοιχτή την πόρτα για τον Ερντογάν σε περίπτωση που θελήσει να υιοθετήσει θετική προσέγγιση.

Οικονομία και ΗΠΑ

Η Τουρκία χρειάζεται υπέρογκα ποσά που αγγίζουν μέχρι και τα 200 δισεκατομμύρια δολάρια για να ικανοποιήσει το εξωτερικό της χρέος, με τον κίνδυνο πλέον της αναγκαιότητας στήριξης από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να είναι ορατός όσο ποτέ άλλοτε. Έχει ανάγκη από άμεσες λύσεις όσον αφορά στις συνέργειες που να ενδυναμώσουν την οικονομία, κάτι που μπορεί να παρέχει η ΕΕ ως οικονομικός και εμπορικός συνεργάτης, όπως επίσης και οι ΗΠΑ, οι οποίες διατηρούν στρατηγικά και εμπορικά συμφέροντα στην Τουρκία. Η Ρωσία ενδυναμώνει την παρουσία της στην Τουρκία, ωστόσο αυτό έρχεται με τίμημα για τη χώρα του Ερντογάν, κάτι που έχει αρχίσει να αντιλαμβάνεται ο Τούρκος Πρόεδρος. Δεν θα διαταράξει φυσικά τις σχέσεις με τη Ρωσία σε βαθμό που να επιφέρει νέα ρήξη στις σχέσεις των δύο χωρών, ωστόσο έδειξε ήδη τη δυσαρέσκεια για ενέργειες της Ρωσίας στη Συρία. Πάντως οι εκτιμήσεις αναφέρουν πως δεν αποκλείεται μετά την παραλαβή των S-400 οι σχέσεις με τις ΗΠΑ και τη Δύση γενικότερα να βελτιωθούν.

Φυσικό αέριο και Κυπριακό

Αυτό που ήθελε η Τουρκία να καταστήσει σαφές με τις κινήσεις και τις παράνομες ενέργειες στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά και ευρύτερα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, είναι πως θέλει να έχει ρόλο και λόγο στους όποιους σχεδιασμούς και πως θα πρέπει να βρεθεί λύση σε επίπεδο διαμοιρασμού του φυσικού πλούτου της περιοχής. Γνωρίζει ωστόσο πως αν συνεχίσει με αυτό το μοτίβο, πολύ δύσκολα θα καταφέρει να αξιοποιήσει στον μέγιστο βαθμό τα οφέλη από τον φυσικό πλούτο της περιοχής. Τόσο η ΕΕ όσο και οι ΗΠΑ μπορούν, λόγω της άμεσης εμπλοκής που έχουν στο ζήτημα αυτό, να διαμορφώσουν ένα σκηνικό μέσα από το οποίο η Τουρκία να αισθανθεί πως έχει να κερδίσει αν δείξει καλή θέληση στο Κυπριακό. Μέσα σε αυτό το πλέγμα συσχετισμών και δεδομένων, η ε/κ πλευρά ευελπιστεί πως η Τουρκία θα αλλάξει στάση και πως το τετράμηνο μέχρι το τέλος του 2019 θα είναι καθοριστικό για τη συνολική επίλυση του Κυπριακού.

Παρά τις όποιες εκτιμήσεις της ε/κ πλευράς, αλλά και Ευρωπαίων αναλυτών για αλλαγή στη στάση της Τουρκίας το επόμενο διάστημα, ο Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται αποφασισμένος να συνεχίσει τις παράνομες ενέργειες στην κυπριακή ΑΟΖ. Σε δηλώσεις του μετά από συνάντηση με τον Τ/Κ «πρωθυπουργό» Ερσίν Τατάρ, ο οποίος πραγματοποίησε την πρώτη του επίσημη επίσκεψη στην Άγκυρα, τόνισε πως οι έρευνες για την εξεύρεση υδρογονανθράκων θα συνεχιστούν κανονικά και το επόμενο διάστημα. Επανέλαβε τη θέση πως οι όποιοι σχεδιασμοί αγνοούν την Τουρκία ή την «τδβκ» δεν μπορούν να υλοποιηθούν στην Ανατολική Μεσόγειο. Σε σχέση με το Κυπριακό, ο Τούρκος Πρόεδρος επέμεινε στη θέση πως σε ενδεχόμενη λύση η Τουρκία θα πρέπει να διατηρήσει το δικαίωμα να είναι εγγυήτρια χώρα και να έχει δικαίωμα να επέμβει αν παραστεί ανάγκη. Επέρριψε δε για μια ακόμα φορά ευθύνες για τη μη λύση στην ε/κ πλευρά.

Συντονισμός κινήσεων

Σε πλήρη ταύτιση και συντονισμό με την Άγκυρα βρίσκονται, μετά τη χθεσινή συνάντηση με τον Ταγίπ Ερντογάν στην Άγκυρα, οι Ερσίν Τατάρ και Κουντρέντ Όζερσαϊ. Ο Τούρκος Πρόεδρος επέλεξε σε αυτή τη χρονική συγκυρία να προσκαλέσει την «κυβέρνηση» των κατεχομένων, αφήνοντας στο περιθώριο τον Τ/Κ ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί, για να συζητήσουν ζητήματα, όπως οι εξελίξεις στο Κυπριακό, οι ενεργειακοί σχεδιασμοί και τα επόμενα βήματα στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως επίσης και η περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ Τουρκίας και ψευδοκράτους. Ο Τ/Κ «πρωθυπουργός» είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει κατ’ ιδίαν με τον Ταγίπ Ερντογάν, ωστόσο στο πλαίσιο της επίσκεψής του στην Άγκυρα είχε την ευκαιρία να τα πει γύρω στη μια ώρα και με τον Τούρκο αντιπρόεδρο Φουάτ Οκτάι. Μετά τη συνάντηση με τον Ταγίπ Ερντογάν, παρακάθισαν σε δείπνο εργασίας με τη συμμετοχή διευρυμένων αντιπροσωπειών των δύο πλευρών. Τον Ερσίν Τατάρ συνόδευσαν στο ταξίδι του ο «υπεξ» Κουντρέτ Οζερσάι και ο «υπουργός οικονομικών» Ολγκού Αμτσάογλου.