Σε καλό δρόμο το κυπριακό οικοσύστημα startup

Startup ή νεοφυής επιχείρηση. Ένας όρος τον οποίο αρχίσαμε να ακούμε στην Κύπρο τα πρώτα χρόνια της οικονομικής κρίσης λίγο πριν από το κούρεμα. Όταν πλέον αντιληφθήκαμε πως πάγωσαν οι θέσεις εισδοχής στο Δημόσιο, το τραπεζικό σύστημα ήταν έτοιμο να καταρρεύσει και ο ιδιωτικός τομέας έπαιρνε την κατιούσα, όπως και η ίδια η χώρα που ήταν στα πρόθυρα της πτώχευσης. Οι startup ήταν μια δημιουργική αντίδραση στην κρίση και στις ευκαιρίες που αυτή θα δημιουργούσε. Αυτό υποσχόταν η τάση που άρχισε να αναδύεται παγκόσμια. Ταυτόχρονα με αυτό το ρεύμα ξεκίνησαν και οι μεγάλες εκδηλώσεις για startup και άρχισε να παίρνει μπρος το σύστημα και στον τόπο μας και να λαμβάνει μια πιο οργανωμένη μορφή.

Τότε, μιλούσαμε για την αδήριτη ανάγκη οικοδόμησης ενός οικοσυστήματος το οποίο να αγκαλιάσει τις καινοτόμες ιδέες και να ασκήσει πιέσεις για ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο στρατηγικής υποστήριξης των startup που άρχισαν δειλά-δειλά να δημιουργούνται. Ήταν το κλειδί για να ωριμάσει το περιβάλλον και να δοθεί πρόσβαση στις νεοφυείς επιχειρήσεις για δικτύωση και για χρηματοδότηση.

Πού βρισκόμαστε σήμερα, έξι με επτά χρόνια μετά; Τις απαντήσεις αναζητήσαμε μέσα από την κουβέντα που είχαμε με την αναπληρώτρια εκπρόσωπο Τύπου και ειδική σύμβουλο επιχειρηματικότητας και ανάπτυξης στον Δημοκρατικό Συναγερμό, Cofounder του δικτύου Startup Cyprus, κ. Σταυριάνα Κοφτερός. Η κ. Κοφτερός έχει μεγάλη δράση στον τομέα και σε δίκτυα του εξωτερικού.

Τι είναι startup;

Ξεκινάμε με τον όρο startup, για να το ξεκαθαρίσουμε, μιας και είναι πολύ παρεξηγημένος και σαφώς και δεν αφορά όλα τα νέα επιχειρηματικά ξεκινήματα:

«Νεοφυής επιχείρηση είναι μία εταιρεία τεχνολογίας, είτε που χρησιμοποιεί τεχνολογία με υψηλότατους ρυθμούς ανάπτυξης είτε προοπτική για υψηλότατους ρυθμούς ανάπτυξης. Για να μπορέσει μια εταιρεία να έχει υψηλότατους ρυθμούς ανάπτυξης, σημαίνει ότι η αγορά της δεν είναι η Κύπρος, δεν είναι καν η Αγγλία. Πρέπει να απευθύνεται ταυτόχρονα στην παγκόσμια αγορά», εξηγεί η κ. Κοφτερός, τονίζοντας πως μια startup παράγει καινοτόμα προϊόντα τα οποία λύνουν ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα.

«Η καινοτομία μπορεί να είναι οτιδήποτε. Μπορεί, για παράδειγμα, να είναι καινοτόμο το επιχειρηματικό μοντέλο. ΗAirbnb είναι ο πιο μεγάλος ξενοδόχος στον κόσμο χωρίς να έχει ούτε ένα ξενοδοχείο. Η taxibeat είναι η πιο μεγάλη εταιρεία ταξί χωρίς να έχει ούτε ένα ταξί. Όμως, το επιχειρηματικό μοντέλο τους επέτρεψε να αναπτυχθούν πάρα πολύ γρήγορα».

Υπάρχουν και κυπριακές

Στο ερώτημα εάν έχουμε startup εταιρείες στην Κύπρο, η κ. Κοφτερός απαντά θετικά. Φέρει ως παράδειγμα την Avocarrot την οποία ίδρυσαν Κύπριοι, μια εταιρεία που βρήκε πόρους για να αναπτυχθεί και στο εξωτερικό, έφτασε μέχρι το Silicon Valley και εν τέλει πωλήθηκε πέρσι για 20 εκατ. δολάρια. Μας υπενθυμίζει επίσης την περίπτωση του Σάββα Χατζηξενοφώντος, ο οποίος κατασκεύασε μετά από πολλά χρόνια έρευνας έναν ηλιακό φούρνο και σήμερα κάνει και εξαγωγές. Ή και την περίπτωση του Φίλιππου Πατσαλή, ο οποίος ανακάλυψε και εμπορευματοποιεί τον μη επεμβατικό προγεννητικό έλεγχο. Ταυτόχρονα, επισημαίνει η κ. Κοφτερός, υπάρχουν εταιρείες startup οι οποίες έχουν να κάνουν καθαρά με την ανάπτυξη τεχνολογίας, όπως proto.io, η οποία βοηθά τους ντιβέλοπερ να αναπτύξουν πιο γρήγορα τα mobile application τους.

Όπως σημειώνει, το προφίλ του ατόμου που αναπτύσσει μια startup είναι η νεότητα, στην καρδιά και στο μυαλό βεβαίως, γιατί αυτό δεν αφορά την ηλικία, το πάθος, και η όρεξη για δημιουργία. Όσο για τομείς στους οποίους μπορεί η Κύπρος να αναπτύξει δραστηριότητα στον τομέα των νεοφυών επιχειρήσεων, η Σταυριάνα Κοφτερός υποστηρίζει πως είναι πολύ νωρίς ακόμη να μιλάμε ή για να επικεντρωνόμαστε σε τομείς.

Από το εξωτερικό

Αλλά, όπως εκτιμά, «πέντε χρόνια μετά την κρίση, βρισκόμαστε σε καλό δρόμο. Αν έχουμε φτάσει να γίνουμε ένα από τα πιο hot οικοσυστήματα του πλανήτη, σίγουρα όχι. Δεν ξέρω καν αν θα φτάσουμε ποτέ σε αυτό. Έχει πολλά πράγματα να γίνουν ακόμα. Έγιναν και πολλά, και από την κυβέρνηση, τα οποία βοηθούν να ανοίξει ο δρόμος και για να παραμείνει ανοικτός. Όπως για παράδειγμα τα φορολογικά κίνητρα για επενδύσεις καθώς επίσης το Startup visa».

Και πώς θα πάμε παρακάτω; «Πρέπει πάντα να δουλεύουμε σε δύο επίπεδα: Να εργαζόμαστε πάνω στη δημιουργία κουλτούρας επιχειρηματικότητας μέσα στην κοινωνία, βοηθώντας παράλληλα το οικοσύστημα να ολοκληρώνεται, και την ίδια ώρα να φέρνουμε και από το εξωτερικό startup γιατί είναι πολύ μικρή αγορά η Κύπρος για να γεννά 1.000 εταιρείες καινοτόμες τον χρόνο»...

Η ίδια η κ. Κοφτερός, μέλος όπως προείπαμε σε διάφορα δίκτυα και φόρα στο εξωτερικό που έχουν να κάνουν με τις startup, μας είπε πως έγινε δέκτης ενδιαφέροντος ομάδων που έχουν καινοτόμες ιδέες και θέλουν να τις φέρουν στην Κύπρο. «Βεβαίως ξέρω προσωπικά τουλάχιστον 2-3 εταιρείες που προσέγγισαν εμένα προσωπικά, οπόταν υποθέτω θα υπάρχουν και άλλες που προσέγγισαν απευθείας τις αρμόδιες αρχές».

Κάτι που δεν την ξενίζει καθόλου, γιατί γνωρίζει καλά πως πέρα από το νομοθετικό πλαίσιο και τα φορολογικά κίνητρα, η ποιότητα ζωής και ο καιρός επηρεάζουν σημαντικά την απόφαση για έναν νέο επιχειρηματία να μεταφέρει τις επιχειρήσεις του στο εξωτερικό. Και η Κύπρος πλέον θεωρεί πως έχει ένα υποσχόμενο οικοσύστημα επιχειρηματικότητας και startup.

«Η Κύπρος», προσθέτει, «είναι τέλεια πιλοτική αγορά. Είναι πολυπολυτισμική, έχει τουρισμό, μπορείς κανείς να τεστάρει πάρα πολλά πράγματα. Πιστεύω πως μόλις ξεκινήσει η προώθηση του προϊόντος που έχουμε ως χώρα για την υποστήριξη των startup θα υπάρξει κινητικότητα», σημείωσε, αναφερόμενη σε κάποιες μεγάλες εκδηλώσεις οι οποίες θα γίνουν σε Λισαβόνα και Ελσίνκι τους επόμενους μήνες, και στις οποίες θα γίνει προώθηση.

Υφυπουργείο Ανάπτυξης

Ρωτάμε τι περισσότερο χρειάζεται από πλευράς της πολιτείας να γίνει για την ενίσχυση του οικοσυστήματος.

«Υφυπουργείο Ανάπτυξης», απαντά η κ. Κοφτερός. «Το μεγαλύτερό μας μείον είναι αυτό. Χάνεται πολύτιμος χρόνος στον συντονισμό. Τα startup θέματα και τα θέματα καινοτομίας είναι διασπαρμένα σε τρία υπουργεία! Πολιτική έχουμε και υλοποιείται. Ήδη το 51% των δράσεων της στρατηγικής για την καινοτομία και τις startup έχουν υλοποιηθεί, ενώ το 28% είναι υπό υλοποίηση. Για μας, το πιο σημαντικό είναι να περάσει το Υφυπουργείο Ανάπτυξης και ο νόμος που επιτρέπει στα πανεπιστήμια να εμπορευματοποιούν την έρευνα. Είναι τα δυο κρίσιμα σημεία. Δεν μπορείς να μιλάς ως σύγχρονο κράτος για έρευνα, τεχνολογία, ανάπτυξη και startup και να απαγορεύεις στα δημόσια πανεπιστήμια να επιστρέψουν πίσω στην κοινωνία την επένδυση που έκαναν με κυπριακά και ευρωπαϊκά κονδύλια. Υπάρχουν τόσα πολλά ερευνητικά αποτελέσματα που τα αφήσαμε στο ράφι. Βραβεύουμε τους καθηγητές για τα επιτεύγματά τους, αλλά δεν τους αφήνουμε να κάνουν νέο προϊόν που θα δώσει όφελος στην κυπριακή κοινωνία, στον Κύπριο πολίτη, για να κάνουν τη ζωή του καλύτερη. Ουσιαστικά έχεις μια ατμομηχανή που της λες 'κλείσε'».

Αξίζει να σημειωθεί πως το νομοσχέδιο που προνοεί για την εμπορευματοποίηση της έρευνας των πανεπιστημίων άρχισε να συζητείται την περασμένη Τετάρτη από τη Βουλή.

Κενό χρηματοδότησης

Ένα άλλο σημαντικό θέμα προς την ολοκλήρωση του οικοσυστήματος, το οποίο θέτει η Σταυριάνα Κοφτερός, είναι το κενό χρηματοδότησης των startup, όχι στην αρχή, αλλά κάπου στη μέση της υλοποίησης της ιδέας τους. Το κενό αυτό δεν θα το λύσει η τράπεζα με δάνεια, όπως επισημαίνει, γιατί η τράπεζα δεν αναλαμβάνει ρίσκα. Αυτό που χρειάζεται είναι συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο μέσα από την προσέλκυση στην Κύπρο venture capitals funds. Υπάρχουν, όπως σημειώνει, business angels funds, έγινε μια αρχή σε αυτό τον τομέα, αλλά ακόμα υπάρχει δρόμος. Η σημασία της χρηματοδότησης των startup στην Κύπρο έχει να κάνει με την αναζήτηση εκ μέρους τους χρημάτων από το εξωτερικό, την ώρα που θα τα χρειαστούν, με αποτέλεσμα οι εταιρείες αυτές να χάνουν την κυπριακή υπηκοότητά τους και να μην αφήνουν φόρους στην Κύπρο.