Ρατσισμός στα σχολεία

Τριακόσια πενήντα επτά (357) ρατσιστικά περιστατικά κατέγραψαν 48 σχολεία, όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης, κατά τη σχολική χρονιά 2018-2019. Στην πλειονότητά τους τα θύματα είναι μαθητές/τριες. Υπάρχουν όμως καταγεγραμμένα περιστατικά με θύματα εκπαιδευτικούς ή άλλα μέλη της σχολικής κοινότητας. Στοιχεία που εξασφάλισε ο «Π» από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, το οποίο συντονίζει το πρόγραμμα υποστήριξης της εφαρμογής της αντιρατσιστικής πολιτικής του Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας προκαλούν ανησυχία σε σχέση με το φαινόμενο του ρατσισμού το οποίο απλώνει πλοκάμια και στα σχολεία. Ανάμεσα στις επιμορφωτικές δράσεις που πραγματοποιούνται είναι και η δήλωση αναφορών ρατσιστικών συμπεριφορών από τα σχολεία. Η δράση αυτή εφαρμόστηκε για πέμπτη συνεχόμενη χρονιά και έχει στόχο να επιμορφώσει τους εκπαιδευτικούς -και όχι μόνο- για την ορθή αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών. Δηλαδή, στη βάση των δηλώσεων που συγκεντρώνονται γίνεται ενδελεχής ανάλυση για το πώς ο εκπαιδευτικός ή άλλο μέλος της σχολικής κοινότητας θα πρέπει να συμπεριφερθεί ώστε να περάσουν τα μηνύματα της αντιρατσιστικής πολιτικής που εφαρμόζεται.

Κατά τη σχολική χρονιά 2018-2019, 124 σχολεία παγκύπρια (2 νηπιαγωγεία, 77 νημοτικά, 22 γυμνάσια, 20 λύκεια, 3 τεχνικές σχολές) απέστειλαν ετήσια αναφορά σε σχέση με ρατσιστικές συμπεριφορές που σημειώθηκαν και καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια του έτους. Εβδομήντα έξι από αυτά δεν κατέγραψαν κανένα ρατσιστικό περιστατικό ενώ τα 48 κατέγραψαν συνολικά 357 ρατσιστικά περιστατικά.

Πρώτα σε συχνότητα ήταν τα περιστατικά που αφορούσαν την εμφάνιση (97 στο σύνολο) ενώ ακολουθούσε η εθνικότητα (54), οι ικανότητες (51), άλλες ιδιαιτερότητες (26), το χρώμα (24), η γλώσσα (22), ο σεξουαλικός προσανατολισμός (19), η θρησκεία (17), το φύλο (16), η αναπηρία (8), κοινότητα (7), ηλικία (6), ταυτότητα φύλου (5), πολιτικές ή άλλες πεποιθήσεις (4), καθεστώς παραμονής στη χώρα (1).

Οι θύτες και τα θύματα, σύμφωνα με τις αναφορές των σχολείων, αποτελούνταν κυρίως από μαθητές/τριες και σε λιγότερες περιπτώσεις από εκπαιδευτικούς ή άλλα μέλη της σχολικής κοινότητας. Συγκεκριμένα, θύματα υπήρξαν:

• 400 μαθητές/τριες,


• 119 εκπαιδευτικοί,


• 27 άλλα μέλη της σχολικής κοινότητας.

Θύτες, και πάλι, στην πλειονότητά τους ήταν μαθητές και μαθήτριες (319 στο σύνολο). Αίσθηση προκαλεί το γεγονός ότι στις αναφορές των σχολείων καταγράφονται ως θύτες 12 εκπαιδευτικοί και άλλα τρία μέλη της σχολικής κοινότητας.

Επέκταση της πολιτικής

Όπως ανέφερε στον «Π» η διευθύντρια του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Αθηνά Μιχαηλίδου, η εφαρμογή της αντιρατσιστικής πολιτικής κατά τη σχολική χρονιά 2018-2019 ήταν πιο διαδεδομένη σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη. Παρουσιάστηκε, όπως είπε, μεγαλύτερη ανταπόκριση από σχολεία στην αποστολή του συνοπτικού εντύπου καταγραφής ρατσιστικών περιστατικών. «Το θετικότερο στοιχείο της φετινής δράσης του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για υποστήριξη της εφαρμογής της αντιρατσιστικής πολιτικής φαίνεται ότι είναι ο τρόπος λειτουργίας του δικτύου υποστήριξης που είχε δοκιμαστεί για πρώτη φορά κατά τη σχολική χρονιά 2017-2018. Οι ομάδες που δημιουργήθηκαν ανά επαρχία είχαν την ευκαιρία να ανταλλάξουν εμπειρίες και απόψεις για τις διαδικασίες εφαρμογής της πολιτικής και να αναστοχαστούν πάνω στον ρόλο τους και τους τρόπους διαχείρισης συμπεριφορών συναδέλφων, παιδιών και γονιών», είπε για να προσθέσει ότι «η στήριξη των σχολείων και εκπαιδευτικών για την εφαρμογή της αντιρατσιστικής πολιτικής από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο ήταν πολυδιάστατη και τρέχουσα καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς (π.χ. επιμορφωτικές δράσεις σε διάφορα πλαίσια και γραμμή επικοινωνίας)».

Η κ. Μιχαηλίδου σημείωσε ωστόσο πως παραμένουν δυσκολίες σε ό,τι αφορά την υλοποίηση της εφαρμογής της αντιρατσιστικής πολιτικής, τις οποίες το υπουργείο μελετά, ώστε να τεθούν σε τροχιά υλοποίησης. Κατά τη νέα σχολική χρονιά προγραμματίζονται οι εξής δράσεις:

• Συνέχιση του δικτύου υποστήριξης των σχολείων για εφαρμογή της αντιρατσιστικής πολιτικής για τη σχολική χρονιά 2019-2020, με κεντρικές και επαρχιακές συναντήσεις των υπεύθυνων εκπαιδευτικών σε εργάσιμο χρόνο.


• Μονοήμερη ενημέρωση και επιμόρφωση διευθυντών/τριών όλων των βαθμίδων για την αντιρατσιστική πολιτική, σε εργάσιμο χρόνο.


• Διοργάνωση μονοήμερου τελικού συνεδρίου με σκοπό τη διάχυση των αποτελεσμάτων της εφαρμογής της αντιρατσιστικής πολιτικής και ενδυνάμωσης των σχολείων και των εκπαιδευτικών για εφαρμογή της πολιτικής, σε εργάσιμο χρόνο (Απρίλιος 2020).