Το δριμύ κατηγορώ του Πέτρου Κληρίδη εναντίον των δικαστών

Είναι η τρίτη Κυριακή που ο «Πολίτης» ασχολείται με το μεγάλο θέμα της δικαστικής εξουσίας, με αφορμή τη δημόσια συζήτηση περί της ποιότητας της δικαιοσύνης στην Κύπρο. Κι από το ενδιαφέρον των αναγνωστών, που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο είναι/είμαστε άμεσα εμπλεκόμενοι με το θέμα -δικαστές, δικηγόροι, πολιτικοί, πολίτες- μάλλον θα συνεχίσουμε τον δημόσιο διάλογο επί του θέματος, σε μια προσπάθεια να αποκτήσουμε όσο γίνεται καλύτερη εικόνα του προβλήματος. Στη σημερινή του συνέντευξη στον «Π», ο τέως γενικός εισαγγελέας της Δημοκρατίας Πέτρος Κληρίδης, υπογραμμίζει την αναγκαιότητα «η δικαστική εξουσία να αναδιαρθρωθεί εκ θεμελίων» κατά την έκφρασή του, διότι «λειτουργεί με παρωχημένους θεσμούς, όπως είναι της δικονομίας κ.λπ., τους οποίους έχουμε από πολύ πριν την Ανακήρυξη της Ανεξαρτησίας». Είχαν γίνει μια-δυο απόπειρες, κάποιες σπασμωδικές κινήσεις να εκσυγχρονιστούν, αλλά πάντα προσέκρουαν στο Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο έλεγε ότι είναι δικό του θέμα η αναθεώρηση των θεσμών, σημειώνει. «Όμως, ουδέποτε προχώρησαν για να προβούν σε αλλαγές. Στην Αγγλία έχουν αναθεωρηθεί, εμάς έχουν μείνει όπως ήταν από την αρχή. Η δικαστική μας εξουσία, λοιπόν, λειτουργεί σε ένα πλαίσιο, το οποίο δεν είναι σύγχρονο. Και δεν είναι θέμα αριθμού δικαστών, παρόλο που έχει τη σημασία του και ο αριθμός. Περισσότερο είναι η ταχύτητα των δικαστών. Επίσης, θα μπορούσε το δικαστήριο να απαλλαγεί από πάρα πολλά βαρίδια, από υποθέσεις που πνίγουν τα δικαστήρια, όπως είναι οι μικροαστικές υποθέσεις, που παίρνουν τον δρόμο της συνηθισμένης διαδικασίας και είναι περισσότερο χάσιμο χρόνου παρά οτιδήποτε άλλο» συμπληρώνει ο Πέτρος Κληρίδης.

Δηλαδή, πώς μπορούν να επιταχυνθούν οι διαδικασίες εκδίκασης μιας υπόθεσης;

Με το να βρεθεί άλλος τρόπος διεκπεραίωσης των λεγόμενων μικρών αγωγών, ώστε να γίνει η διαδικασία πολύ πιο εύκολη και άρα γρήγορη. Επειδή, και οι μικροποινικές υποθέσεις -όπως είναι η εξύβριση- μπλοκάρουν τα δικαστήρια. Δεν λέω να μένουν αυτές οι υποθέσεις χωρίς τιμωρία. Λέω ότι πρέπει να μελετηθούν και να εξευρεθούν άλλοι τρόποι εκδίκασης αυτών των υποθέσεων.

Τα Διοικητικά Δικαστήρια δεν έχουν βοηθήσει στην αποσυμφόρηση τις δικαιοσύνης;

Καταρχάς, έχει πετύχει αυτός ο νέος θεσμός; Μετά την εκλογή του Νίκου Αναστασιάδη, λίγο πριν φύγω από γενικός εισαγγελέας, ήμουν στη διαβεβαίωση ενός δικαστή του Ανωτάτου. Εκεί ήταν στην επικαιρότητα το θέμα των Διοικητικών Δικαστηρίων. Εγώ είπα ότι ήταν καιρός να επιστρέψουμε στην παλιά συνταγματική τάξη, στον διαχωρισμό, δηλαδή, του Συνταγματικού Δικαστηρίου από το Ανώτατο Δικαστήριο. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε μεν ότι συμφωνεί μαζί μου, άφησε δε να γίνουν όπως τα ήθελαν οι δικαστές. Πέτυχε; Έχουν διορισθεί κάμποσοι δικαστές, δικάζουν σε πρώτο βαθμό και ακολουθεί έφεση. Ποια η διαφορά; Άστε δηλαδή που είναι και η σύνθεση. Έχουμε πρόεδρο δικαστηρίου, ανώτερους επαρχιακούς δικαστές, υποσκελίζοντας τους άλλους επαρχιακούς δικαστές. Πολύ αμφιβάλλω εάν έχει επιτύχει ο θεσμός του Διοικητικού Δικαστηρίου. Εάν θέλαμε να διαχωρίσουμε τη δικαιοδοσία των δικαστηρίων, θα έπρεπε να έχουμε ξεχωριστή διοικητική δικαιοδοσία πάνω σε μια άλλη βάση.

Ο τέως γενικός εισαγγελέας Πέτρος Κληρίδης, πολύ αμφιβάλλει εάν έχει επιτύχει ο θεσμός του Διοικητικού Δικαστηρίου.

Μας τα ψάλλει το ΕΔΑΔ

Οι αλλεπάλληλες αναβολές που ζητούν οι δικηγόροι δεν οξύνουν το πρόβλημα;

Αυτό βολεύει και τους δικηγόρους, βολεύει όμως και τους δικαστές. Μην νομίζετε ότι είναι μόνον οι δικηγόροι που ευθύνονται, ευθύνονται και οι δικαστές. Πριν αρκετά χρόνια, είχαμε φέρει στην Κύπρο έναν Βρετανό για μια υπόθεση και διερωτάτο ο άνθρωπος πόσες ακροάσεις κάνουμε εδώ στην Κύπρο. Εμείς στην Αγγλία, μας είπε, κάνουμε μια ακρόαση κάθε τόσες μέρες και ξέρουμε ότι θα γίνει. Εάν βάλεις πέντε ακροάσεις σε μια μέρα, θα μπορέσεις να τις κάνεις; Δεν θα μπορέσεις να κάνεις καμία στο τέλος. Παλαιότερα το δικαστήριο πίεζε λίγο τους διάδικους και γίνονταν συμβιβασμοί. Τώρα πας και ξαναπάς, απλώς για να αλλάζεις ημερομηνίες.

Είναι σε καλό επίπεδο η ποιότητα της δικαιοσύνης στην Κύπρο;

Τι σημαίνει καλό επίπεδο; Έχουμε αποφάσεις που έχουν αφήσει το ίχνος τους στη νομική επιστήμη; Όχι, δεν έχουμε. Επίσης, γνωρίζω πολλές λανθασμένες αποφάσεις. Εγώ δεν λέω ότι είναι ανέντιμοι οι δικαστές, όχι. Είναι έντιμοι. Αλλά, ας μην είμαστε υπερβολικοί, δεν στέκει δίπλα από τον Θεό η κυπριακή Δικαιοσύνη. Εξάλλου, όλες αυτές οι υποθέσεις που πάνε στο ΕΔΑΔ και χάνονται τι μας δείχνουν; Θυμάστε ότι το ΕΔΑΔ, για την υπόθεση Μιχαλάκη Κυπριανού, μάς είπε ότι οι δικαστές ήταν υποκειμενικά προκατειλημμένοι; Ιστορική απόφαση του ΕΔΑΔ, δεν υπάρχει άλλη παρόμοια. Ο Μιχαλάκης Κυπριανού είχε καταδικαστεί επειδή σε μια υπόθεση είχε αναφέρει, απευθυνόμενος στους δικαστές: «Αντί να ακούτε την υπόθεση, εσείς ανταλλάσσετε ραβασάκια... ». Οι δικαστές έκριναν ότι η εν λόγω αναφορά του δικηγόρου αποτελούσε ασέβεια προς το δικαστήριο και αφού διέκοψαν για λίγο, επέστρεψαν και του επέβαλαν ποινή φυλάκισης. Το ΕΔΑΔ αποφάνθηκε ότι η καταδικαστική απόφαση, την οποία επικύρωσε το Ανώτατο Δικαστήριο της Κύπρου, ήταν λανθασμένη, υποδεικνύοντας ανάμεσα σε άλλα ότι δεν μπορεί αυτός που είναι παραπονούμενος να είναι και δικαστής της συγκεκριμένης υπόθεσης.

«Αυτή η απόφασή τους για τη μείωση των μισθών, τι ήταν; Είχε γίνει καθολική μείωση, απέκοψαν τους μισθούς του φτωχόκοσμου και για τους δικούς τους μάς είπαν ότι δεν το επιτρέπει το Σύνταγμα. Η ανεξαρτησία σου εξαρτάται από πόσα θα παίρνεις; Δηλαδή, εάν παίρνεις 1.000 ευρώ είσαι ανεξάρτητος και εάν παίρνεις 800 δεν είσαι;»

Τα καλά και συμφέροντα

Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα επηρεάζει την κυπριακή δικαστική εξουσία;

Εγώ δεν έχω καμία αμφιβολία ότι την επηρεάζει. Αυτή η απόφασή τους για τη μείωση των μισθών, τι ήταν; Έχετε δει την απόφαση στην Πορτογαλία για ανάλογη υπόθεση; Εκεί είπαν ότι δικαιολογημένα έγινε αποκοπή μισθών. Εδώ είπαν οι δικαστές ότι δεν το επιτρέπει το Σύνταγμα. Καλά, τα Συντάγματα των άλλων χωρών, τι είναι δηλαδή; Πατσαβούρια; Είχε γίνει καθολική μείωση, απέκοψαν τους μισθούς του φτωχόκοσμου και για τους δικούς τους μάς είπαν ότι δεν το επιτρέπει το Σύνταγμα. Δεν το επιτρέπει για να μην στοχοποιούνται οι δικαστές, αλλά άμα είναι γενική μείωση, μια χαρά το επιτρέπει το Σύνταγμα. Η ανεξαρτησία σου εξαρτάται από πόσα θα παίρνεις; Δηλαδή, εάν παίρνεις 1.000 ευρώ είσαι ανεξάρτητος και εάν παίρνεις 800 δεν είσαι; Επιπρόσθετα, τη δική τους υπόθεση, οι δικαστές τη δίκασαν μέσα σε έναν μήνα και την υπόθεση των πολλαπλών συντάξεων μέσα σε ενάμιση χρόνο περίπου. Ε, καλά, των δημοσίων υπαλλήλων, που έχει πέντε χρόνια που εκκρεμεί ενώπιον του δικαστηρίου, γιατί δεν τη δικάζουν; Επειδή είναι πολλά τα χρήματα;

«Άκουσον-άκουσον»

Υπάρχει θέμα στον τρόπο διορισμού και ανέλιξης των δικαστών του πρωτόδικου δικαστηρίου, του διορισμού στο Ανώτατο Δικαστήριο και της επιλογής του προέδρου του Ανωτάτου;

Φυσικά και υπάρχει θέμα. Άστε που λένε τώρα ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διορίζει. Στο παρελθόν, όταν ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Γλαύκος Κληρίδης, είχε διορίσει τον Ράλλη Γαβριηλίδη ως δικαστή του Ανωτάτου, από τη Γενική Εισαγγελία που ήταν -δηλαδή κάποιον εκτός επετηρίδας- ακολούθησε θύελλα διαμαρτυριών από τους δικαστές. Αργότερα, όταν ο Τάσσος Παπαδόπουλος ρώτησε την άποψη και του γενικού εισαγγελέα για διορισμό δικαστή, πάλι ξεσηκώθηκε θύελλα διαμαρτυριών, γιατί, ήταν λέει, εξωθεσμική κίνηση. Καλά, γιατί ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να μην ρωτήσει τον γενικό εισαγγελέα; Γιατί να μην ρωτήσει και τον πρόεδρο των δικηγόρων; Δεν έχει δικαίωμα να το κάνει; Και έφθασαν τότε -και υπάρχει πικρή αλληλογραφία με τον Τάσσο Παπαδόπουλο- να λένε ότι έχει δημιουργηθεί συνταγματική πρακτική, άκουσον-άκουσον. Έχει δημιουργηθεί συνταγματική πρακτική να διορίζει ο Πρόεδρος εκείνο που εισηγείται το Ανώτατο Δικαστήριο. Ποια συνταγματική πρακτική; Δεν ισχύουν αυτά τα πράγματα.

Δικηγόροι μού έχουν πει ότι στενά συγγενικά πρόσωπα δικαστών εργάζονται σε μεγάλα δικηγορικά γραφεία, τα οποία ευνοούνται λόγω αυτών των δεσμών.

Καλά, προχθές το ΕΔΑΔ τι είπε για έναν Κύπριο δικαστή και έναν Κύπριο δικηγόρο, θυμάστε; Σε υπόθεση που εκδίκαζε δικαστής, εμφανίστηκε δικηγόρος τού οποίου η κόρη παντρεύτηκε τον γιο του δικαστή. Τι είναι αυτά τα πράγματα; Δεν λέω ότι είναι ανέντιμοι οι δικαστές. Προς Θεού, δεν λέω αυτό το πράγμα. Αλλά μην νομίζετε ότι η Δικαιοσύνη μας είναι θεϊκή και δεν επηρεάζεται από τα ανθρώπινα. Δεν είναι θεϊκή…

Διαχωρισμός των ρόλων του γενικού εισαγγελέα

Ερωτηθείς για τα προβλήματα που υπάρχουν στη Νομική Υπηρεσία, ο τέως γενικός εισαγγελέας Πέτρος Κληρίδης, ανέφερε ότι αυτή χρειάζεται θεσμική αλλαγή, η οποία όμως δεν φαίνεται να μπορεί να γίνει τώρα, λόγω και του εθνικού μας προβλήματος. «Θα πρέπει να διαχωριστούν οι ρόλοι του γενικού εισαγγελέα, όπως έγινε στην Αγγλία και την Ιρλανδία - έμειναν μόνον η Κύπρος και η Μάλτα. Ο ένας ρόλος είναι αυτός του συμβούλου της κυβέρνησης και ακολουθεί τη μοίρα της κυβέρνησης και ο άλλος ρόλος είναι του χειρισμού ποινικών υποθέσεων, ο οποίος είναι εντελώς ανεξάρτητος από τον πρώτο. Αυτή η δυαδική υπόσταση δημιουργεί πρόβλημα. Από τη μια είσαι νομικός σύμβουλος της κυβέρνησης, η οποία δεν πρέπει να αναμειγνύεται στις ποινικές υποθέσεις και από την άλλη έχουμε το παράδειγμα του τσακωμού του γενικού εισαγγελέα με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για την υπόθεση του τότε βοηθού γενικού εισαγγελέα Ρίκκου Ερωτοκρίτου και το «ντροπή» του πρώτου για τον δεύτερο. Η κυβέρνηση έχει το δικαίωμα να έχει τον δικό της νομικό σύμβουλο, ο οποίος, όπως προανέφερα θα ακολουθεί και τη μοίρα της. Τα ποινικά, είναι εντελώς ξεχωριστή υπόθεση και πρέπει να υπάρχει ανεξαρτησία. Όπως στην Ελλάδα, για παράδειγμα, όπου η Εισαγγελία είναι για τα ποινικά. Για συμβουλές στην κυβέρνηση είναι το Νομικό Συμβούλιο του κράτους» εξήγησε. Επιπλέον, συνέχισε, πρέπει να επανεξεταστεί το θέμα της θητείας του γενικού εισαγγελέα. «Τι σημαίνει υπηρετεί μέχρι το 68ο έτος της ηλικίας του; Εάν κάποιος διορισθεί γενικός εισαγγελέας στα 45 του, θα υπηρετεί για 23 χρόνια; Στην Ελλάδα το όριο είναι τέσσερα (4) χρόνια ή μέχρι να συμπληρώσει ο γενικός εισαγγελέας το 67ο έτος της ηλικίας του» συμπλήρωσε ο κ. Κληρίδης.

Το δικαίωμα της αναστολής ποινικής δίωξης για λόγους δημοσίου συμφέροντος, πρέπει να συνεχίσει να είναι αποκλειστικό προνόμιο του γενικού εισαγγελέα; Ο πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου, στο πλαίσιο συνέντευξης που παραχώρησε στον «Π», ανέφερε ότι ενδεχομένως αυτό να πρέπει να συζητηθεί.

Ναι, πρέπει να υπάρχει αυτή η αρχή. Ουδέποτε το δίκαιο σ' αυτή τη χώρα έλεγε ότι όλες οι υποθέσεις πρέπει να καταλήγουν στο δικαστήριο. Υπάρχουν υποθέσεις που έχουν ιδιαιτερότητα, όπως, για παράδειγμα, ένα παιδί 15 χρόνων που το τσακώνουν να κλέβει μανταρίνια. Πρέπει να πάει δικαστήριο; Ή όλοι αυτοί οι νεαροί με το μισό γραμμάριο χασίς; Ειλικρινά, θα καταστρέφαμε ζωές, εάν επιμέναμε να τους στέλναμε δικαστήριο και να τους καταδικάζαμε. Γι' αυτό ο γενικός εισαγγελέας πρέπει να έχει το δικαίωμα της αναστολής της δίωξης. Κάποτε, τα δικαστήρια είχαν επιχειρήσει να ελέγξουν και το δικαίωμα του γενικού εισαγγελέα για αναστολή, αλλά και το δικαίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας να δίδει χάρη στους φυλακισμένους. Έχουν μια μανία να καταπιούν τα πάντα. Οι εξουσίες αυτές είναι χωριστές, ανεξάρτητες, και έτσι πρέπει να παραμείνουν.