GRECO: Από τις 16 συνολικά συστάσεις εφαρμόστηκαν οι δυο

Η Κύπρος θα πρέπει να αναπτύξει ένα σύστημα για την αντιμετώπιση και πρόληψη της διαφθοράς στο δικαστικό σώμα, τόνισε, μεταξύ άλλων, ο Εκτελεστικός Γραμματέας της Ομάδας Κρατών για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς (GRECO) Τζιανλούκα Εσποζίτο, ξεκαθαρίζοντας ότι οι συστάσεις της GRECO είναι δεσμευτικές για τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στην Ομάδα.

Ο κ. Εσποζίτο ανέφερε ότι από τις 16 συνολικά συστάσεις της GRECO που περιλαμβάνονταν στην έκθεση του 2016 για την Κύπρο εφαρμόστηκαν μόνο οι δύο «και αυτές όχι πλήρως», όπως είπε. Σημείωσε ότι από τις δεκαέξι συστάσεις οι τέσσερις αφορούσαν τη δικαστική εξουσία και δεν έχουν υλοποιηθεί μέχρι σήμερα.

Επεσήμανε την ανάγκη θέσπισης ενός κώδικα δεοντολογίας για τους δικαστές που να αντιμετωπίζει το ζήτημα της σύγκρουσης συμφερόντων, σημειώνοντας ότι έχει πληροφορηθεί για την έκδοση ενός τέτοιου κώδικα από το Ανώτατο Δικαστήριο. Διευκρίνισε ότι θα είναι σε θέση να τον αξιολογήσει, αφού πρώτα μεταφραστεί στην αγγλική γλώσσα.

Ανέφερε ότι η GRECO έχει εκδώσει συστάσεις για τον τρόπο διαχείρισης των ζητημάτων της σύγκρουσης συμφερόντων στο δικαστικό σώμα πριν ακόμα γίνουν οι καταγγελίες.

Εξέφρασε την ανησυχία της GRECO για το γεγονός ότι υπάρχει πλήρης επικάλυψη, όπως είπε, μεταξύ της σύνθεσης του Ανωτάτου Δικαστηρίου και του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου, σημειώνοντας ότι αυτό δεν ευθυγραμμίζεται με τους στόχους και τα πρότυπα μας «και έχουμε ζητήσει να γίνουν αλλαγές».

Ανέφερε επίσης ότι οι μεταρρυθμίσεις δεν γίνονται ποτέ εν μια νυκτί και πως οι μεταρρυθμίσεις στην Κύπρο βρίσκονται στον σωστό δρόμο, σημειώνοντας ταυτόχρονα ότι η διαφάνεια είναι πάρα πολύ σημαντική και αποτελεί το κλειδί για τη λογοδοσία.

Είπε ότι χρειάζεται η θέσπιση νομοθεσίας για την εφαρμογή κάποιων συστάσεων, ξεκαθαρίζοντας ότι ο ίδιος δεν έχει λόγο να αμφισβητήσει την ποιότητα των δικαστών στην Κύπρο.

Ανέφερε ότι η GRECO δεν έχει εισηγηθεί τη θέσπιση υποχρεωτικής υποβολής δήλωσης «πόθεν έσχες» από τους δικαστές στην Κύπρο λόγω του ότι η Βουλή συζητούσε το 2016 ένα νομοσχέδιο για το πόθεν έσχες.

Είπε ότι το πόθεν έσχες είναι πολύ σημαντικό για τη διαχείριση του θέματος της σύγκρουσης συμφερόντων, ξεκαθαρίζοντας ότι κάτι τέτοιο δεν αποτελεί παρέμβαση στην ανεξαρτησία των δικαστών.

Απαντώντας σε σχετικές ερωτήσεις, είπε ότι οι συστάσεις της GRECO είναι δεσμευτικές για τα κράτη μέλη, τα οποία πρέπει να συμμορφώνονται με αυτές τις συστάσεις εντός δεκαοκτώ μηνών, ενώ τυχόν έκδοση δήλωσης μη συμμόρφωσης έχει συνέπειες στην οικονομία μιας χώρας.

Είπε επίσης ότι η GRECO δεν προγραμμάτιζε να επισκεφθεί την Κύπρο εντός του 2019 και πως η επίσκεψη τους έγινε μετά τις καταγγελίες για τη δικαιοσύνη. Είπε επίσης ότι η GRECO είναι στη διάθεση των κυπριακών αρχών για αντιμετώπιση της κατάστασης που προέκυψε με τις καταγγελίες, εκφράζοντας την ανάγκη θέσπισης ενός συστήματος για αντιμετώπιση και πρόληψη της διαφθοράς στο δικαστικό σώμα.

Αναφέρθηκε, τέλος, στην ανάγκη θέσπισης νομοθεσίας για την προστασία των πληροφοριοδοτών (whistle-blowers).

Σε δηλώσεις μετά τη συνεδρία, ο Πρόεδρος της Επιτροπής και βουλευτής ΔΗΣΥ Ζαχαρίας Ζαχαρίου είπε ότι «είχαμε μια εποικοδομητική συζήτηση, ενημερώσαμε για τις απόψεις μας όσον αφορά την αναγκαιότητα τροποποιήσεων στο χώρο της δικαστικής εξουσίας».

«Μας ενημέρωσαν για τις συστάσεις τους, έγινε ένας κύκλος ερωτήσεων και εισηγήσεων από όλα τα μέλη της Επιτροπής και ανταλλαγή απόψεων και καταλήξαμε ότι η Επιτροπή Θεσμών και η αντιπροσωπεία της GRECO συμφωνούμε απόλυτα με τις τέσσερις εισηγήσεις που αφορούν τη δικαστική εξουσία», είπε.

Ο κ. Ζαχαρίου είπε ότι είναι αναγκαία η δημιουργία ενός κώδικα δεοντολογίας όσον αφορά το δικαστικό σώμα, εισαγωγή κριτηρίων και διαφανείς διαδικασίες όσον αφορά στον διορισμό και τις προαγωγές δικαστών, ειδικής εκπαίδευσης των δικαστών και δημιουργία σχολής δικαστών. Εξέφρασε επίσης την ανάγκη διεύρυνσης της σύνθεσης του Ανωτάτου Δικαστικού Συμβουλίου με δικαστές τόσο από τα κατώτερα δικαστήρια όχι μόνο από το Ανώτατο όσο και από την υπηρεσία των δικαστηρίων και τον Δικηγορικό Σύλλογο.

«Έχουμε ανοίξει ένα παράθυρο επικοινωνίας με την GRECO. H Κυπριακή Δημοκρατία είναι ιδρυτικό μέλος της GRECO και αυτό σημαίνει ότι έχει και ηθική υποχρέωση για συμμόρφωση με τις εισηγήσεις της», είπε.

Είπε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία έχει τη δυνατότητα μέχρι τις 31/12/2019 να συμμορφωθεί με τις εισηγήσεις της GRECO, προσθέτοντας ότι «έχουμε αποφασίσει ότι θα είμαστε σε στενή επαφή γιατί έχουμε κοινούς στόχους για τη δημιουργία ενός κράτους δικαίου στην πατρίδα μας σε όλους τους τομείς και η συμβολή τους είναι πάντα θετική».

«Με τις εισηγήσεις τους μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι, έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας και θεωρώ ότι η επίσκεψη της GRECO θα βοηθήσει να γίνουμε πιο καλοί όσον αφορά την απονομή της δικαιοσύνης», κατέληξε.

Η βουλευτής του ΑΚΕΛ Ειρήνη Χαραλαμπίδου εξέφρασε τις ευχαριστίες της στον εκτελεστικό γραμματέα, στον Πρόεδρο και στα μέλη της αντιπροσωπείας GRECO «γιατί ανταποκρίθηκαν με αστραπιαία ταχύτητα στις καταγγελίες μας».

Η κα. Χαραλαμπίδου είπε ότι κ. Εσποζίτο ξεκαθάρισε ότι η GRECO δεν θα ερχόταν φέτος στην Κύπρο, «όπως κάποιοι επιχείρησαν να παρουσιάσουν», και ότι ήρθαν εσπευσμένα λόγω της κρισιμότητας της κατάστασης με το δικαστικό σύστημα.
«Ήταν ιδιαίτερα σημαντική η συζήτηση που είχαμε. Κρατώ τις τοποθετήσεις τους για τις διαδικασίες πρόσληψης των 35 δικαστών», είπε, σημειώνοντας ότι παρόλο που είναι αναγκαίες αυτές οι προσλήψεις, εντούτοις «θα πρέπει να γίνουν με εκσυγχρονιστικές διαδικασίες, με διαδικασίες διαφάνειας που να μην αφήνουν σκιές ως προς τις διαδικασίες».

Αναφορικά με το θέμα του πόθεν έσχες των δικαστών, η βουλευτής του ΑΚΕΛ έκανε λόγο για ένα μια διευρυμένη νομοθεσία στην Κύπρο σε σχέση με δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων αξιωματούχων, βουλευτών, υπουργών, Προέδρου της Δημοκρατίας, προσθέτοντας ότι σε αυτή θα πρέπει να ανταποκριθούν και οι δικαστές.

Είπε ότι υπήρξε διαχωρισμός του θέματος του εκσυγχρονισμού των νομοθεσιών από το θέμα της δικαστικής πρακτικής, κάνοντας λόγο για δύο εντελώς διαφορετικά θέματα. Όπως είπε, η σύγκρουση συμφέροντος και το ασυμβίβαστο που αφορά στη δικαστική πρακτική είναι εντελώς διαφορετικό από τον εκσυγχρονισμό της δικαιοσύνης και των διαδικασιών μέσω των νομοσχεδίων που προωθεί η κυβέρνηση.

«Δεν θεωρούμε ότι αυτοί οι κανονισμοί που δημοσιοποιήθηκαν με ταχύτητα καλύπτουν πραγματικά και διασφαλίζουν όλα αυτά που συζητήσαμε στην προηγούμενη συνεδρία της Επιτροπής Θεσμών», είπε.

Εξέφρασε την ανάγκη λήψης μέτρων θεσμικού χαρακτήρα, προσθέτοντας ότι «δεν μπορεί οι δικαστές να συνεχίζουν να είναι κλειστό κλαμπ, να έχουμε κανονισμούς με άκρα υποκειμενικότητα».

Είπε ότι οι «καταγγελίες του κ. Νίκου Κληρίδη θα πρέπει να διερευνηθούν και είναι σεβαστή η θέση του Γενικού Εισαγγελέα ότι δεν μπορεί ο ίδιος να ξεκινήσει αυτή την έρευνα αλλά το άλλο πρόσωπο που μπορεί και πρέπει να διεξάγει αυτή την έρευνα είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, έχει ευθύνη να ανταποκριθεί και να διερευνήσει πλήρως τις καταγγελίες».

Είπε ακόμη ότι «σήμερα ξεκαθαρίστηκε ότι από τη στιγμή που η Κύπρος συμμετέχει στην GRECO είναι πλέον δεσμευτικού χαρακτήρα οι εισηγήσεις της με συγκεκριμένες συνέπειες για την οικονομία του τόπου και στη διεξαγωγή τραπεζικών συναλλαγών σε περίπτωση έκδοσης ανακοίνωσης μη συμμόρφωσης».

Η GRECO ήρθε στην Κύπρο, ανέφερε, με ανώτατο κλιμάκιο, σημειώνοντας ότι αυτό δεν συμβαίνει συχνά. «Συνεπώς όσοι επιχείρησαν να υποβαθμίσουν την επίσκεψη έχουν σήμερα διαψευστεί πλήρως από τους ίδιους τους εκπροσώπους της GRECO», κατέληξε.

Ο βουλευτής του Κινήματος Αλληλεγγύη, Μιχάλης Γιωργάλλας είπε ότι «η GRECO επιβεβαίωσε αυτό που ήδη γνωρίζουμε ότι στον τομέα της δικαιοσύνης πρέπει να γίνουν τολμηρές τομές και αλλαγές σε σύντομο χρόνο».

«Συμφωνούμε απόλυτα με τις υποδείξεις των εκπροσώπων του κλιμακίου της GRECO ότι δηλαδή χρειάζεται στο κυπριακό δικαστικό σύστημα ένας κώδικας δεοντολογίας των δικαστών, συνεχής εκπαίδευσης των δικαστικών λειτουργών, επιβάλλεται η διαφάνεια και η θέσπιση κριτηρίων στις προσλήψεις δικαστών και η θεσμοθέτηση ενός Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου», είπε.
Είναι απαραίτητη, ανέφερε, η θέσπιση νομοθεσίας που θα επιβάλλει το πόθεν έσχες των δικαστών έτσι όπως εφαρμόζεται για όλους τους υπόλοιπους πολιτικά εκτεθειμένους αξιωματούχους της Δημοκρατίας. Είπε ότι οι αλλαγές πρέπει να γίνουν άμεσα και θα εργαστούμε προς αυτή την κατεύθυνση.

«Η αξιοπιστία και η ακεραιότητα της δικαιοσύνης μπορεί να αποκατασταθεί με αυτές τις τολμηρές αλλαγές και με άλλες και τα νομοσχέδια της μεταρρύθμισης της δικαιοσύνης», είπε εκφράζοντας ανησυχία για όλα αυτά φαινόμενα «που κηλιδώνουν την κυπριακή πραγματικότητα» αλλά και αποφασιστικότητα «για να ξηλώσουμε το σαθρό κατεστημένο το οποίο δυστυχώς ταλαιπωρεί και βραχυκυκλώνει τη λειτουργία του κράτους».

O Πρόεδρος και βουλευτής του ΕΛΑΜ Xρίστος Χρίστου είπε ότι ελάχιστα πράγματα έχουν γίνει σε σχέση με τις συστάσεις της GRECO, προσθέτοντας ότι «επί της ουσίας ήταν ακόμα μια ανούσια συζήτηση. Δεν χρειαζόμαστε ούτε την GRECO ούτε κανένα άλλο να μας πει πως θα καταπολεμήσουμε τη διαφθορά. Γα να καταπολεμηθεί αυτό το φαινόμενο πρέπει η πολιτεία δηλαδή η Κυβέρνηση και τα κόμματα πρωτίστως να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να υπάρξει επιτέλους πραγματική τιμωρία όσων οδήγησαν τον τόπο μας στην οικονομική καταστροφή όποιοι κι αν είναι αυτοί και όπου κι αν ανήκουν».

«Δεν έχουμε δει να συμβαίνει αυτό το πράγμα αντιθέτως καθημερινά έρχονται στην επιφάνεια κι άλλα σκάνδαλα χωρίς να οδηγεί πουθενά. Είναι στο χέρι του κάθε πολίτη να στείλει τα μηνύματα του με τον τρόπο που αυτός ξέρει», κατέληξε.

Η ανεξάρτητη βουλευτής Άννα Θεολόγου είπε ότι «είχαμε μια πολύ εποικοδομητική συνάντηση με την GRECO, διευκρινίστηκαν πολλές απορίες που είχαμε σχετικά με την εφαρμογή των συστάσεων της και κατά πόσον αυτές είναι υποχρεωτικές για τα κράτη μέλη».

Είπε ότι από τις δεκαέξι συστάσεις για την Κύπρο υιοθετήθηκαν μόνο οι δύο. «Τα κράτη έχουν 18 μήνες για να συμμορφωθούν με αυτές τις υποδείξεις κάτι που η Κύπρος δεν έπραξε», είπε.

Οι τέσσερις συστάσεις για τη δικαστική εξουσία, είπε, «είχαν να κάμουν με το θέμα του κώδικα δεοντολογίας των δικαστών και με τιμωρητικά μέτρα σε περίπτωση παραβίασης αυτού του κώδικα δεοντολογίας, τους τρόπους που διορίζονται οι δικαστές αλλά και δημιουργία ενός σώματος που θα ελέγχει τις διαδικασίες που ακολουθούνται από το δικαστικό σώμα».

«Ευθύνη δεν έχουν μόνο οι δικαστές και το δικαστικό σώμα για τα φαινόμενα που παρουσιάζονται αλλά ευθύνη έχει και η Βουλή με τις νομοθεσίες που επιβάλλει και εφαρμόζει που πολλές φορές αυτές τις νομοθεσίες επηρεάζουν τα δικαιώματα των πολιτών και αναγκάζουν τους δικαστές να ερμηνεύουν τους νόμους δυστυχώς στη βάση μη δίκαιης διαδικασίας», είπε.

Εξέφρασε την ανάγκη σύντομης συμμόρφωσης με τις εισηγήσεις, ενώ ανέφερε ότι η θεσμοθέτηση των whistle-blowers και η προστασία τους «δεν πρέπει να παραμένει στα συρτάρια και να μην προωθούνται τέτοιους είδους μεταρρυθμίσεις».

Το κλιμάκιο της GRECO είχε στις 2 συνάντηση με τον Γενικό Εισαγγελέα ενώ αυτή την ώρα συναντάται με το Δικηγορικό Σύλλογο και αύριο θα συναντηθεί με την Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου.

ΚΥΠΕ/Γιώργος Μιχαήλ