7.000 αιτητές το πρώτο εξάμηνο του 2019

Σε διμερείς συμφωνίες με άλλα κράτη μέλη της ΕΕ για επανεγκατάσταση προσφύγων και αιτητών ασύλου, καθώς ο συντονισμός σε ευρωπαϊκό επίπεδο για το μεταναστευτικό φαντάζει σε αυτήν τη συγκυρία αδύνατος, προσβλέπει και κατευθύνει τις προσπάθειές της η κυπριακή κυβέρνηση. Για να το πετύχει, η κυβέρνηση υπογραμμίζει ότι η Κύπρος αποτελεί ιδιάζουσα περίπτωση λόγω του ότι δεν ελέγχει πλήρως τα σύνορά της, αλλά και λόγω του ότι ο αριθμός των 5.000 των οποίων ζητά μετεγκατάσταση είναι μικρός για τα δεδομένα άλλων χωρών.

Όμως, ενώ μέχρι σήμερα η κατάσταση στην Κύπρο παρέμενε δευτερεύον ζήτημα στην ευρωπαϊκή ατζέντα ακριβώς λόγω των μικρών αριθμών των μεταναστευτικών ροών σε σχέση με την υπόλοιπη ΕΕ, την περασμένη εβδομάδα το θέμα έπαιξε ψηλά στους τίτλους των ευρωπαϊκών ΜΜΕ με αφορμή την επιστολή του υπουργού Εσωτερικών Κωνσταντίνου Πετρίδη προς την Κομισιόν και τους Ευρωπαίους ομολόγους του.

Σε αυτό συνέτεινε και η επαναφορά τον περασμένο μήνα της συζήτησης για έναν ευρύτερο μηχανισμό επανεγκατάστασης προσφύγων στην Ευρώπη από τις χώρες άφιξης, όπως και η σύγκρουση της Ιταλίας με τη Γαλλία και τη Γερμανία για το θέμα. Επίσης, η επιστολή ήρθε μετά από σειρά επαφών με αξιωματούχους και δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες που πραγματοποίησε ο κ. Πετρίδης πριν από μερικές εβδομάδες, ενώ η επικαιρότητα εστιαζόταν στη συζήτηση για το φυσικό αέριο και τα μέτρα κατά της Τουρκίας. Ενδεικτικό είναι και το γεγονός πως η επιστολή δημοσιοποιήθηκε μερικές μέρες πριν να τη λάβει ο αρμόδιος επίτροπος Δημήτρης Αβραμόπουλος - κάτι που έγινε το πρωί της Πέμπτης.

Άμεση βοήθεια;

Εκ των πραγμάτων, η Κομισιόν δεν φαίνεται να μπορεί να βοηθήσει άμεσα την Κύπρο, πέρα από το να αναλάβει έναν συντονιστικό ρόλο εφόσον υπάρξει ευρύτερη ανταπόκριση από άλλα κράτη μέλη. Ερωτηθείσα με αφορμή την επιστολή Πετρίδη, εκπρόσωπος της Κομισιόν περιορίστηκε να αναφέρει πως αυτή έχει παραληφθεί και θα μελετηθεί, αλλά ότι η Κομισιόν εφόσον χρειαστεί θα δώσει χρηματική και οικονομική στήριξη.

Περί τα τέλη της εβδομάδας ο επίτροπος Αβρααμόπουλος βρέθηκε στην Άγκυρα με αφορμή τη συμμετοχή του σε συνέδριο του τουρκικού ΥΠΕΞ, όπου είχε συνάντηση στο περιθώριο της εκδήλωσης με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Στην ατζέντα της συνάντησης βρισκόταν και η ευρύτερη κατάσταση σε σχέση με την κοινή δήλωση Τουρκίας - ΕΕ για τους πρόσφυγες (σε σχέση και με την επιμονή της Τουρκίας στο θέμα της κατάργησης των θεωρήσεων για τους πολίτες της στην ΕΕ ως προϋπόθεση για μια επίσημη συμφωνία επανεισδοχής).

Διασπασμένο περιβάλλον

Πάντως, σήμερα σε ευρωπαϊκό επίπεδο η συνεννόηση των κρατών μελών για το θέμα του μεταναστευτικού είναι περιορισμένη, με την τελευταία γαλλογερμανική πρωτοβουλία για έναν μηχανισμό επανεγκατάστασης να βρίσκεται στα αρχικά στάδια. Κάτι που μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο για το κυπριακό αίτημα, αλλά μπορεί να αποτελέσει και ώθηση καθώς αρκετές χώρες θα θέλουν να επιδείξουν αποτελέσματα και καλή διάθεση στην κοινή γνώμη.

Η συζήτηση μάλιστα μεταξύ των ίδιων των κρατών μελών φτάνει συχνά στα άκρα λόγω και της συμπεριφοράς της Ιταλίας, η οποία αρνείται να δεχθεί πλοιάρια με παράτυπους μετανάστες, υποστηρίζοντας πως δεν πρόκειται για περιπτώσεις διάσωσης αλλά παράνομης διακίνησης. Όμως, ειδικά αυτό το κλείσιμο της ροής προσφύγων από την Κεντρική Μεσόγειο είναι ένας από τους λόγους που έχουν συνεισφέρει στην αύξηση ροών στην περιοχή της Κύπρου.

Υπάρχει ανταπόκριση

Όπως τόνισαν στον «Π» κυπριακές πηγές, είναι η πρώτη φορά που οι εταίροι λαμβάνουν υπόψη την ανάγκη να υπάρξει μια ειδική προσέγγιση για την Κύπρο, δεδομένου και του μεγάλου αριθμού αιτήσεων για άσυλο που εκκρεμούν. Το θέμα των αυξημένων μεταναστευτικών πιέσεων που δέχεται η Κύπρος ήρθε στο προσκήνιο στην άτυπη συνάντηση που είχαν υπουργοί της ΕΕ και η Υπηρεσία των ΗΕ για τους Πρόσφυγες στο Παρίσι, με αφορμή την προσπάθεια της Γερμανίας και της Γαλλίας να επαναρχίσουν τη συζήτηση για μια κοινή προσέγγιση στη διαχείριση των προσφύγων και μεταναστών που φτάνουν στις ακτές της Ευρώπης, και ειδικά αυτών που διασώζονται από βέβαιο πνιγμό από εθελοντές.

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ο Ευρωπαίος επίτροπος για Θέματα Μετανάστευσης Δημήτρης Αβρααμόπουλος αναφέρθηκε στο δυσανάλογο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Κύπρος και στο γεγονός ότι χρειάζεται στήριξη, ενώ και άλλες χώρες όπως η Πορτογαλία και η Μάλτα ήγειραν το θέμα.

Σήμερα, και καθώς οι διεργασίες συνεχίζονται, ένας σημαντικός αριθμός κρατών μελών δείχνει ετοιμότητα να συζητήσει την επανεγκατάσταση προσφύγων και μεταναστών από την Κύπρο. Άλλα κράτη μέλη δείχνουν μάλιστα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις περιπτώσεις μεταναστών ευάλωτων για λόγους υγείας, καθώς έχουν τις δυνατότητες να παρέχουν τη στήριξη που χρειάζονται, αλλά και κάθε λόγο να δείξουν δημόσια πως επιτελούν το καθήκον τους στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης.

Απουσία υποδομής για εξέταση των αιτήσεων

Οι βασικοί λόγοι που η Κυπριακή Δημοκρατία βρίσκεται ακόμα πίσω στην επεξεργασία των αιτημάτων είναι η μέχρι σήμερα απουσία εξειδικευμένης υποδομής για εξέταση των αιτήσεων, η αυξημένη ροή προσφύγων και μεταναστών το τελευταίο εξάμηνο μετά και το κλείσιμο της διόδου της Κεντρικής Μεσογείου από την Ιταλία, αλλά και το γεγονός πως μεγάλο ποσοστό των αιτητών ασύλου που φτάνουν στην Κύπρο είναι πλέον Σύροι.

Στην επιστολή του ΥΠΕΣ προς την Κομισιόν και τους ομολόγους του, ο κ. Πετρίδης κάνει λόγο για αύξηση κατά 130% των αιτήσεων ασύλου το πρώτο εξάμηνο του 2019, με άφιξη σχεδόν 7.000 αιτητών, συγκριτικά με 8.500 που έφτασαν στην Κύπρο την περασμένη τετραετία. Προσθέτει πως σήμερα η χώρα φιλοξενεί 9.000 άτομα με προσφυγικό καθεστώς και καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας, αλλά και ότι 15.000 αιτήσεις εκκρεμούν «παρά το επιπρόσθετο προσωπικό που έχει προσλάβει η Υπηρεσία Ασύλου».

Όπως αντιλαμβάνεται ο «Π» από τα όσα μεταφέρουν κυβερνητικές πηγές, η καθυστέρηση στην επεξεργασία αιτημάτων (που οδηγεί στο να ζουν χιλιάδες άτομα σε καθεστώς αβεβαιότητας) οφείλεται και στο ότι οι αρμόδιοι λειτουργοί μέχρι σήμερα δεν είχαν την εξειδίκευση και την εκπαίδευση ώστε να εξετάζεται εγκαίρως η ουσία της κάθε αίτησης, είτε αποτελεί πράγματι περίπτωση πρόσφυγα που διώκεται και μπορεί να λάβει άδεια παραμονής είτε όχι.

Ο σχεδιασμός που υπάρχει είναι τη διαδικασία να την αναλάβει στο εξής το Ειδικό Δικαστήριο Προστασίας, ωστόσο οι υποθέσεις που εκκρεμούν για νομικούς λόγους θα πρέπει να ολοκληρωθούν από τις αρχές που ξεκίνησαν να τις εξετάζουν. Κάτι που σημαίνει πως χιλιάδες άνθρωποι θα παραμείνουν σε καθεστώς αβεβαιότητας όσο το κράτος δεν βρίσκει τρόπους να επισπεύσει τις διαδικασίες.