Αν ξεπεραστούν τα πολιτικά θέματα -και συγκεκριμένα να ληφθεί η σύμφωνη γνώμη της Άγκυρας, η οποία στηρίζει το τουρκοκυπριακό «τραπεζικό σύστημα» και χρηματοδοτεί τον «προϋπολογισμό» των κατεχομένων- η μετάβαση σε ένα νέο νόμισμα -στο ευρώ, το δολάριο ή τη στερλίνα- είναι μια κίνηση εφικτή σε τεχνικό επίπεδο. Κανείς δεν μπορεί να εμποδίσει τα κατεχόμενα να εισαγάγουν ως νόμισμα συναλλαγών κάποιο «σκληρό» νόμισμα.
Δεν θα είναι μια εύκολη διαδικασία, καθώς υπάρχουν λεπτομέρειες που πρέπει να διευθετηθούν για τη μετάβαση στο νέο νόμισμα. Για παράδειγμα πώς θα εξασφαλιστεί η κατάλληλη ποσότητα ρευστού ή μέσω ποιου μηχανισμού θα πληρώνει το «κράτος», από τη στιγμή που οι τράπεζες θα συνεχίσουν να έχουν ως επίσημο νόμισμα την τουρκική λίρα. Το καθεστώς των κατεχομένων δεν έχει καμία νομική υπόσταση, με αποτέλεσμα η «Κεντρική Τράπεζα της ΤΔΚΒ» να αποτελεί μια ταμπέλα χωρίς περιεχόμενο. Η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας θα πρέπει να συνεχίσει να λειτουργεί ως «δανειστής τελευταίας προσφυγής» των τουρκοκυπριακών τραπεζών, να παρέχει ρευστότητα και εν τέλει να εγγυάται και τις καταθέσεις.
Στην πράξη μπορεί να υπάρξει ένα σύστημα δύο νομισμάτων, με την τουρκική λίρα να παραμένει στο τραπεζικό σύστημα (και τις τράπεζες να λειτουργούν στην ουσία ως ανταλλακτήρια) και το ευρώ να αποτελεί το κύριο νόμισμα συναλλαγών. Άλλωστε σήμερα στα κατεχόμενα η τουρκική λίρα δεν είναι το μοναδικό νόμισμα συναλλαγών. Στις καθημερινές συναλλαγές υπάρχει χρήση της στερλίνας και του δολαρίου, καθώς υπάρχουν εισοδήματα με τα συγκεκριμένα νομίσματα που μπαίνουν στη χώρα. Περιττό να αναφέρουμε ότι όσοι σήμερα στα κατεχόμενα έχουν εισοδήματα σε ξένο νόμισμα κερδοσκοπούν εις βάρος των υπολοίπων.
Προηγούμενα
Αξίζει να σημειωθεί ότι για την εισαγωγή του ευρώ δεν απαιτείται η άδεια από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ενώ υπάρχουν δύο παραδείγματα χωρών που χρησιμοποιούν νομίσματα άλλων χωρών. Το Εκουαδόρ, το οποίο χρησιμοποιεί το δολάριο και το Μαυροβούνιο, στο οποίο κυκλοφορεί ως νόμιμο νόμισμα το ευρώ. Γιατί το έκαναν; Το σταθερό νόμισμα αποτελεί βασική προϋπόθεση για την προσέλκυση επενδύσεων.
Η μεγάλη διαφορά με τα κατεχόμενα -που είναι προφανής- είναι ότι Εκουαδόρ και Μαυροβούνιο έχουν διεθνή νομική υπόσταση. Στο Μαυροβούνιο, που πριν το ευρώ χρησιμοποιούσε το γερμανικό μάρκο, έθεσε ως επίσημο νόμισμα το ευρώ με εσωτερική του νομοθεσία, με την κεντρική τράπεζα της χώρας να εγγυάται το τραπεζικό σύστημα μέσω της κατοχής και διαχείρισης των συναλλαγματικών αποθεμάτων.
Πολιτική και όχι πρακτική η συζήτηση
Μη εφικτές θεωρεί στις σημερινές συνθήκες λύσης, όπως την εισαγωγή ενός νέου νομίσματος ή την υιοθέτηση του ευρώ, ο Τ/Κ οικονομολόγος Γιενάλ Σουρέτς, προσθέτοντας πως δεν αναμένει ριζοσπαστικά αλλά απλώς διορθωτικά μέτρα.
Σε δηλώσεις του στον «Π» ο δρ Σουρέτς, ο οποίος συμμετείχε, λίγο πριν την υιοθέτηση του ευρώ από την Κυπριακή Δημοκρατία το 2008, στην εκπόνηση μελετών για τα υπέρ και τα κατά της εισαγωγής του ευρωπαϊκού νομίσματος και στην τ/κ κοινότητα, εκτίμησε πως «η συζήτηση αυτή είναι κυρίως πολιτική, από τη στιγμή που δεν υπάρχει σε εξέλιξη διαδικασία διαπραγμάτευσης».
Ο δρ Σουρέτς υπενθύμισε ακόμα πως κατά τη συζήτηση, πριν την είσοδο της Κυπριακής Δημοκρατίας στο ευρώ, είχε συζητηθεί η ταυτόχρονη εισαγωγή του και στην τ/κ οικονομία, ωστόσο διαφώνησε η Τουρκία.
Ο κυριότερος λόγος για το ότι θα ήταν δύσκολη υπό τις σημερινές συνθήκες η εισαγωγή του ευρώ, σημείωσε, είναι πως κυριότερος εμπορικός εταίρος των Τ/Κ είναι η Τουρκία και οι συναλλαγές γίνονται με νόμισμα την τουρκική λίρα. Την εφαρμογή μιας τέτοιας απόφασης θα διευκόλυνε ενδεχομένως η ενίσχυση των οικονομικών σχέσεων με την ΕΕ, για παράδειγμα με την εφαρμογή του απευθείας εμπορίου.
«Αν υπήρχε ένα άνοιγμα από την Ευρώπη, τότε θα μπορούσε να υπάρξει εισροή ευρώ στην αγορά» επεσήμανε ο δρ Σουρέτς, ο οποίος είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ανατολικής Μεσογείου, εκτιμώντας όμως πως η ε/κ πλευρά δεν θα βοηθήσει την τ/κ κοινότητα.
Κληθείς να σχολιάσει κατά πόσο θα μπορούσε να ακολουθηθεί το παράδειγμα της μονομερούς υιοθέτησης του ευρώ από το Μαυροβούνιο, ο δρ Σουρέτς επεσήμανε πως και πάλι θα χρειαζόταν ενίσχυση της τ/κ οικονομίας. Η αλλαγή του νομίσματος θα αύξανε υπερβολικά τις τιμές για τουρίστες και φοιτητές από την Τουρκία, πλήττοντας τις τ/κ επιχειρήσεις, γιατί πλέον δεν θα ήταν ανταγωνιστικές.
Μια από τις πιθανές λύσεις που θα μπορούσαν να εξεταστούν, χωρίς να υπάρξει πολιτικό ζήτημα, θα ήταν να ζητηθεί από επιχειρήσεις που σήμερα πωλούν ηλεκτρικά είδη (οι εισαγωγές γίνονται σε ευρώ) ή ακίνητη περιουσία (που τιμολογούνται με στερλίνες) να κάνουν συναλλαγές σε τουρκικές λίρες.
Κάτι τέτοιο, εκτίμησε ο Τ/Κ οικονομολόγος, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των τιμών. «Δεν γνωρίζω όμως τι θα επιλέξει η κυβέρνηση» σημείωσε, τονίζοντας πως χωρίς να υπάρχει ξεκάθαρος σχεδιασμός για μετάβαση σε ομοσπονδιακή οικονομία, τότε δεν θα είναι εύκολο να βρεθούν ριζοσπαστικές λύσεις.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΚΟΥΡΗΣ
