Του Αλέξανδρου Αποστολίδη, Επίκουρου καθηγητή Οικονομικής Ιστορίας, Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου
Μια πρόβλεψη για το μέλλον μπορεί να φέρει τον γράφοντα σε αμηχανία τόσο για προβλέψεις που δεν θα επαληθευτούν όσο και για τα θέματα που διαμορφώνουν το μέλλον, αλλά δεν θα έχουν ληφθεί υπόψη. Για παράδειγμα, στην ταινία “Back to the Future 2”, παραγωγής 1989, ο σεναριογράφος προέβλεψε ότι θα είχαμε ιπτάμενα αυτοκίνητα το 2015, αλλά δεν είχε προβλέψει τη χρήση του internet.
Προσπαθώντας να αποφύγω αναφορές που πιθανόν να μου προκαλέσουν αμηχανία, επικεντρώθηκα στο γεγονός ότι η Κύπρος έχει σημαντικό μειονέκτημα στις παγκόσμιες προκλήσεις της επομένης εικοσαετίας.
Η παγκοσμιοποίηση θα συνεχίσει να προσφέρει οικονομική ανάπτυξη προς το συμφέρον της πλειονότητας των πολιτών παγκοσμίως. Η πορεία της παγκοσμιοποίησης έχει αποφέρει εκπληκτική αύξηση στο κατά κεφαλήν εισόδημα της ανθρωπότητας.
Όπως το «οικονομικό θαύμα» της Κύπρου, από το 1950 και έπειτα, επέτρεψε τη ραγδαία αύξηση του δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης, τo 2038 χώρες όπως το Βιετνάμ, οι Φιλιππίνες και η Ινδία θα έχουν φθάσει σε επίπεδα ανάπτυξης παρόμοια με αυτά της Κίνας σήμερα. Αυτό θα μεταφέρει το επίκεντρο της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας μακριά από την Ευρώπη/Αμερική, προς την Ασία.
Η Κύπρος θα έρθει αντιμέτωπη με μια νέα πρόκληση σε ό,τι αφορά την οικονομική ευμάρεια του λαού, αφού δεν έχει έντονα ανεπτυγμένες εμπορικές σχέσεις με τις αγορές της Ασίας. Πιθανόν μια λύση του Κυπριακού να επέτρεπε ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο με μεγαλύτερη έμφαση στην Ασία πάρα στην Ευρώπη, αλλά η πάροδος του χρόνου δεν θα επιτρέπει αισιοδοξία για συμφωνία των δύο κοινοτήτων της νήσου.
Εξήντα τέσσερα χρονιά μετά την εισβολή, το Κυπριακό δεν θα βρίσκεται στο προσκήνιο διεθνώς, και οι τοπικές προσπάθειες δεν θα έχουν αποτέλεσμα χωρίς διεθνή πίεση για λύση.
Η συνέχιση του status quo, με πολύ αρνητικές προοπτικές για το μέλλον των δύο κοινοτήτων, είναι το πιο πιθανό σενάριο για το 2038. Στις συνομιλίες το μεγαλύτερο εμπόδιο για επιτυχή κατάληξη θα είναι το εδαφικό, αφού θα έχουν δημιουργηθεί δεδομένα που δεν θα επιτρέπουν μεταφορά πληθυσμού ή περιουσίας από τη μια συνιστώσα πολιτεία στην άλλη.
Μέσα στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, ο διαχωρισμός των δύο κοινοτήτων θα χειροτερεύσει το πρόβλημα του μικρού μεγέθους της οικονομίας της νήσου, και θα περιορίζει της ευκαιρίες ανάπτυξης.
Πρόσθετος λόγος ανησυχίας είναι η μη αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών λόγω έλλειψης βιομηχανίας υψηλής τεχνολογίας. Η παραγωγικότητα θα είναι απόλυτα συνυφασμένη με την ικανότητα μιας οικονομίας να αξιοποιήσει τη μείωση του κόστους υφιστάμενων τεχνολογιών. Το κόστος ενέργειας από ανανεώσιμές πήγες θα μειώνεται συνεχώς, και το κόστος ανάπτυξης δορυφόρων θα έχει πέσει από τα πολλά εκατομμύρια στα μόλις 40.000 ευρώ.
Η μη ύπαρξη συγκριτικού πλεονεκτήματος στη βιομηχανία τεχνολογίας και η διαχρονική έλλειψη χρηματοδότησης στην έρευνα θα αποτελούν μειονεκτήματα στην προσπάθεια διατήρησης θέσεων εργασίας υψηλής παραγωγικότητας στην Κύπρο.
Θα είναι δύσκολο για την Κύπρο να διατηρήσει το συγκριτικό πλεονέκτημα του παρόχου επιχειρηματικών υπηρεσιών και χαμηλών φορολογικών συντελεστών μέχρι το 2038. Έρευνα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης κατέδειξε ότι η αυτοματοποίηση μέσω της τεχνητής νοημοσύνης θα εξαλείψει έναν σημαντικό αριθμό θέσεων εργασίας στον τομέα της λογιστικής, χάνοντας έτσι η Κύπρος μια από τις κυρίες εξαγωγές της.
Η πίεση της παγκοσμιοποίησης θα φέρει και μείωση των συντελεστών φορολογίας (τουλάχιστον για εταιρείες) παγκόσμια, μειονότητας την ελκυστικότητα της Κύπρου ως επιχειρηματικού κέντρου.
Εναπόκειται σε εμάς να διασφαλίσουμε ότι η Κύπρος θα αποφύγει αυτό το προβλεπόμενο δύσκολο περιβάλλον το 2038. Η άμεση και αποτελεσματική στήριξη της έρευνας και της καινοτομίας, και η στροφή προς καλύτερες οικονομικές σχέσεις με την Ασία θα επιτρέψουν στην Κύπρο να είναι πιο ευέλικτη, όταν θα αντιμετωπίζει προκλήσεις στο μέλλον. Η στροφή στη βιώσιμη ανάπτυξη, μακριά από ευκαιριακές αγορές ακινήτων από πωλήσεις διαβατηρίων, είναι αναγκαία.
Και, τέλος, η άμεση λύση του Κυπριακού θα επιτρέψει τη δημιουργία νέου, δυναμικού, εξωστρεφούς μοντέλου ανάπτυξης, που θα επιτρέψει στην ενωμένη Κύπρο να βλέπει το 2038 με αισιοδοξία.
