Αρνητικά τοποθετείται η Νομική Υπηρεσία στο αίτημα της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελέγχου να παραλάβει τον ιατρικό φάκελο του κρατούμενου ασθενούς Παναγιώτη Νεοκλέους, στο πλαίσιο της εξέτασης της παραπομπής του για νοσηλεία σε ιδιωτικό νοσηλευτήριο εκτός φυλακών. Πριν μερικούς μήνες, βεβαίως, η εισαγγελέας Ελένη Λοϊζίδου, ενεργώντας εκ μέρους του Κώστα Κληρίδη, γνωμάτευε θετικά υπέρ της παράδοσης των προσωπικών δεδομένων του ίδιου κρατούμενου στον γενικό ελεγκτή.
Στη γνωμάτευση του γενικού εισαγγελέα, ημερ. 29/10/2018, που κοινοποιήθηκε στη Βουλή, αντιπαρατίθεται ο περί Καταθέσεως Στοιχείων και Πληροφοριών στη Βουλή και στις Κοινοβουλευτικές Επιτροπές Νόμος (Ν.21/1985) με τον Νόμο περί Κατοχύρωσης και Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ασθενών (Ν.1(Ι)/2005) καθώς και τον Νόμο περί Επεξεργασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (Ν.138(Ι)/2001).
Ο Νόμος 21/1985 καθιστά ποινικό αδίκημα την άρνηση κατάθεσης στοιχείων στη Βουλή και την εν γνώσει παραπλάνηση του σώματος. Σύμφωνα, ωστόσο, με τη γνωμάτευση που υπογράφει για τον γενικό εισαγγελέα η εισαγγελέας Λουίζα Χριστοδουλίδου Ζαννέτου, τα ζητηθέντα στοιχεία, εν προκειμένω το σύνολο της αλληλογραφίας που είχε το Υπουργείο Υγείας σχετικά με την ιατρική περίθαλψη του κρατούμενου Π. Νεοκλέους, με όλους τους εμπλεκόμενους (υπουργό Δικαιοσύνης, γενικό διευθυντή του Υπουργείου Δικαιοσύνης, διευθύντρια των Φυλακών, και γιατρούς μέλη του ιατροσυμβουλίου που εξέτασαν τον ασθενή κρατούμενο), δεν θα πρέπει να δοθούν στην κοινοβουλευτική Επιτροπή Ελέγχου ούτε καν υπό τη μορφή εμπιστευτικού εγγράφου. Μια τέτοια ενέργεια, σύμφωνα με τη Νομική Υπηρεσία, θα προσέκρουε στον Νόμο περί Κατοχύρωσης και Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ασθενών, καθώς και στον Νόμο περί Επεξεργασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, επειδή τα στοιχεία που είχαν ζητηθεί αφορούσαν ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα.
Επιπλέον, ο γενικός εισαγγελέας αποφαίνεται ότι τα ζητηθέντα στοιχεία εμπίπτουν στις εξαιρέσεις της υποχρέωσης κατάθεσής τους στη Βουλή, τις οποίες προβλέπει ο Νόμος περί Καταθέσεως Στοιχείων και Πληροφοριών στη Βουλή. Συγκεκριμένα, στη γνωμάτευση αναφέρεται ότι ο Νόμος 21/1985 περιλαμβάνει στις εξαιρέσεις παροχής στη Βουλή ζητηθέντων στοιχείων απαντήσεις που παραβιάζουν το ιατρικό απόρρητο. Πάντως, ο γενικός εισαγγελέας αναγνωρίζει στο Υπουργείο Υγείας τη δυνατότητα να κρίνει αν κάποια από τα ζητηθέντα στοιχεία δεν εμπίπτουν στο ιατρικό απόρρητο και ως εκ τούτου να μπορούν να κατατεθούν μόνο αυτά στη Βουλή.
Εμπιστευτικότητα πληροφοριών
Παραπέμποντας στον Νόμο περί Κατοχύρωσης και Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ασθενών, η πιο πρόσφατη γνωμάτευση του γενικού εισαγγελέα για το θέμα της πρόσβασης θεσμών σε ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα σημειώνει ότι το άρθρο 2 του νόμου ορίζει τον ασθενή ως το φυσικό πρόσωπο που πάσχει από οποιαδήποτε ασθένεια ή κάθε πρόσωπο στο οποίο παρέχεται φροντίδα υγείας. Ως εκ τούτου, σύμφωνα με τον γενικό εισαγγελέα, παρά το ότι πρόκειται για κρατούμενο, «ο κρατούμενος αυτός είναι και ασθενής» και ισχύουν οι διατάξεις του ίδιου νόμου. Δηλαδή, «όλες οι πληροφορίες για την ιατρική κατάσταση του ασθενούς, τη διάγνωση, την πρόγνωση και τη θεραπεία, τηρούνται εμπιστευτικές ακόμα και μετά τον θάνατό του και δεν αποκαλύπτονται σε οποιοδήποτε πρόσωπο ή αρχή».
Αναφορικά με τον Νόμο 138(Ι)2001 για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ο γενικός εισαγγελέας σημειώνει στις 29/1/2018 ότι τα δεδομένα για την υγεία εμπίπτουν στην κατηγορία των ευαίσθητων και ως εκ τούτου η απαγόρευση συλλογής και επεξεργασίας τους είναι γενική. Οι εξαιρέσεις του νόμου δεν καλύπτουν το αίτημα της Βουλής, γιατί δεν υφίσταται συναίνεση του φυσικού προσώπου που αφορούν τα δεδομένα (εν προκειμένω του κρατούμενου Π. Νεοκλέους), όπως προβλέπει ο Νόμος 138(Ι)2001, ενώ η άλλη προϋπόθεση που θέτει ο Νόμος 138(Ι)2001 για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, αυτή της ισχύος άλλης νομοθετικής διάταξης, εν προκειμένω του Νόμου 21/1985 για την υποχρέωση κατάθεσης στοιχείων στη Βουλή, δεν εφαρμόζεται αφού ο εν λόγω Νόμος 21/1985 προβλέπει στις εξαιρέσεις του τα ιατρικά θέματα.
Όσα ξέχασε η Ελένη Λοϊζίδου
Έξι μήνες προηγουμένως, η Νομική Υπηρεσία έδινε μια εντελώς αντίθετη γνωμάτευση στο Υπουργείο Υγείας αναφορικά με τη νομιμότητα πρόσβασης στον ιατρικό φάκελο του ίδιου κρατούμενου. Η μόνη διαφορά στο αντικείμενο της ερώτησης προς τη Νομική Υπηρεσία ήταν ο θεσμός που ζητούσε την πρόσβαση σε ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα. Στην αρνητική γνωμάτευση του γενικού εισαγγελέα ο θεσμός ήταν η Βουλή και στη θετική γνωμάτευση, που υπέγραψε για τον Κώστα Κληρίδη η τελούσα σήμερα σε διαθεσιμότητα εισαγγελέας Ελένη Λοϊζίδου, ο θεσμός ήταν ο γενικός ελεγκτής. Ο οποίος μάλιστα, όπως αποκαλύφθηκε, εντελώς παράτυπα και αντισυνταγματικά υπήρξε συνδιαμορφωτής της γνωμάτευσης. Ως εκ τούτου, στην πρώτη γνωμάτευση του γενικού εισαγγελέα (ημερ. 23/6/2017), αναφορικά με το αίτημα του γενικού ελεγκτή προς το Υπουργείο Υγείας, αντιπαρατίθεται κυρίως ο Νόμος 138(Ι)2001 για την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, με τον Νόμο περί Καταθέσεως Στοιχείων και Πληροφοριών στον γενικό ελεγκτή (Ν.113(Ι)2002). Φυσιολογικά, στην εν λόγω γνωμάτευση γίνεται αναφορά και στο άρθρο 116 του Συντάγματος, που αναφέρεται στον γενικό ελεγκτή, καθώς και στον Νόμο περί Δημοσιονομικού Πλαισίου (Ν.20(Ι)2014). Παραπέμποντας στον Νόμο 113(Ι)2002 για την κατάθεση στοιχείων στον γενικό ελεγκτή, η πρώτη γνωμάτευση της Νομικής Υπηρεσίας τονίζει το άρθρο 3 του εν λόγω νόμου, σύμφωνα με το οποίο ο γενικός ελεγκτής έχει εξουσία να ζητά στοιχεία «ανεξάρτητα από τις διατάξεις οποιουδήποτε άλλου νόμου». Σχολιάζοντας τον νόμο για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, η πρώτη γνωμάτευση του γενικού εισαγγελέα παραπέμπει στο άρθρο 5, σύμφωνα με το οποίο η επεξεργασία δεδομένων επιτρέπεται χωρίς τη συγκατάθεση του υποκειμένου των δεδομένων όταν η επεξεργασία είναι απαραίτητη για την εκτέλεση έργου δημόσιου συμφέροντος ή για την ικανοποίηση έννομου συμφέροντος. Με βάση αυτό το άρθρο, στην πρώτη γνωμάτευσή του ο γενικός εισαγγελέας αποφαίνεται ότι τα στοιχεία που ζήτησε ο γενικός ελεγκτής πρέπει να του δοθούν από το υπουργείο. Όσον αφορά ειδικά τον ιατρικό φάκελο του κρατούμενου, στην πρώτη γνωμάτευσή του ο γενικός εισαγγελέας θεωρεί συναίνεση του κρατούμενου να τύχουν επεξεργασίας τα στοιχεία του, τις αναφορές στο δικαστήριο για την κατάσταση της υγείας του. «Εφόσον το υποκείμενο των δεδομένων έχει δημοσιοποιήσει το ίδιο τα συγκεκριμένα ευαίσθητα δεδομένα του, τότε δεν απαγορεύεται η επεξεργασία τους», είναι το πρώτο συμπέρασμα του γενικού εισαγγελέα το περασμένο καλοκαίρι. Περαιτέρω, στη γνωμάτευση που ετοίμασε η Ελένη Λοϊζίδου, γίνεται αναφορά στους Κανονισμούς των Φυλακών, ακόμα και στον Κώδικα Δεοντολογίας που κατ’ ισχυρισμό του γενικού ελεγκτή εφαρμόζεται στην Ελεγκτική Υπηρεσία, για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το Υπουργείο Υγείας έχει υποχρέωση να κοινοποιήσει στον γενικό ελεγκτή «τις απαραίτητες διευκρινίσεις». Όπως προκύπτει, σε αντίθεση με την εισαγγελέα Λουίζα Χριστοδουλίδου Ζαννέτου, η τελούσα σε διαθεσιμότητα εισαγγελέας Ελένη Λοϊζίδου παρέλειψε να λάβει υπόψη στη γνωμάτευσή της τον νόμο για την προστασία των δικαιωμάτων των ασθενών. Ακόμα, στη γνωμάτευση της Ελένης Λοϊζίδου ο γενικός εισαγγελέας θεώρησε ως ένδειξη συναίνεσης του κρατούμενου να τύχουν επεξεργασίας τα προσωπικά δεδομένα του, το γεγονός ότι τα κατέθεσε στο ιατροσυμβούλιο και στη διεύθυνση των φυλακών, καθώς και το γεγονός ότι αναφέρθηκε η κατάσταση της υγείας του στο δικαστήριο. Κυρίως, χωρίς να προβληματίζεται για τον ορισμό του δημόσιου συμφέροντος, θεωρεί ότι αυτό εξυπηρετείται με την κατάθεση των ζητηθέντων στοιχείων.
Όπως προκύπτει στην περίπτωση του αιτήματος του γενικού ελεγκτή, ο γενικός εισαγγελέας και η εισαγγελέας Ελένη Λοϊζίδου προσπέρασαν το εμπόδιο της προϋπόθεσης να ενημερωθεί και να συναινέσει το υποκείμενο των ευαίσθητων δεδομένων για την επεξεργασία τους, κάτι που δεν έγινε στη γνωμάτευση που ετοίμασε λίγους μήνες μετά η εισαγγελέας Λουίζα Χριστοδουλίδου Ζαννέτου και πάλι για τον γενικό εισαγγελέα.
