Τα 300 τελευταία μέτρα της Δερύνειας

Ο δρόμος από την κατεχόμενη Αμμόχωστο προς το οδόφραγμα της Δερύνειας δεν είναι ιδιαίτερα πλατύς, αλλά αρκεί για κίνηση και στις δύο κατευθύνσεις και είναι σε καλή κατάσταση. Δεν μπορείς όμως να αγνοήσεις πως περνάς δίπλα από την περίκλειστη πόλη. Η περίφραξη, που ξεκινά λίγο έξω από την παλιά πόλη της Αμμοχώστου και είναι το μόνο που στέκεται ανάμεσα στα κτήρια-φαντάσματα και στα σπίτια όπου για τέσσερις δεκαετίες συνεχίζουν τη ζωή τους τρεις γενιές, ακολουθεί τον δρόμο καθώς οι οικοδομές αραιώνουν. Κατευθυνόμαστε προς το σημείο όπου η νεκρή ζώνη και ένας δρόμος 300 μόνο μέτρων χωρίζουν την κατακερματισμένη πόλη και επαρχία Αμμοχώστου.

Ο οδηγός του αυτοκινήτου που μας παίρνει στη Δερύνεια, βέρος Αμμοχωστιανός Τουρκοκύπριος, εξηγεί πως στην περιοχή της νέας Αμμοχώστου, από την οποία περάσαμε, μένουν Τουρκοκύπριοι πριν από τον πόλεμο και Τουρκοκύπριοι που έχουν φτάσει εκεί από άλλα σημεία της Κύπρου. Πολλοί, μας λέει, δεν έχουν από τότε βάψει ή επιδιορθώσει τα σπίτια, πέρα από κάποιες μικρές ζημιές, γιατί νιώθουν πως σύντομα θα φύγουν. Μια ιστορία που κρατάει δεκαετίες.

Όμως, οι μόνοι κάτοικοι του τοπίου, από το σημείο που τελειώνουν τα σπίτια στα δεξιά του δρόμου και αντικαθίστανται από χωράφια, είναι μάλλον τα αδέσποτα, τα ποντίκια και οι αλεπούδες που ζουν στα λίγα κτήρια που διακρίνονται μέσα στην περίκλειστη πόλη, αριστερά του δρόμου. Κάποτε βρίσκονταν στο κέντρο της ανάπτυξης, σήμερα αποτελούν τα σημάδια καθ' οδόν προς το οδόφραγμα της Δερύνειας, δεσπόζοντας ξεκάθαρα πίσω από τη νέα περίφραξη που κατασκεύασαν οι Τ/Κ ενόψει του ανοίγματος της νέας διόδου.

Λίγο πριν το οδόφραγμα η πορεία μας σταματάει αναγκαστικά σε μια πινακίδα όπου στα τουρκικά, τα ελληνικά, τα γαλλικά και τα γερμανικά αναγράφεται η φράση «Τέλος ελεγχόμενου δρόμου». Από εκεί και πέρα τη διέλευση ρυθμίζει ο κατοχικός στρατός, ο οποίος πλέον αφήνει Τούρκους και Τ/Κ να περνούν για μερικούς μήνες στην παραλία της Δερύνειας, κάτι που έγινε για πρώτη φορά φέτος το καλοκαίρι. «Δεν έχω πάει, το θεωρώ λάθος», μας λέει ο ξεναγός μας. Ο στρατιώτης μού νεύει από μακριά πως δεν δικαιούμαι να βγάζω φωτογραφίες. Και αναγκαστικά επιστρέφουμε.

Έμειναν 300 μέτρα

Από εκείνη τη μακρινή ημέρα τον Μάιο του 2015, όταν ο Πρόεδρος Αναστασιάδης και ο Τ/Κ ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί ανακοίνωσαν πως συμφώνησαν για το άνοιγμα ενός οδοφράγματος στην Αμμόχωστο και ακόμα ενός μεταξύ Λεύκας και Απλικίου, έχουν μεσολαβήσει σχεδόν δυόμιση χρόνια, πολλές χαμένες ευκαιρίες και αρκετές απογοητεύσεις για την επάρκεια των δύο ηγετών και όσων τους περιτριγυρίζουν. Στο διάστημα που μεσολάβησε, η τ/κ πλευρά έχει καθαρίσει την αριστερή πλευρά του δρόμου, αναβάθμισε το οδόστρωμα και έχει μεταφέρει λίγο πιο πίσω την περίφραξη.

Λίγο πιο πέρα, από το φυλάκιο το οποίο ο στρατός έχει δεσμευτεί να μετακινήσει, βρίσκεται μια μικρή απόσταση 300 μόλις μέτρων εντός της νεκρής ζώνης την οποία θα αναλάβει να αναβαθμίσει η κοινοπραξία που θα επιλεγεί μεταξύ των προσφορών που θα κατατεθούν στο UNDP μέχρι τις 11 Δεκεμβρίου. Ο δρόμος από το οδόφραγμα και πέρα, στις ελεύθερες περιοχές, είναι επίσης έτοιμος εδώ και καιρό. Η αναβάθμιση της νεκρής ζώνης είχε κολλήσει για μια περίοδο στη διαφωνία των πλευρών για το αν θα γινόταν από κοινού, από τις δύο πλευρές ή από ιδιωτικές κοινοπραξίες, όπως είχε γίνει παλιότερα στον Λιμνίτη.

Όμως τίποτα δεν έχει ακόμα τελειώσει. Ε/Κ ξενοδόχοι στην ελεύθερη επαρχία Αμμοχώστου έχουν αντιδράσει για το άνοιγμα προς την κατεχόμενη πρωτεύουσα της περιοχής, την οποία βλέπουν ανταγωνιστικά. Για πολιτικούς λόγους, η «κυβέρνηση» θα ήθελε το οδόφραγμα να ανοίξει ταυτόχρονα με αυτό της Λεύκας, το οποίο όμως θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο για να ολοκληρωθεί.

Στρατός, ο μεγάλος άγνωστος Χ

Παραμένει βέβαια άγνωστο τι θα κάνει ο οργανισμός στον οποίο ανήκει ο νεαρός στρατιώτης που μας ένευσε (ανεπιτυχώς και χωρίς να επιμείνει και ιδιαίτερα) να μην φωτογραφίζουμε. Το ζήτημα του κατοχικού στρατού «ό,τι κι αν γίνει αποτελεί την πηγή του προβλήματος», εκτιμά σε μια συζήτηση με τον «Π» ο ακτιβιστής της δικοινοτικής Πρωτοβουλίας για την Αμμόχωστο Μερτκάν Χαμίτ. Από την πρώτη στιγμή, επισημαίνει, όταν η τότε «κυβέρνηση» προσπάθησε να προτείνει μια άλλη όδευση για τη νέα δίοδο, η οποία θα απέφευγε την περίκλειστη πόλη ώστε να μην περνά δίπλα από στρατιωτική περιοχή, «ο στρατός έπαιζε τον δικό του ρόλο προβάλλοντας τις δικές του προτεραιότητες». Ωστόσο, ο κ. Χαμίτ επισημαίνει το παράδοξο των αντιρρήσεων του τουρκικού στρατού, σημειώνοντας πως επιτρέπεται η πρόσβαση με αυτοκίνητο σε Τ/Κ και Τούρκους στην παραλία της Δερύνειας, περιοχή που θεωρητικά είναι στρατιωτικά πιο ευαίσθητη.

Ερωτηθείς για την πρόοδο των εργασιών, τις οποίες παρακολουθεί στενά τα τελευταία χρόνια, ο κ. Χαμίτ θυμίζει πως από τότε που ξεκίνησε η διαδικασία παρήλθαν τρεις «κυβερνήσεις» και ετοιμάζεται να εκλεγεί και τέταρτη, θυμίζοντας πως το θέμα δεν θα τελειώσει πριν τις εκλογές. Ο κύριος παράγοντας όμως παραμένει ο στρατός, καθώς πολλά ερωτήματα μένουν ανοιχτά όσον αφορά τις διευθετήσεις για τις εγκαταστάσεις τους στην περιοχή (σ.σ. υπενθυμίζεται πως κατ’ αρχήν ο στρατός έχει συμφωνήσει σε μετακίνηση του φυλακίου, με παρέμβαση του ίδιου του Ταγίπ Ερντογάν μετά από αίτημα του Μουσταφά Ακιντζί).

«Δεν ξέρουμε ακριβώς τι έχουν υπόψη τους σε σχέση με τις περιπόλους τους και ούτω καθεξής. Υπήρξαν ακόμα και συζητήσεις για υπόγειο πέρασμα, όμως αυτό είναι πιθανότατα απλώς μια φήμη», σημειώνει ο Μερτκάν Χαμίτ, προσθέτοντας πως «ο στρατός είναι ο οργανισμός με την περισσότερη ευθύνη και με τη λιγότερη διαφάνεια», καθώς οι εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών δεν ξέρουν καν σε ποιον πρέπει να απευθύνονται.

«Αντιλαμβάνομαι πως θα αφήσουν να ανοίξει το οδόφραγμα όταν είναι έτοιμοι. Ωστόσο, απλώς δεν ενδιαφέρονται για την πολιτική βούληση των Τ/Κ ή τις οδηγίες του Προέδρου ή όποιου έχει την πολιτική εξουσία», συνεχίζει. Ο στρατός, λέει ο κ. Χαμίτ, «παραμένει ο μεγάλος άγνωστος παράγοντας και ακόμα μια ένδειξη του τι σημαίνει η φράση 'ζωή υπό κατοχή'. Είναι διαφορετική η εμπειρία μας από αυτήν των Ε/Κ, δεν αρκεί να διαμαρτυρόμαστε γι' αυτήν, πρέπει να ζούμε και με αυτήν».

Κατεβάστε το app του «Πολίτη» για Android και iOS για συνεχή ενημέρωση