Ο υπουργός Εσωτερικών Κωνσταντίνος Πετρίδης θέλει -και πιστεύει ότι υπάρχει η πολιτική βούληση- να είναι το 2019 η χρονιά της μεταρρύθμισης της τοπικής αυτοδιοίκησης. Στόχος του υπουργού είναι σε δύο μήνες, τέλη Ιανουαρίου-αρχές Φεβρουαρίου, να πάει το σχετικό νομοσχέδιο στη Νομική Υπηρεσία για νομοτεχνικό έλεγχο, και αμέσως μετά να συζητηθεί και να υπερψηφιστεί από τη Βουλή, χωρίς άλλη χρονοτριβή. «Πρόκειται για ένα ριζοσπαστικό νομοσχέδιο, μια τολμηρή μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης, που θα επανακαθορίσει τις σχέσεις του κράτους με τον πολίτη, αλλά και του κράτους με τις επιχειρήσεις. Η μεταρρύθμιση θα τεθεί σε εφαρμογή με τις νέες δημοτικές εκλογές, τον Δεκέμβρη του 2021. Βέβαια, τίθεται και θέμα ενοποίησης εκλογικών αναμετρήσεων, γι' αυτό και ενδεχομένως να υπάρξει μια παράταση στις υφιστάμενες δημοτικές αρχές, ώστε να διεξαχθούν οι εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση μαζί με τις επόμενες ευρωεκλογές, τον Μάιο του 2024. Είναι λογικό να χρειάζεται μια περίοδος κάποιων χρόνων για προσαρμογή στο νέο σύστημα, γιατί θα πρέπει να στηθούν και να λειτουργήσουν νέες δομές και νέες υπηρεσίες κ.λπ.» εξήγησε ο ΥΠΕΣ στο πλαίσιο συνέντευξης που παραχώρησε στον «Πολίτη».
Σύμφωνα με τον κ. Πετρίδη, «έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για τη μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης και σε επίπεδο κοινωνίας και σε επίπεδο πολιτικής ζωής και κομμάτων». Το πολιτειακό και πολιτικό σύστημα είναι έτοιμο να προχωρήσει προς αυτή την κατεύθυνση, το ίδιο και η κυβέρνηση, η οποία δείχνει πολιτική βούληση, ανέφερε. «Έχουμε μια πάρα πολύ καλή συνεργασία και με την Ένωση Δήμων και κατ’ ιδίαν με δημάρχους, που στην πλειονότητά τους συμφωνούν με αυτή την προσέγγιση. Τώρα βράζει το σίδερο. Πιστεύω ότι αυτό είναι ένα μομέντουμ που δεν πρέπει να χαθεί», συμπλήρωσε ο υπουργός.
Μένουν μόνο 15
Πόσοι δήμοι θα μείνουν;
Περίπου οι μισοί (σήμερα είναι 30 στις ελεύθερες περιοχές), όπως έδειξαν μελέτες, όπως αυτή των Ιταλών εμπειρογνωμόνων που η ίδια Ένωση Δήμων είχε παραγγείλει, των Βρετανών, δικές μας εκθέσεις και μελέτες. Και θα μιλούμε πλέον για μεγάλες οντότητες, που θα μπορούν να λειτουργήσουν ως μικρές δημόσιες υπηρεσίες. Δεν είναι αυτοσκοπός η μείωση των δήμων, είναι αναγκαία προϋπόθεση για να μπορούν να λειτουργούν με αυξημένες αρμοδιότητες, οι οποίες θα μεταφερθούν από το κεντρικό κράτος, όπως σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, και για να είναι οικονομικά βιώσιμοι. Η μεταρρύθμιση θα τους δώσει περισσότερη διοικητική αυτονομία, δυνατότητες ελέγχου, κατάλληλο προσωπικό.
Ποιες εξουσίες θα χάσουν οι δήμοι και ποιες θα κερδίσουν;
Εξουσίες δεν θα χάσουν, θα κερδίσουν αρμοδιότητες, όπως είναι για παράδειγμα η έκδοση πολεοδομικών αδειών, ώστε να λειτουργήσει επιτέλους η ενιαία αρχή αδειοδότησης και να μειωθούν έτσι οι καθυστερήσεις. Επιπρόσθετα, οι νέες οντότητες θα έχουν αρμοδιότητες που αφορούν την έκδοση άλλων αδειών, που σήμερα βρίσκονται στο κράτος, όπως είναι για παράδειγμα οι άδειες λειτουργίας εστιατορίων, άδειες και έλεγχος ήχου, άδειες πώλησης καπνικών προϊόντων, ακόμα και άδειες για καζαντί. Οι νέες οντότητες θα έχουν αυξημένες αρμοδιότητες σε σχέση με την παροχή κάποιων υπηρεσιών που αφορούν την πρόνοια, τη λειτουργία νηπιαγωγείων, γεροκομείων, εκπαιδευτηρίων κ.λπ. Κι έτσι θα εξυπηρετούνται ο πολίτης και η τοπική επιχείρηση από τη μια, και από την άλλη θα υπάρχει η λογοδοσία του τοπικού άρχοντα.
Όχι μόνο δεν θα απολυθεί κόσμος, αλλά είναι πολύ πιο καθησυχαστικό για τον οποιονδήποτε να ξέρει ότι ανήκει σε μια μικρή μεν δημόσια υπηρεσία, βιώσιμη δε, με οικονομική αυτοτέλεια, που θα λειτουργεί βάσει οργανογράμματος, κάτι που δεν υπάρχει σήμερα. Οι εργαζόμενοι μόνο όφελος θα δουν από αυτή τη μεταρρύθμιση
Θα εκπροσωπούνται όλοι
Έχουν αρχίσει οι αντιδράσεις. Κάποιοι θεωρούν ότι ο πλούσιος δήμος τους δεν πρέπει να συγχωνευθεί με τον διπλανό φτωχό δήμο κ.λπ. Είναι και αυτοί που δεν θέλουν να χάσουν το βασίλειό τους κ.ο.κ.
Μια διευρυμένη περιοχή διοίκησης θα δώσει τη δυνατότητα σε ένα πιο συνεκτικό, σοβαρό και αναπτυξιακό πλάνο. Και σίγουρα λαμβάνεται υπόψη το ότι θα πρέπει η συνένωση να αφορά οντότητες με παρόμοια κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά, ώστε να μπορεί να γίνει ενιαίο πλάνο ανάπτυξης, ούτως ώστε να μην υπάρχουν αυτές οι αντιπαλότητες μεταξύ των δύο οντοτήτων, που μπορεί να είναι πηγή προβλημάτων. Η κάθε περιοχή έχει ιδιαιτερότητες, χωρίς να σημαίνει ότι αυτό αποτελεί σοβαρό λόγο για να μην προχωρήσουμε με τη συνένωση των οντοτήτων. Και ως θέμα αρχής λέγομε ότι κανένας δήμος δεν μπορεί να μείνει ανεπηρέαστος. Το μοντέλο διακυβέρνησης θα καθησυχάζει τις όποιες ανησυχίες είτε δήμων είτε κοινοτήτων που θα συνενωθούν με πιο μεγάλη οντότητα, γιατί τους διασφαλίζει την εκπροσώπησή τους αναλογικά με τον πληθυσμό τους – κάποιες κοινότητες θα συμπλεγματοποιηθούν και κάποιες άλλες θα συνενωθούν με δήμους. Ακόμα και για τις πολύ μικρές κοινότητες που θα συνενωθούν με άλλες οντότητες, διασφαλίζεται ότι θα έχουν τουλάχιστον ένα μέλος του δημοτικού συμβουλίου στη νέα οντότητα, που θα είναι και αντιδήμαρχος, έστω κι αν δεν αναλογεί στον πληθυσμό τους. Επιπρόσθετα διασφαλίζεται ότι θα γίνονται τοπικά έργα και στην περιοχή τους, αφού θα υπάρχει ξεχωριστό κομμάτι στον προϋπολογισμό. Όμως, το δημοτικό συμβούλιο θα είναι κοινό, οι υπηρεσίες θα είναι κοινές, ος αναπτυξιακός προγραμματισμός θα είναι κοινός, η έκδοση των αδειών θα είναι κοινή κ.ο.κ.
Για τα εργασιακά των εργαζομένων στους δήμους και τις κοινότητες τι θα σημαίνει αυτή η μεταρρύθμιση; Θα απολυθεί κόσμος;
Όχι μόνο δεν θα απολυθεί κόσμος, αλλά είναι πολύ πιο καθησυχαστικό για τον οποιονδήποτε να ξέρει ότι ανήκει σε μια μικρή μεν δημόσια υπηρεσία, βιώσιμη δε, με οικονομική αυτοτέλεια, που θα λειτουργεί βάσει οργανογράμματος, κάτι που δεν υπάρχει σήμερα. Οι εργαζόμενοι μόνο όφελος θα δουν από αυτή τη μεταρρύθμιση.
Το θέμα της πώλησης διαβατηρίων είναι περισσότερο φιλοσοφικό
Σε ό,τι αφορά το σχέδιο για την κατ’ εξαίρεση πολιτογράφηση στην Κύπρο, με βασικό στόχο την ενθάρρυνση άμεσων ξένων επενδύσεων και την προσέλκυση επενδυτών υψηλής εισοδηματικής στάθμης για εγκατάσταση και δραστηριοποίησή τους στη χώρα μας, ο υπουργός Εσωτερικών υπογραμμίζει ότι αυτή η οικονομική δραστηριότητα βοήθησε στην ανάκαμψη της οικονομίας. Απορρίπτει δε ότι οι επενδύσεις αυτού του τύπου κατευθύνονται μόνο στον κατασκευαστικό τομέα / ψηλά κτήρια, σημειώνοντας ότι έγιναν επενδύσεις και στον τουριστικό / ξενοδοχειακό τομέα και αλλού, που εντάσσονται στο σχέδιο για κατ’ εξαίρεση πολιτογράφηση. «Πριν από λίγα χρόνια ήμασταν σε μια κρίση που επηρέασε πολύ τον κατασκευαστικό τομέα, με αποτέλεσμα να χαθούν πάρα πολλές θέσεις εργασίας, οι οποίες σιγά-σιγά ξαναδημιουργούνται. Με το εν λόγω σχέδιο έχει βοηθηθεί όχι μόνο ο τομέας των υπηρεσιών -δικηγορικά και λογιστικά γραφεία-, αλλά και έναν σωρό επαγγέλματα που συνδέονται με τον κατασκευαστικό τομέα. Έχει δημιουργηθεί μια οικονομική δραστηριότητα με επίδραση σε όλη την Κύπρο», σημειώνει ο Κωνσταντίνος Πετρίδης.
Τα κέρδη όμως καταλήγουν στους λίγους, για παράδειγμα στους ντιβέλοπερ, όπως υποστηρίζουν οι οικοδόμοι, οι οποίοι διαμαρτύρονται ότι δεν τηρούνται οι συλλογικές συμβάσεις και ότι οι αμοιβές τους είναι στα επίπεδα του ’80 και του ’90.
Ο ρυθμός ανάπτυξης τα τελευταία χρόνια είναι της τάξης του 4% και το μεγαλύτερο μέρος, 70%-80%, αφορά μισθούς. Πιστεύω ότι τούτη η οικονομική ανάπτυξη έχει θετικό αντίκτυπο σε όλους τους τομείς, σε κάποιους περισσότερο και σε κάποιους άλλους λιγότερο. Και νομίζω ότι η κυβέρνηση, το αρμόδιο υπουργείο, έχει αποδείξει ότι σέβεται τα εργασιακά θέματα και τις συλλογικές συμβάσεις. Σημειώνεται ότι από το Υπουργείο Εργασίας υπάρχει σε εξέλιξη μια μεγάλη πρωτοβουλία, που δεν έχει ξαναγίνει, για πάταξη της αδήλωτης εργασίας, η οποία πρέπει να κυνηγηθεί. Είναι η αδήλωτη εργασία που ενδεχομένως πιέζει προς τα κάτω τους μισθούς και δημιουργεί προβλήματα στην αγορά εργασίας.
Ναι, αλλά το σχέδιο για κατ’ εξαίρεση πολιτογράφηση επενδυτών μπορεί, για διάφορους λόγους, ανά πάσα στιγμή να σταματήσει και να ξαναδημιουργηθεί μεγάλο πρόβλημα στην οικονομία.
Υπάρχουν κάποιες ανησυχίες, οι οποίες όμως αφορούν κυρίως την προέλευση των χρημάτων. Έχουμε δώσει τις αναγκαίες επεξηγήσεις και σήμερα η Κύπρος είναι ίσως μια από τις πιο αυστηρές χώρες όσον αφορά το άνοιγμα λογαριασμών, κάτι που δεν ισχύει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Και όλοι βλέπουν το πόσο αυστηροί έχουμε γίνει, σε σημείο να φτάσουμε στο άλλο άκρο. Από την πλευρά του ίδιου του κράτους διενεργείται -και συνεχώς ενδυναμώνεται- και ο έλεγχος δέουσας επιμέλειας, και δεν επιβεβαιώνονται διάφοροι ισχυρισμοί που έχουν να κάνουν με την προέλευση χρημάτων ή απόκτησή τους μέσω Κύπρου με αθέμιτο τρόπο. Το θέμα είναι περισσότερο φιλοσοφικό, θα έλεγα. Το σχέδιο πολιτογραφήσεων επενδυτών το εφαρμόζουν και άλλες χώρες, με διαφορετικές προσεγγίσεις η καθεμιά, και αυτή τη στιγμή στην ΕΕ γίνεται μια φιλοσοφική συζήτηση για το κατά πόσον είναι σωστά ή λάθος τούτα τα σχέδια. Δεν παύουν, όμως, αυτά τα σχέδια να αποτελούν εθνική αρμοδιότητα και η Κύπρος είναι μία από τις χώρες -οι οποίες είναι αρκετές- που έχει τέτοια προγράμματα.
Σε δύο μήνες τα μέτρα για επίλυση του στεγαστικού
Ο υπουργός Εσωτερικών συζητά με τον δήμαρχο Λεμεσού για την αξιοποίηση τεμαχίων του δήμου για φθηνά σπίτια προς πώληση και ενοικίαση, μέσω αύξησης του συντελεστή δόμησης.
Σε ό,τι αφορά τα στεγαστικά προβλήματα, ο υπουργός Εσωτερικών Κωνσταντίνος Πετρίδης απορρίπτει την κριτική που πολλοί ασκούν στην κυβέρνηση ότι το σχέδιο των κατ’ εξαίρεση πολιτογραφήσεων επενδυτών συνδέεται με τις κατασκευές ψηλών κτηρίων, γι' αυτό και ευθύνεται για τα στεγαστικά προβλήματα. «Τότε η Λευκωσία, που δεν έχει ψηλά κτήρια, γιατί έχει μεγαλύτερο πρόβλημα στέγης, μεγαλύτερη αύξηση των ενοικίων;» σημείωσε χαρακτηριστικά. Ερωτηθείς για την εκτόξευση των τιμών των ενοικίων, για την έλλειψη στέγης για πώληση ή ενοικίαση σε ανθρώπους των μεσαίων και κατώτερων εισοδηματικών στρωμάτων, ο κ. Πετρίδης ανέφερε ότι το Υπουργείο Εσωτερικών επεξεργάζεται διάφορες προτάσεις για το πώς θα μπουν στην αγορά φθηνά σπίτια για πώληση και ενοικίαση. «Όμως, η στρέβλωση στην αγορά στέγης στην Κύπρο δεν οφείλεται στα διαβατήρια, όπως κάποιοι διατυμπανίζουν, αλλά σε πολύ διαφορετικούς λόγους», επεσήμανε.
Ποιοι είναι αυτοί οι λόγοι;
Οι κυριότεροι λόγοι για τους οποίους αυτή τη στιγμή υπάρχει πολύ μεγαλύτερη ζήτηση απ’ ό,τι προσφορά στέγης για πώληση ή ενοικίαση είναι οι εξής: Πρώτον, η αγορά στέγης στην Κύπρο μέχρι την εποχή πριν από την κρίση βασιζόταν καθαρά στην ιδιοκατοίκηση, κυρίως γιατί ήταν πανεύκολη η δανειοδότηση - είναι πλέον γνωστό το πόσα προβλήματα έφερε αυτή η νοοτροπία και πόσα κόκκινα δάνεια δημιουργήθηκαν που αφορούν και θέματα στέγασης. Πλέον, λόγω της οικονομικής κρίσης, της εποπτείας των τραπεζών και των κριτηρίων / πλαισίων φερεγγυότητας, είναι πολύ-πολύ δύσκολο για τον οποιονδήποτε να αποκτήσει δάνειο. Άρα υπάρχει στροφή στην ενοικίαση. Δεύτερον, υπάρχει μεγάλη αύξηση φοιτητών στην Κύπρο, των κρατικών και ιδιωτικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Έχουμε πλέον χιλιάδες φοιτητές. Είναι, όμως, κάτι που επιδιώξαμε, ήταν στόχος να γίνει η Κύπρος περιφερειακό κέντρο εκπαίδευσης. Τρίτον, ελλείψει νομοθετικού πλαισίου για τα Airbnb, φαίνεται ότι έχουν βγει από την αγορά πολλές διαθέσιμες κατοικίες για πώληση ή μακροχρόνια ενοικίαση.
Και πώς σκέφτεται το κράτος να επιλύσει το στεγαστικό πρόβλημα;
(α) Για τις ευάλωτες ομάδες, μέσω της επιδοματικής πολιτικής. Χρειάζεται αναθεώρηση το ΕΕΕ, ο σημαντικός πυλώνας της επιχορήγησης του ενοικίου μέχρι και 80% του μέσου ενοικίου. Εξ όσων γνωρίζω, το αρμόδιο υπουργείο ασχολείται σήμερα με το θέμα αυτό. (β) Το κράτος, μέσω της πολεοδομικής του πολιτικής, θα στηρίξει τα μεσαία και μικρομεσαία εισοδηματικά στρώματα. Δηλαδή, με κάποιους συγκεκριμένους τρόπους και υπό προϋποθέσεις, θα αυξηθεί η προσφορά ώστε να υπάρχει στην αγορά προσιτή κατοικία για όλους.
Δηλαδή;
Προσπαθούμε ώστε εντός των επόμενων δύο μηνών να έχουμε ολοκληρωμένες προτάσεις που αφορούν κίνητρα και κριτήρια / προϋποθέσεις, για τη δημιουργία πολλών οικιστικών μονάδων, για αύξηση της προσφοράς.
Συζητάτε την εισήγηση του δημάρχου Λεμεσού Νίκου Νικολαΐδη για αξιοποίηση τεμαχίων του δήμου για φθηνά σπίτια προς πώληση και ενοικίαση μέσω αύξησης του συντελεστή δόμησης;
Ναι, βεβαίως. Ο δήμαρχος Λεμεσού μας είπε ότι διαθέτει η τοπική αρχή χώρο στον οποίο παλιά υπήρχαν κατοικίες, και μέσω κάποιων πολεοδομικών κινήτρων -που δεν είναι κακό, διότι όντως στα κέντρα των πόλεων είναι χαμηλοί οι συντελεστές δόμησης- θα μπορούσαν να κτιστούν, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, προσιτές για αγορά και ενοικίαση κατοικίες. Εξετάζουμε τις νομικές και άλλες πτυχές, και πιστεύω ότι σύντομα θα είμαστε σε θέση να εξαγγείλουμε τα πρώτα μέτρα. Εμείς είμαστε απόλυτα υποστηρικτικοί σε αυτού του είδους τις ιδέες και μακάρι και άλλοι δήμοι να φέρουν ολοκληρωμένες προτάσεις.
