Για δέκα χρόνια σώζουν την ιστορία μας

Όταν ξεκίνησε η προσπάθεια της δικοινοτικής Τεχνικής Επιτροπής για την Πολιτιστική Κληρονομιά, πολλοί θεωρούσαν αδύνατον οι δύο κοινότητες να εργαστούν από κοινού για την αναστήλωση εκκλησιών, τεμενών και άλλων θρησκευτικών και πολιτιστικών μνημείων.

Δέκα χρόνια μετά όμως, η ομάδα, της οποίας ηγούνται ο Τάκης Χατζηδημητρίου και ο Αλί Τουντζάι, έχει προχωρήσει στην αναστήλωση και επιδιόρθωση 55 μνημείων με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη βοήθεια του Προγράμματος για την Ανάπτυξη των ΗΕ (UNDP).

Η Τεχνική Επιτροπή έχει δημιουργήσει ένα νέο μοντέλο συνεργασίας για τους Κύπριους που υπερβαίνει τις πολιτικές διαφορές και τις κατά καιρούς κόντρες της πολιτικής ηγεσίας, αναγκάζοντας πολλές φορές τους φορείς της εξουσίας και στις δύο πλευρές να εγκαταλείψουν την τυπολατρία και την καχυποψία. Είναι η μόνη επιτροπή που λειτουργεί στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων που συνεχίζει το έργο της απρόσκοπτα, παρά τις εκάστοτε πολιτικές θύελλες. Και αυτό γιατί αυτοί που τη στελεχώνουν αγαπούν αυτό που κάνουν, βρίσκουν τις λύσεις, εργάζονται σκληρά και από κοινού.

Το έργο της ΤΕ ήταν το αντικείμενο εκδήλωσης σε εστιατόριο στην περιοχή του Λήδρα Πάλας, με αφορμή την έκδοση βιβλίου για τα 10 χρόνια εργασιών, το οποίο περιλαμβάνει φωτογραφίες και μαρτυρίες των μελών και απλών πολιτών, και το οποίο σύντομα θα είναι διαθέσιμο και στο διαδίκτυο.

Αναστήλωση μνήμης

«Η αναστήλωση μιας εκκλησίας ή ενός τεμένους ήταν συχνά ο λόγος για πολλούς να επιστρέψουν για πρώτη φορά μετά από πενήντα χρόνια στα χωριά τους, για να δουν μέρη από τα οποία είχαν μόνο μνήμες ή είχαν ακούσει μόνο ιστορίες», είπε η Τιτσιάνα Τζενάρο, διευθύντρια του γραφείου του UNDP στην Κύπρο. «Θρησκευτικά μνημεία όπου βαπτίστηκαν ή παντρεύτηκαν, αυλές όπου έπαιζαν παιδιά, τα υδραγωγεία όπου έμαθαν πρώτη φορά να κολυμπούν», πρόσθεσε, αναφερόμενη σε πραγματικές μαρτυρίες ανθρώπων που συνάντησε στα εγκαίνια των ολοκληρωμένων έργων.

Η κ. Τζενάρο επεσήμανε μάλιστα πως η δουλειά της Τεχνικής Επιτροπής αποτελεί πλέον έμπνευση και για αλλού στην Ευρώπη, σημειώνοντας ότι η Κομισιόν και το UNDP εργάζονται και στο Κόσοβο για την προώθηση ανάλογου μέτρου οικοδόμησης εμπιστοσύνης.

Δεν ήταν αδύνατον

«Έλεγαν πως οι δυσκολίες είναι πολύ μεγάλες», τόνισε χθες ο Κιάρταν Μπγιόρνσον, επικεφαλής της επικεφαλής της ομάδας στήριξης για τη διευθέτηση του Κυπριακού στην Υπηρεσία Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων της Κομισιόν, κατά τον χαιρετισμό του στην εκδήλωση.

«Είναι εφικτό να αλλάξουμε τα πάντα», πρόσθεσε ο κ. Μπγιόρνσον, υπογραμμίζοντας πως η δουλειά που πρέπει να γίνει δεν έχει τελειώσει, καθώς τα μνημεία πρέπει επίσης να συντηρούνται, αλλά και να διασφαλίζεται η χρήση τους από τους πολίτες.

Ο κοινοτικός αξιωματούχος αναφέρθηκε και στα επόμενα σχέδια της Τεχνικής Επιτροπής, που περιλαμβάνουν και τη δημιουργία ιστοσελίδας, όπου θα μπορεί ο καθένας να μάθει για τα μνημεία που έχουν διασωθεί και που θα έχει στόχευση την εκπαίδευση και τους μαθητές και σπουδαστές.

Όχι μόνο θρησκεία

Κατά τη χθεσινή εκδήλωση δεν χρειάστηκε να γίνουν μακροσκελείς αναφορές στο γνωστό και σημαντικό της έργο, που περιλαμβάνει τη διάσωση της μονής του Αποστόλου Ανδρέα και της μονής του Αγίου Παντελεήμονα, του Πύργου του Οθέλλου και των Τειχών της Αμμοχώστου, του Νερόμυλου και του Υδραγωγείου της Χρυσοχούς, του Χαμάμ της Πάφου και του τεμένους της Δένειας. Έργα θρησκευτικά, από κάθε πίστη και δόγμα των ανθρώπων που ζουν στην Κύπρο, αλλά και μνημεία που αφορούν την ιστορία και την καθημερινή ζωή στις κατεχόμενες και στις ελεύθερες περιοχές.

Στην εκδήλωση έδωσαν το παρών τους, εκπροσωπώντας και τους ηγέτες των δύο κοινοτήτων, ο Ε/Κ διαπραγματευτής Ανδρέας Μαυρογιάννης και η συντονίστρια των Τ/Κ μελών των Τεχνικών Επιτροπών Μελτέμ Σαμανί. Όμως, οι πρωταγωνιστές ήταν οι Χατζηδημητρίου και Τουντζάι, παρά την απουσία του πρώτου για λόγους υγείας, και οι τα υπόλοιπα μέλη της Τεχνικής Επιτροπής.

Μοντέλο συνεργασίας

Ιδιαίτερη μνεία στο έργο του Τάκη Χατζηδημητρίου απέδωσαν στις δικές τους παρεμβάσεις ο Γλαύκος Κωνσταντινίδης και ο Αλί Τουντζάι, τονίζοντας πως ο βετεράνος πολιτικός αποτελεί κινητήρια δύναμη για το έργο της Τεχνικής Επιτροπής.

Ο κ. Κωνσταντινίδης τόνισε ιδιαίτερα το πώς η ΤΕ έχει δημιουργήσει ένα μοντέλο για τη συνεργασία μεταξύ των πλευρών, που είχε το αποτέλεσμα τα εμπόδια σήμερα να μην αφορούν την οπτική γωνία της κάθε κοινότητας, αλλά απλά τεχνικά ζητήματα.

Οι επιτυχίες της ΤΕ, υπογράμμισε ο κ. Κωνσταντινίδης, οφείλεται στο ότι υπάρχει ένα κοινό όραμα μεταξύ των μελών, αλλά και το γεγονός πως τα μέλη συμμετέχουν σε εθελοντική βάση με την προσωπική τους ιδιότητα. Οφείλεται ακόμα στο ότι η δουλειά που γίνεται «έχει στόχο συγκεκριμένα και απτά αποτελέσματα», όπως και στην πολύτιμη στήριξη από την ΕΕ, το UNDP και τους ηγέτες των κοινοτήτων.

Ο κ. Τουντζάι αφηγήθηκε το πώς από το 1960, λόγω της σύγκρουσης των δύο κοινοτήτων, στο στόχαστρο μπήκαν οι άνθρωποι και η πολιτιστική κληρονομιά που εκπροσωπούν την ταυτότητα των Κυπρίων. «Τα μνημεία κατέρρεαν όσο και οι δύο πλευρές ανάλωναν την ενέργειά τους στο να κατηγορούν η μία την άλλη», σημείωσε.

Όλοι οι πολιτισμοί που πέρασαν από το νησί ανήκουν στους Κύπριους, τόνισε ο κ. Τουντζάι, προσθέτοντας πως «είμαστε όλοι Μυκηναίοι, Φοίνικες, Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Βενετοί, Οθωμανοί. Και τα τεμένη και οι εκκλησίες μας ανήκουν από κοινού».

Μέχρι σήμερα έχουν ολοκληρωθεί ή βρίσκονται σε εξέλιξη περίπου 100 έργα, τα οποία έχουν χρηματοδοτηθεί με 14,7 εκατ. ευρώ από την ΕΕ, 2,5 εκατ. ευρώ από την Εκκλησία της Κύπρου, 2,5 εκατ. ευρώ από το Εβκάφ και 150.000 ευρώ από δωρεές.