Δικαιολογίες, έρευνες, πηγάδια, λίμνες και φρεάτια - Ένας μήνας που δεν μας έμαθε τίποτα

Συμπληρώνεται σχεδόν ένας μήνας από τις 14 Απριλίου, όταν εντελώς τυχαία άρχισε να ξετυλίγεται το κουβάρι μιας από τις πλέον φρικιαστικές ιστορίες εγκλήματος. Όλο αυτό το διάστημα, παρακολουθούμε ένα θρίλερ που αν δεν αφορούσε επτά ζωές αθώων γυναικών και παιδιών, θα μπορούσε να αποτελέσει σενάριο κωμωδίας, με φόντο μια τριτοκοσμική χώρα που υποδύεται το σύγχρονο κράτος. Οι πρωταγωνιστές αυτής της τραγικής ιστορίας δεν είναι μόνο ο στυγνός εγκληματίας και τα θύματά του, αλλά και πέντε δέκα άλλοι, οι οποίοι συνέβαλαν με τον δικό τους καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη αυτής της υπόθεσης. Πρόκειται για λίγους αστυνομικούς και λειτουργούς της Νομικής Υπηρεσίας που χειρίστηκαν τις καταγγελίες εξαφανίσεων, στην καλύτερη περίπτωση ερασιτεχνικά, αν όχι με εγκληματική αμέλεια ή και με ρατσιστική αδιαφορία.

Όλοι αυτοί παραμένουν προστατευμένοι στα πόστα τους, παρακολουθώντας ως θεατές τα αποτελέσματα της ανεπάρκειάς τους. Βλέπουν πτώματα να στοιβάζονται στο νεκροτομείο, τον μηχανισμό του κράτους να αναζητεί σορούς σε λίμνες, πηγάδια και φρεάτια, τον υπουργό Δικαιοσύνης να παραιτείται, τον αρχηγό Αστυνομίας να παύεται και τα κόμματα να κάνουν το γνωστό μικροπολιτικό παιχνίδι τους, πάνω σε χαμένες ανθρώπινες ζωές.

Πίσω από το δάκτυλό μας

Όλες αυτές τις μέρες, καταβάλλεται μια αγωνιώδης προσπάθεια να πειστούμε ότι ο χειρισμός των εξαφανίσεων των γυναικών και των παιδιών δεν σχετίζεται με τον θεσμικό ρατσισμό οργάνων του κράτους, αν και όλα συνηγορούν σε κάτι τέτοιο, σε συνδυασμό με τον γνωστό ωχαδερφισμό της κρατικής μηχανής. Παράλληλα, ο ένας μετά τον άλλο αναζητεί τρόπους να κρυφτεί πίσω από τις γενικές και αόριστες ευθύνες του «συστήματος», των διαδικασιών, των πρωτοκόλλων και των υπογραφών. Παρά το ότι θα ήταν ιδιαιτέρως εύκολο να εντοπιστούν οι αστυνομικοί που διαχειρίστηκαν τις υποθέσεις των εξαφανίσεων γυναικών, αυτό αφέθηκε να το βρει η έρευνα των ποινικών ανακριτών που διορίστηκαν έναν μήνα μετά την ανεύρεση του πρώτου πτώματος. Οι αστυνομικοί που ανέλαβαν τη διερεύνηση είναι συγκεκριμένοι, έχουν βάλει τις υπογραφές τους στους φακέλους που πηγαινοέρχονταν στη Νομική Υπηρεσία, όπως συγκεκριμένοι είναι και οι νομικοί λειτουργοί, που υπέγραφαν αντί του γενικού εισαγγελέα, για να αρχειοθετούνται οι υποθέσεις. Αν όλοι αυτοί από την πρώτη κιόλας μέρα είχαν τεθεί σε διαθεσιμότητα για λόγους δημοσίου συμφέροντος μέχρι να εξεταστεί ο ρόλος τους, ίσως δεν θα χρειαζόταν η παραίτηση του Ιωνά Νικολάου και η παύση του Ζαχαρία Χρυσοστόμου. Αν από τη πρώτη στιγμή είχαν πάρει κεφάλια και με δεδομένο ότι δεν είχαν προσωπική γνώση των υποθέσεων, θα είχαν κάνει το αυτονόητο, το οποίο όμως δίστασαν να κάνουν.

Αυτοαθωώθηκαν

Ο χρόνος που διέρρευσε και ενώ ο αριθμός των πτωμάτων ανέβαινε, έδωσε την ευκαιρία και στη Νομική Υπηρεσία να κρυφτεί πίσω από την Αστυνομία. Αρχικώς διοχετεύθηκε, σε κάποια πρόθυμα ΜΜΕ, η ψευδής πληροφορία ότι ο γενικός εισαγγελέας δεν είχε ιδέα. Η αλήθεια είναι ότι ο ίδιος ο Κώστας Κληρίδης δεν ήταν ενήμερος, αλλά ήταν ενήμερη η υπηρεσία του, κάτι που έγινε προσπάθεια να αποσιωπηθεί. Όταν όμως αποκαλύφθηκε η αλήθεια, θυμήθηκαν μέσα σε ένα 24ωρο να κάνουν εσωτερική έρευνα, να ελεγχθούν μόνοι τους και να αθωωθούν μόνοι τους. Στο απυρόβλητο παρά το ότι έδειξαν την ίδια αμέλεια, ή και τον ίδιο θεσμικό ρατσισμό με τα μέλη της Αστυνομίας με τα οποία αντάλλασσαν φακέλους. Πάντως, έστω και κάτω από πίεση, ακούσαμε συγγνώμη από όλους, πλην του γενικού εισαγγελέα, ο οποίος δεν χάνει ευκαιρία να υποδεικνύει σε άλλους ηθικές τους υποχρεώσεις.

Εμπαιγμός

Διερωτάται κάποιος αν οι εν εξελίξει έρευνες θα μπορέσουν να οδηγήσουν σε κάποιο αποτέλεσμα. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι στις έρευνες συμμετέχουν και αυτοί που διαχειρίστηκαν τις εξαφανίσεις. Προφανώς δεν θα φέρουν άλλους αστυνομικούς και άλλους εισαγγελείς για να διαχειριστούν την υπόθεση. Ποιος μπορεί να πείσει ότι δεν θα πράξουν ό,τι είναι δυνατόν, έστω και εκ των υστέρων, για να καλύψουν τις ευθύνες τους; Ποιος μπορεί να πείσει ότι δεν θα επιδείξουν εκ νέου την ίδια στάση, που επέτρεψε τη συνέχιση της εγκληματικής δραστηριότητας ενός ανθρώπου που έχει ομολογήσει επτά φόνους; Τις έρευνες και τις ανακρίσεις για τις εξαφανίσεις δεν τις έκανε ούτε ο Ιωνάς Νικολάου ούτε ο Ζαχαρίας Χρυσοστόμου. Λογικά υποθέτει κάποιος ότι τις έκαναν αυτοί, ή κάποιοι εξ αυτών, που σήμερα διερευνούν τα εγκλήματα.

Από τη στιγμή που μετρήθηκαν, ζυγίστηκαν και βρέθηκαν ελλιπείς, γιατί να θεωρηθεί ότι είναι οι κατάλληλοι άνθρωποι για να διαχειριστούν την κατάσταση; Οι τρεις ποινικοί ανακριτές που διορίστηκαν, οφείλουν να ξεκινήσουν από αυτή την παράμετρο και να διαφυλάξουν το κύρος των ερευνών, υποδεικνύοντας την μη συμμετοχή στις ανακρίσεις για τους φόνους όσων είχαν εμπλακεί στις έρευνες για τις εξαφανίσεις. Παράλληλα για να μην μείνει καμία σκιά, οι όροι εντολής των ποινικών ανακριτών δεν πρέπει να περιοριστούν στην αναζήτηση ευθυνών μόνο αστυνομικών. Ευθύνες πιθανότατα έχουν και άλλοι και δεν πρέπει να αγνοηθούν, γιατί με αυτό τον τρόπο εμπεδώνεται η αδιαφορία.

Και το κόστος

Το κράτος δεν ξοφλάει με μια συγγνώμη και με την ανάληψη μεταφοράς των σορών στις χώρες τους. Οι συγγενείς των θυμάτων είναι σίγουρο πως θα απαιτήσουν αποζημιώσεις, γιατί κάποιες από αυτές τις γυναίκες άφησαν πίσω παιδιά και οικογένειες και ήρθαν στην Κύπρο για να εργαστούν. Το κράτος που τις φιλοξενούσε όχι μόνο δεν μπόρεσε να διαφυλάξει το δικαίωμά τους στη ζωή, αλλά υπέβαλλε και σε απίστευτη ταλαιπωρία, προκαλώντας ψυχική οδύνη τους συγγενείς τους, λόγω της ανικανότητας, απροθυμίας, και του θεσμικού ρατσισμού οργάνων του. Μόλις ξεκαθαρίσει το τοπίο με την αναζήτηση των σορών, θα αρχίσουν να πέφτουν βροχή οι αγωγές για αποζημιώσεις, το οποίες θα κληθούν για πολλοστή φορά να πληρώσουν οι φορολογούμενοι. Αυτοί που ευθύνονται θα πάρουν τις προαγωγές, τις προσαυξήσεις και τις συντάξεις τους, για να δώσουν το παράδειγμα και σε όσους επιδείξουν στο μέλλον την ίδια συμπεριφορά.

Παθήματα και μαθήματα

Αυτό που συνέβη με τις πέντε γυναίκες και τα δύο παιδιά φέρνει στην επιφάνεια το ευρύτερο θέμα που σχετίζεται με τον τρόπο συμπεριφοράς του κράτους απέναντι στους ξένους, αλλά και τις τρύπιες διαδικασίες που επιτρέπουν, αν δεν ενθαρρύνουν, την εκμετάλλευσή τους. Η κυβέρνηση διά μιας μακροσκελέστατης ανακοίνωσης επιχείρησε να απαντήσει στα ξένα ΜΜΕ τα οποία με δημοσιεύματά τους αναδείκνυαν τον εργασιακό Μεσαίωνα το οποίο βιώνουν, κυρίως, οι οικιακές εργαζόμενες στην Κύπρο. Νόμοι, επιτροπές, παράγραφοι, διαδικασίες… Τίποτα για την πραγματικότητα. Με τον ίδιο τρόπο αντιδρούσε το κράτος και την περίοδο που η Κύπρος διασυρόταν λόγω της μετατροπής της σε κόμβο διακίνησης γυναικών για σεξουαλική εκμετάλλευση. Μάλιστα υπήρξε και η καταδίκη από το ΕΔΑΔ για την υπόθεση της Οξάνα Ράντσεβα, για την οποία και πάλι αστυνομικοί και εισαγγελείς έμειναν στο απυρόβλητο.

Οι δικαιολογίες που προβάλλονταν τότε ήταν ότι οι ξένοι μας χτυπάνε γιατί είπαμε όχι στο σχέδιο Ανάν. Έτσι και τώρα προσπαθούμε να τα φορτώσουμε στους ξένους που ζηλεύουν τον «παράδεισο» στον οποίο ζούμε.

Αυταρέσκεια

Και ενώ είμαστε πνιγμένοι στον βούρκο της ανεπάρκειάς μας, ανασύρουμε από τα ντουλάπια νομοθεσίες τις οποίες θυμόμαστε όταν βρεθούμε με την πλάτη στον τοίχο. Αναθέτουμε νέες αρμοδιότητες στην επίτροπο Διοικήσεως, αποκαθιστούμε τη λειτουργία των πρωτοκόλλων ενημέρωσης μη κυβερνητικών οργανώσεων και ζητούμε να μας συγχαρούν γιατί κατόπιν εορτής πράξαμε όσα θα έπρεπε να κάνουμε χωρίς να υπάρξουν επτά φόνοι. Το ίδιο και η Αστυνομία με τα αλληλοσυγχαρητήρια μελών της για την εξιχνίαση της υπόθεσης. Το ίδιο και η Πυροσβεστική που επιδιώκει εύσημα, γιατί κάνει τη δουλειά της. Κάποτε τα αυτονόητα θα πρέπει να θεωρούνται αυτονόητα, χωρίς να δίνεται η διάσταση της υπέρβασης και του ηρωισμού.