Έρευνα «Π» για γυναίκες θύματα βίας: Το make up της συγ-κάλυψης

Οι αριθμοί, τα ποσοστά, το «μια στις τρεις γυναίκες έχει πέσει θύμα βίας σε κάποια στιγμή της ζωής της», σύμφωνα με στατιστικές που παρουσιάζονται στη χώρα μας δύο φορές τον χρόνο, κάθε που είναι η Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας (8 Μαρτίου) και κάθε που είναι η Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών (25 Νοεμβρίου) αποκτούν σάρκα και οστά. Κάθονται απέναντί μου στο σαλονάκι του κτηρίου που στεγάζει και το καταφύγιο του Συνδέσμου για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια (ΣΠΑΒΟ). Σε προκαθορισμένα ραντεβού, με τη συναίνεσή τους πως η ιστορία τους θα δημοσιοποιηθεί, υπογράφοντας βεβαίως από πλευράς μας έγγραφο εμπιστευτικότητας μη αποκάλυψης της ταυτότητάς τους. Η παρούσα έρευνα, που ξεκίνησε τον περασμένο Σεπτέμβριο και το αποτέλεσμα της οποίας θα δημοσιεύεται τμηματικά τις επόμενες μέρες, δεν έρχεται για να αναδείξει τον έμφυλο χαρακτήρα της ενδοοικογενειακής βίας (βλέπε στοιχεία Αστυνομίας που παρατίθενται στον πίνακα). Ένα πρόβλημα που είναι ευρέως γνωστό, πλην όμως γενικά και αόριστα, και αποτελεί κατά τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας (σε άλλη μια ομιλία του για τη Μέρα της Γυναίκας) «ντροπή για την κοινωνία». Έρχεται για να ενώσει το παζλ που θα δώσει ουσία σε μια λέξη, αυτήν που επικαλέστηκαν όλες οι γυναίκες θύματα βίας στις συνεντεύξεις τους: Ασφάλεια. Όταν μια γυναίκα η οποία υπόκειται οποιανδήποτε μορφή βίας αποφασίζει να πει «φτάνει πια» δεν την ενδιαφέρει το ποινικό κομμάτι. Πρωτίστως την ενδιαφέρει να διαφύγει από μια κόλαση και να πάει κάπου που να νιώθει ασφάλεια. Και έτσι να αποφασίσει πώς θα κινηθεί: για την ίδια, για τα παιδιά της αν έχει, ενάντια στον θύτη αν το αποφασίσει… Όταν μια γυναίκα βιώνει την κόλαση δεν μπορεί να διαβάζει ενημερωτικά φυλλάδια από τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες για το πώς θα πράξει, πού να πάει, σε πόσες αρχές να αποταθεί, πού μπορεί να βρει το δίκιο της. Η παρούσα έρευνα δεν είναι τυχαίο που δημοσιεύεται αυτές τις γιορτινές μέρες, μέρες αγάπης και χαράς. Οι πιο πολλές ώρες μαζί δημιουργούν, δυστυχώς, περισσότερες εντάσεις και συγκρούσεις. «Λίγο πριν ή και μετά τις γιορτές η γραμμή 1440 του ΣΠΑΒΟ παίρνει φωτιά», μας αναφέρουν λειτουργοί του. Στις 17 Δεκεμβρίου και μέχρι τις 4 το απόγευμα εκείνης της μέρας η γραμμή δέχθηκε 100 τηλεφωνήματα.

Κάλυψη - συγκάλυψη
«Η μάνα του με γέμιζε με make up για να μην φαίνονται τα σημάδια… και δώσ’ του τραπέζια κάθε τρεις και λίγο... Και το make up έκανε ‘καλά’ τη δουλειά του, και έτσι όλα ήταν ‘καλά’ και εμφανιζόμουν στους συγγενείς του με την ελπίδα κάποιος να δει και να αντιδράσει. Μα κανένας ποτέ δεν αντέδρασε, δεν είδε». Ο Γολγοθάς που βιώνει μέχρι σήμερα η Μαρία ήταν η αφορμή και συνάμα η αιτία για την παρούσα έρευνα. Έναν Γολγοθά που επέλεξε να εκμυστηρευτεί αρχικά διαδικτυακά στην κ. Αναστασία Παπαδοπούλου, πρόεδρο του Συμβουλίου «Φωνή» για σεξουαλικά κακοποιημένα παιδιά. Όχι γιατί ήθελε κάτι από την κ. Παπαδοπούλου. Όχι γιατί το δικό της δράμα σχετίζεται με τις αρμοδιότητες της «Φωνής», αλλά γιατί κάποιων οι προσευχές εισακούστηκαν. Η Μαρία, που έχει εναποθέσει τις ελπίδες της πλέον μόνο στον Θεό, δέχθηκε να μας συναντήσει ένα Σάββατο του περασμένου Σεπτεμβρίου. Το γραπτό της κείμενο που με είχε συγκλονίσει ωχριούσε μπροστά στα όσα διά ζώσης μας περιέγραψε. Βιώματα που δεν ήταν κατά το κλισέ «γροθιά στο στομάχι» για την κοινωνία, για την πολιτεία, για το σύστημα. Ήταν βιώματα από αυτά που σου προκαλούν, όταν τα ανιστορεί το ίδιο το θύμα, τραυλίζοντας, απότομη αποβολή γαστρικού περιεχομένου από το στόμα. Ναι, εμετό. Κυριολεκτικά.
Τα βιώματα της Μαρίας αλλά και των άλλων γυναικών που συναντήσαμε ακολούθως στον ΣΠΑΒΟ καταλήγουν σε έναν κοινό παρονομαστή: στην κάλυψη και τη συγκάλυψη του στυγερού αυτού εγκλήματος, το οποίο 30 φορές σε μια δεκαετία κατέληξε σε φόνο. Με θύματα γυναίκες και θύτες άντρες: συζύγους, εν διαστάσει, πρώην ή συμβίους. Καταλήγει κυριολεκτικά και μεταφορικά σε ένα καλλυντικό προϊόν, το make up, το οποίο αγοράζει το ίδιο το θύμα για να κρύψει τον μώλωπα, το εμφανές σημάδι και απόδειξη της σωματικής βίας. Της Μαρίας της το αγόραζε η πεθερά! Σε ένα make up που αποτελεί το άλλοθι και για την ίδια την κοινωνία, τη φίλη, τη γειτόνισσα, τον συγγενή που θέλει να αγνοεί τις φωνές, το βλέμμα, τον δισταγμό, το τραύλισμα. Σε ένα καλλυντικό που εμποδίζει και την ίδια την πολιτεία να πάρει τις απαιτούμενες αποφάσεις που έπονται της ψήφισης νομοθεσιών. Σε ένα καλλυντικό που καλύπτει τον μώλωπα και συγκαλύπτει το έγκλημα, από όλους μας! «Μου έλεγαν οι φίλες μου που αντιλαμβάνονταν τι περνούσα πως θα το πουν στους γονείς μου. Τις όρκιζα να μην τολμήσουν», λέει με τρεμάμενη φωνή η Μαρία. «Πόσο ήθελα ωστόσο μέσα μου να μην με ακούσουν και να σπεύσουν να το πουν»...

Ο τέλειος άντρας…
Ο Γολγοθάς της Μαρίας ξεκίνησε όταν γνώρισε τον πρώην της. «Στην αρχή ήταν ο τέλειος άνδρας, τον ερωτεύτηκα αμέσως. Στην πορεία όμως έδειξε τον πραγματικό του εαυτό ο οποίος ήταν ό,τι χειρότερο θα μπορούσα να φανταστώ! Χρήστης σκληρών ναρκωτικών, βίαιος, επικίνδυνος, με κακοποιούσε καθημερινά σε σημείο που να μην μπορώ να σταθώ στα πόδια μου. Δεν μιλούσα σε κανέναν γιατί φοβόμουν, οι μόνοι που ήξεραν ήταν οι γονείς του και η αδελφή του που πολλές φορές έρχονταν να με σώσουν... Χάθηκα από όλους, τις φίλες μου, την οικογένειά μου. Τον φοβόμουν. Ήξερα ότι είναι επικίνδυνος και κάθε φορά που έπαιρνα την απόφαση να φύγω, με απειλούσε και ξέροντάς τον ήμουν σίγουρη πως ό,τι έλεγε το εννοούσε. Πολλές φορές έπαιρνε το νεογέννητο αγοράκι μας και έφευγε για να μην μπορώ να φύγω. Ήξερε πως δεν υπήρχε περίπτωση να φύγω χωρίς αυτό». Η Μαρία στην αρχή προσπαθούσε να τον δικαιολογήσει. «’Είναι τα αποτελέσματα της χρήσης’, έλεγα, και προσπαθούσα να τον βοηθήσω, να τον στηρίξω νιώθοντας πως είμαι η γυναίκα του και είμαι υποχρεωμένη να είμαι κοντά του. Κάθε φορά που με έσπαζε στο ξύλο και όχι μόνο -με έλεγε άσχημη, σκατόφατσα, άχρηστη, πουτάνα και πολλά άλλα- ερχόταν μετά από λίγες ώρες και με αγκάλιαζε και μου έλεγε ’μην με αφήσεις τώρα που σε χρειάζομαι’, κι εγώ σαν ένα μικρό έρμαιο στην αγκαλιά του με το σώμα μου όλο να πονάει τάχα μου τον συγχωρούσα και ταυτόχρονα μισούσα τον εαυτό μου, ξέροντας πως σε λίγο θα άρχιζαν πάλι τα ίδια». Η καθημερινότητα της Μαρίας; «Έτρωγα ξύλο γιατί πίστευα στον Θεό, έτρωγα ξύλο γιατί ήμουν με την Ομόνοια, έτρωγα ξύλο γιατί έκανα μπάνιο την κόρη μου 10 χρονών (από τον πρώτο μου γάμο). Έτρωγα ξύλο γιατί φώναζε την κόρη μου μπαστάρτα και εγώ έκλαια και φώναζα πως έχει μπαμπά! Έτρωγα ξύλο γιατί με χαιρέτησε ένας συμμαθητής στον δρόμο. Ακόμα και έγκυος στον γιο μας έτρωγα ξύλο»...

O Γολγοθάς της Μαρίας δεν είχε τέλος. «Ερχόταν το βράδυ, μετά που με είχε σπάσει στο ξύλο, και με ξυπνούσε και ζητούσε χάδια και είχε ορέξεις, και εγώ απλά γύριζα απ’ την άλλη, κρατούσα σφικτά το σεντόνι, έκανε τα δικά του, κι εγώ με δάκρυα στα μάτια υπέμενα, παρακαλώντας να τελειώσει γρήγορα το μαρτύριο... κι αργούσε... γιατί, ξέρετε, τα πολλά ναρκωτικά και το ποτό δεν τον βοηθούσαν και έτρωγα αμέσως φωνές και ξύλο πάλι γιατί ήμουν μια άχρηστη και ούτε καν του σηκωνόταν ’μαζί μου’ πλέον». Η Μαρία έγινε ο σάκος του μποξ «για έναν άνθρωπο ανελέητο, αρρωστημένο, κακό, επικίνδυνο». Για τη Μαρία η λύτρωση φάνταζε συνάμα κάτι μακρινό και κάτι «πολύ κοντά μου, αφού εκείνο τον καιρό το σαλεμένο μου μυαλό από το ξύλο και την ταπείνωση θεωρούσε ότι Λύτρωση = Θάνατος και όχι απλά ανοίγω την πόρτα και φεύγω. Και φεύγω... Και πάω πού; Χωρίς λεφτά, χωρίς αυτοκίνητο, χωρίς σπίτι, χωρίς ψυχή;».

#BeTheirVoiceCY2

Δεν θέλει να τα αναλάβει το «σύστημα»

Η 29χρονη Μαρία κάθε βράδυ φώναζε τη μητέρα της. «Μάμα μου, έλα να με σώσεις... Άραγε κι η κόρη μου κάθε νύχτα να με φώναζε; Πώς να ένιωθε που έβλεπε έναν άντρα να ταπεινώνει, να βρίζει και να χτυπά τη μητέρα της;» H κόρη της ήταν τελικά αυτή που την έσωσε. Μια δεκάχρονη μίλησε μετά από δύο χρόνια που κρατούσε το στόμα της κλειστό. «Αστυνομία, δικηγόροι, Γραφείο Ευημερίας, η παιδίατρος του μικρού, που με είδε με το μάτι μαυρισμένο, που με χτύπησε και στο ιατρείο της επειδή του έκρυψα το ραντεβού! Κανένας δεν έκανε τίποτα. Κανένας!» καταγγέλλει. Μα το δράμα συνεχίστηκε. «Από την πρώτη κιόλας μέρα που έφυγα, ήρθε στο πατρικό μου και φώναζε, κλοτσούσε πόρτες να του δώσουμε το μωρό». Τότε κατάλαβε η Μαρία πως τις απειλές που εκστόμιζε όλη η οικογένεια του πρώην της τις εννοούσαν. Η Μαρία για δύο μήνες λόγω της βίαιης συμπεριφοράς του πρώην διέμενε με τα δυο της παιδιά στο καταφύγιο του ΣΠΑΒΟ. Ρωτήσαμε γιατί δεν έκανε καταγγελία άμεσα στην Αστυνομία, για να μας περιγράψει μια συγκεκριμένη περίπτωση που την έκανε να αποστραφεί το Σώμα: «Πήρα στο 199 με κλάματα και με τον φόβο μήπως και τον εξαγριώσω περισσότερο και με ένωσαν με τον αστυνομικό σταθμό της περιοχής μου. Τους εξήγησα τι συνέβη και τους είπα να έρθουν γρήγορα γιατί φοβάμαι και προς μεγάλη μου έκπληξη μου είπαν να πάω εκεί να κάνω καταγγελία αφού ισχυριζόμουν πως με είχε χτυπήσει και μου το έκλεισαν!». Η Μαρία πήρε και ξαναπήρε μέχρι που, από το 199 τους οποίους παρακάλεσε να μην την ενώσουν ξανά με τον σταθμό της περιοχής της, είπαν πως θα στείλουν αμέσως βοήθεια. Μα προς έκπληξή της ο ένας εκ των δύο αστυνομικών ήταν τον πρώην της που προσέγγισε: «Μείνε όσην ώρα θέλεις φιλούι μου, έν’ ενημερωμένοι ούλλοι, ακόμα και ο Σ... (όνομα αστυνόμου)». Η περιπέτεια της Μαρίας συνεχίζεται. Τα όσα έχει να πει η Μαρία θα μας απασχολήσουν και τις επόμενες μέρες και μέχρι η πολιτεία να αναλάβει τις ευθύνες της. Η Μαρία έχει πείσμα να σηκωθεί ξανά όρθια και να παλέψει για τα παιδιά της. Όχι μόνο γιατί τα λατρεύει, αλλά, όπως η ίδια ομολογεί, χαστουκίζοντας ένα κράτος που απέτυχε, γιατί αρνείται να πεθάνει. «Γιατί φοβάμαι ότι το ’σύστημα’ μετά θα αναλάβει τα παιδιά μου και θα τα καταστρέψει, όπως αργά και βασανιστικά καταστρέφει εμένα». Η Μαρία ελπίζει «να είναι κοντά αυτή η μέρα, που θα μπορώ να απολαύσω την αγαπημένη μου σοκολάτα, να νιώσω τη θέρμη της αμμουδιάς στα γυμνά μου πόδια και, γιατί όχι, να έχω μια όμορφη φυσιολογική ζωή με τα μωράκια μου...».