ΓΡΑΦΟΥΝ: ΣΩΤΗΡΗΣ ΠΑΡΟΥΤΗΣ / ΜΙΧΑΛΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΥ
Ποσοστό πέριξ του 13% του συνόλου των τουρκοκυπριακών περιουσιών αξιοποιείται από μη πρόσφυγες, σύμφωνα με τα επικαιροποιημένα στοιχεία της Υπηρεσίας Διαχείρισης Τουρκοκυπριακών Περιουσιών.
Σε αυτά τα στοιχεία, όπως πληροφορείται ο «Π», καταγράφονται πέραν των 20 χιλιάδων τουρκοκυπριακών περιουσιών όλων των κατηγοριών (κατοικίες, επαγγελματικά υποστατικά, γεωργικοί κλήροι, άλλοι ανοικτοί επαγγελματικοί χώροι, όπως κτηνοτροφικά οικόπεδα, χώροι στάθμευσης κ.λπ.), εκ των οποίων πέραν των 2.700 κατέχονται και αξιοποιούνται από μη εκτοπισθέντες.
Οι «εξοχικές κατοικίες»
Το μεγαλύτερο ποσοστό αξιοποίησης από μη εκτοπισθέντες (44%) παρατηρείται στην κατηγορία περιουσιών «εξοχικές κατοικίες», η οποία δεν συνιστά πλέον νόμιμο λόγο για παραχώρηση τ/κ κατοικίας. Πέραν του 1/3 των τουρκοκυπριακών κατοικιών που χρησιμοποιούνται ως εξοχικά κατέχονται από μη εκτοπισθέντες. Συγκεκριμένα, ανάμεσα σε 1.342 κατοικίες τουρκοκυπριακής ιδιοκτησίας που χρησιμοποιούνται για αυτό τον σκοπό, οι 583 κατέχονται από μη εκτοπισθέντες. Για την ιστορία αναφέρουμε ότι το συγκεκριμένο μέτρο, της παραχώρησης τ/κ κατοικιών σε απομακρυσμένα χωριά (κυρίως της Πάφου) για να χρησιμοποιηθούν ως εξοχικά, ξεκίνησε αρχές της δεκαετίας του 1990, επί διακυβέρνησης Γιώργου Βασιλείου και υπουργίας στο Εσωτερικών του Χριστόδουλου Βενιαμίν, και συνεχίστηκε επί διακυβέρνησης Κληρίδη, με το επιχείρημα ότι η παραχώρηση των συγκεκριμένων κατοικιών θα συνέβαλλε και στη συντήρησή τους.
Οι «άλλοι χώροι»
Δεύτεροι σε ποσοστό χρήσης από μη εκτοπισθέντες (31,41%) είναι οι «άλλοι χώροι», στους οποίους εμπίπτουν ιδιαίτερα κερδοφόρες δραστηριότητες, όπως κτηνοτροφικά οικόπεδα, λατομεία και χώροι στάθμευσης. Σε σύνολο 2.817 τέτοιων ανοιχτών χώρων, οι 885 κατέχονται από μη εκτοπισθέντες.
Στο 22,11% είναι η κατοχή από μη εκτοπισθέντες 626 επαγγελματικών υποστατικών σε σύνολο 2.831, ενώ στο 10,38% είναι το ποσοστό των 492 τουρκοκυπριακών κατοικιών, στις οποίες διαμένουν μη πρόσφυγες σε σύνολο 4.737.
Δείτε εδώ τις λίστες με τις διαθέσιμες τ/κ περιουσίες
Γεωργικός κλήρος
Το μικρότερο ποσοστό χρήσης τ/κ περιουσιών από μη εκτοπισθέντες ανήκει στους γεωργικούς κλήρους (2,23%), το οποίο όμως καλύπτει συνολικά πάνω από 5.250 σκάλες γης. Επί του συνόλου της γης τουρκοκυπριακής ιδιοκτησίας που χρησιμοποιείται για γεωργικούς σκοπούς, το ποσοστό εκείνης που χρησιμοποιείται από μη εκτοπισθέντες διπλασιάζεται φτάνοντας το 5,81%. Συνολικά από 8.695 κλήρους ή 30.179 εκτάρια, οι 199 κλήροι εμβαδού 1.756 εκταρίων κατέχονται από μη εκτοπισθέντες.
Ένα στα πέντε υποστατικά
Το μικρότερο ποσοστό των τ/κ γεωργικών κλήρων που κατέχονται από μη εκτοπισθέντες σε σχέση με το ποσοστό κατοχής εμπορικών κτηρίων και άλλων χώρων δεν αποδεικνύει μικρότερη εκμετάλλευση, αφού τα στοιχεία της υπηρεσίας και των επαρχιακών διοικήσεων δεν προσδιορίζουν τη γεωργική αξία κάθε περιουσίας. Ενδεικτικά στη Λάρνακα, όπου σε σύνολο 2.752 τ/κ γεωργικών κλήρων μόλις οι 13 κατέχονται από μη εκτοπισθέντες (ποσοστό 0,47%), η γη που καλύπτουν αυτοί οι 13 κλήροι φτάνει τα 533 εκτάρια (και ποσοστό 5,61% επί του συνόλου των 9.492 εκταρίων τ/κ γης στη Λάρνακα).
Κάτι ανάλογο ισχύει και για τα τ/κ εμπορικά υποστατικά, ένα στα πέντε από τα οποία το εκμεταλλεύεται μη πρόσφυγας, χωρίς να είναι γνωστό στην υπηρεσία τι ποσοστό από την αξία των τ/κ εμπορικών υποστατικών κατέχεται από μη εκτοπισθέντες. Εξίσου άδικη είναι η χρήση του 1/3 των ανοικτών χώρων τ/κ ιδιοκτησίας.
Πρωταθλήτρια η Πάφος
Ανά επαρχία, οι κατηγορίες χρήσης τουρκοκυπριακών περιουσιών παρουσιάζουν μεγάλες διακυμάνσεις σε σχέση με το ποσοστό εκμετάλλευσής τους από μη χρήστες. Η επαρχία Πάφου είναι πρωταθλήτρια στην κατοχή τ/κ περιουσιών από μη εκτοπισθέντες, με συνολικά 1.283 ακίνητα. Τα περισσότερα εμπίπτουν στις κατηγορίες των εξοχικών κατοικιών (442 επί συνόλου 954), των εμπορικών ακινήτων (294 επί συνόλου 741) και των άλλων ανοικτών χώρων (330 επί συνόλου 628). Σε όλη την επαρχία Πάφου, συνολικά 1.283 ακίνητα τ/κ ιδιοκτησίας τυγχάνουν εκμετάλλευσης από μη πρόσφυγες. Ακολουθεί η Λεμεσός με 573 τ/κ περιουσίες, η Λάρνακα με 517 και η Λευκωσία με 412.
Η νέα πολιτική
Με βάση την πρόσφατη απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, κατόπιν της πρότασης που κατέθεσε ο υπουργός Εσωτερικών για τη δημοσιοποίηση πλέον των διαθέσιμων τ/κ περιουσιών, δεν θα παραλαμβάνονται αιτήσεις από μη εκτοπισθέντες. Η απόφαση αυτή είναι προς τη σωστή κατεύθυνση (σ.σ. αφήνεται και πάλι ένα παραθυράκι «εκτός εξαιρετικών περιπτώσεων»), πλην όμως φαίνεται ότι δεν υπάρχει ούτε από την παρούσα κυβέρνηση η πολιτική βούληση να ανακτηθούν τουρκοκυπριακές περιουσίες οι οποίες παραχωρήθηκαν σε άλλες εποχές και κάτω από αδιαφανή κριτήρια σε μη πρόσφυγες. Στην επίσημη ανακοίνωση που εξέδωσε ο υπ. Εσωτερικών την περασμένη Δευτέρα γίνεται ειδική αναφορά για «την προνομιακή μεταχείριση κάποιων οι οποίοι σε βάθος χρόνου κερδοσκοπούσαν εις βάρος της πλειονότητας των δικαιούχων», αλλά μέτρα θεραπείας για τις αδικίες του παρελθόντος δεν κατατίθενται.
Μοιρασιά με κομματικά κριτήρια
Η εμπλοκή των κομμάτων στη «διανομή» των τουρκοκυπριακών περιουσιών από το τέλος της δεκαετίας του 1970 και εντεύθεν αποτέλεσε ίσως και τη βασική αιτία των παρατυπιών αλλά και των αδικιών που σημειώθηκαν σε βάρος μιας μεγάλης μερίδας δικαιούχων και δη εκτοπισθέντων.
Αναλόγως των κρατούντων πολιτικών συσχετισμών (για παράδειγμα επί μίνιμουμ προγράμματος ΑΚΕΛ - ΔΗΚΟ τη δεκαετία του 1980) λαμβάνονταν και οι αποφάσεις σε επίπεδο επιτροπής. Το κριτήριο εκείνων των εποχών δεν ήταν η προσφυγική ιδιότητα και μόνο. Υπεισέρχονταν αναλόγως της κάθε περίπτωσης «κριτήρια» που είχαν να κάνουν με την κομματική προέλευση του αιτητή και τη διαιώνιση των πελατειακών σχέσεων.
Όπως πληροφορούμαστε, στο στρατηγικό σχέδιο που ετοίμασε η Υπηρεσία Διαχείρισης Τ/κ Περιουσιών 2017-2019 υπάρχει εισήγηση για κατάργηση της συμμετοχής εκπροσώπων των κομμάτων στη συμβουλευτική επιτροπή. «Η παρουσία εκπροσώπων των κομμάτων αποτελεί πλεονασμό, καθότι όλες οι αγροτικές οργανώσεις υπάγονται άμεσα ή έμμεσα στα κόμματα, ενώ για τις αποφάσεις του Κηδεμόνα ενημερώνεται ανελλιπώς η αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή», σημειώνει η Υπ. Διαχείρισης των Τ/κ Περιουσιών.
Τέλος, η άλλη μεγάλη «τρύπα» που έχει να κάνει με τις τ/κ περιουσίες αφορά το ειδικό ταμείο που έχει συσταθεί με βάση τη σχετική νομοθεσία. Σε αυτό «κατατίθενται όλες οι εισπράξεις και από αυτό καταβάλλονται οι προβλεπόμενες από τον νόμο πληρωμές». Ωστόσο στο ταμείο αυτό δεν υπάρχουν, παρά μόνο λογιστικά, τα χρήματα που προέρχονται από τις εισπράξεις (κυρίως τα ενοίκια που καταβάλλουν οι χρήστες τ/κ περιουσιών) όλα αυτά τα χρόνια. Το γεγονός αυτό έχει επισημανθεί, ουκ ολίγες φορές, σε ετήσιες εκθέσεις του γενικού ελεγκτή της Δημοκρατίας.
