Ριζοκάρπασο: Μια κοινότητα σε αναμονή

«Τι να μας κάμουν μερικά ριάλλια παραπάνω; Έν' ούλλα πιο ακριβά δαπάνω από ό,τι ποτζεί», εξηγεί ένας Ε/Κ του Ριζοκαρπάσου, ένας από τους ανθρώπους που το κράτος ορίζει ως εγκλωβισμένους για πολιτικούς λόγους και από τους οποίους το ψευδοκράτος θέλει να αφαιρέσει το όποιο ειδικό καθεστώς, και πάλι για πολιτικούς λόγους.

Ένα απόγευμα δεν φτάνει για να καταγραφεί η καθημερινότητα μιας κοινότητας που ξεχνιέται από τους παραπάνω από εμάς, Ε/Κ και Τ/Κ, μέχρι την επόμενη φορά που θα τους πολιτικοποιήσουμε. Στο Ριζοκάρπασο η ζωή συνεχίζεται και οι Ε/Κ βιώνουν με τους Τ/Κ και έποικους ως γείτονες και ως καθημερινότητα, με τις ανθρώπινες σχέσεις να περιέχουν όλα τα καλά και τα κακά που έχει η συμβίωση των ανθρώπων. Οι Ε/Κ ψωνίζουν από τους Τ/Κ, και το εστιατόριο ενός Ε/Κ που έχει ανοίξει τους τελευταίους μήνες στην έξοδο του χωριού συγκεντρώνει στους θαμώνες του και αρκετούς Τ/Κ και Τούρκους.

Όμως, η αντιπαράθεση για τους «δασμούς» που θέλησε η «κυβέρνηση» να επιβάλει στην ανθρωπιστική βοήθεια έρχεται να προστεθεί στα εμπόδια της καθημερινότητας που προκαλεί η ζωή σε ένα χωριό απομακρυσμένο από την υπόλοιπη Κύπρο, από όπου τουρίστες και περιηγητές, Κύπριοι και ξένοι, περνούν περισσότερο το καλοκαίρι και εξαφανίζονται τον χειμώνα.

Κάθομαι μαζί με ακόμα έναν Ε/Κ και έναν νεαρό τουρκόφωνο (δεν διευκρινίζει κανείς αν είναι Τ/Κ ή Τούρκος) για καφέ, και ο νεαρός που κάνει μια στάση από τη δουλειά του κοιτά έξω και λέει «yaz bitti» (το καλοκαίρι τέλειωσε), πριν η κουβέντα πάει αλλού. Οι δύο Ε/Κ κινούνται με ευκολία μεταξύ ελληνικών και τούρκικων, ενώ ο νεαρός ξέρει μόλις κάποιες ελληνικές λέξεις. Είναι όμως μια κάποια εξαίρεση, όπως μου λένε Ε/Κ εκεί, αλλά και αρκετοί άνθρωποι που ξέρουν καλά την Καρπασία. Αρκετοί, ακόμα και νεαροί, έχουν μάθει ελληνικά και μόνο από την τριβή με τους συγχωριανούς τους, όπως γινόταν και πριν τη διαίρεση.

Η συζήτηση για το καλοκαίρι γίνεται αφορμή για να μου εξηγήσει ο δεύτερος Ε/Κ πως τα πράγματα είναι δύσκολα για όλους τους κατοίκους, ειδικά όταν περνά η τουριστική περίοδος και σταματάνε να πηγαίνουν τουρίστες.

Καφενέ… μόνο πρωί

Έφτασα στο Ριζοκάρπασο αργά το πρωί, μετά από οδήγημα δυόμισι ωρών από τη Λευκωσία. Στην κεντρική πλατεία του χωριού, μερικοί τουρίστες κάνουν στάση καθώς κατευθύνονται είτε από, είτε προς τον Απόστολο Ανδρέα, τελειώνουν σιγά-σιγά τους καφέδες τους και ετοιμάζονται να επιστρέψουν στο λεωφορείο. Το χωριό είναι ζωντανό, όμως είναι η ώρα που αρκετοί από τους κάτοικους αρχίζουν να μαζεύονται στα σπίτια τους για το μεσημεριανό.

Ο καφενές του Αγίου Συνέσιου, απέναντι σχεδόν από την κεντρική ομώνυμη εκκλησία του χωριού, είναι άδειος. Οι περισσότερο ηλικιωμένοι θαμώνες, μαθαίνω, πάνε πλέον περισσότερο νωρίς το πρωί.

Σε έναν από τους καφενέδες, μια χθεσινή τ/κ εφημερίδα κοροϊδεύει στο πρωτοσέλιδο της τον «υπεξ» Ταχσίν Ερτουγρούλογλου, παρουσιάζοντας τον ως Ράμπο και αποκαλώντας τον περιπαικτικά «Θεό του πολέμου», καταγράφοντας τις αντιδράσεις σε δηλώσεις του ότι τα πλοία στην κυπριακή ΑΟΖ θα μπορούσαν να τύχουν επίθεσης.

Προβλήματα καθημερινότητας

Οι εγκλωβισμένοι του Ριζοκαρπάσου, με τους οποίους μίλησα, δεν μπορούν παρά να νιώθουν μια μετρημένη ανησυχία από τη συμπεριφορά Ερτουγρούλογλου, αν και αναγνωρίζουν πως οι δηλώσεις και ενέργειες, όπως ο περιορισμός στα αγαθά, γίνονται από «πίκκα». Η ελπίδα που υπήρχε προς το παρόν υποχώρησε, όμως τα προβλήματα που σκέφτονται οι κάτοικοι είναι πιο πρακτικά, όπως η τιμή του πετρελαίου στα κατεχόμενα, αλλά και το πώς οι συμπεριφορές της «κυβέρνησης» μπορούν να βάλουν νέα εμπόδια στην καθημερινότητα.

«Σκέφτομαι αν θα πουλήσω το αυτοκίνητο με τα ε/κ νούμερα, γιατί αν αύριο φκουν οι Τούρτζιοι (σ.σ. της κυβέρνησης) τζαι πουν ότι δεν επιτρέπεται γιατί έννεν γραμμένον ποδά, τι θα το κάμω;» μου λέει κάποιος.

Η δυσκολία για τον οποιονδήποτε να βρει δουλειά, είτε είναι Ε/Κ είτε Τ/Κ, αναγκάζει πολλούς να πηγαίνουν και να έρχονται στη Λευκωσία ή στην Αμμόχωστο για να εργαστούν. Στη συζήτηση μαθαίνω και για την περίπτωση ενός Τ/Κ που εργαζόταν για χρόνια ως οδηγός, αλλά τα μεταφορικά δεν αρκούσαν για να πηγαινοέρχεται. Αρκετοί, παρά να ζουν με το ανεργιακό, εγκαταλείπουν το χωριό για τις πόλεις.

Έτσι και τα παιδιά των εγκλωβισμένων, επιλέγουν συνήθως να παντρεύονται και να φτιάχνουν τη ζωή τους στις ελεύθερες περιοχές, κάτι που δεν μπορούσαν να κάνουν πριν το άνοιγμα των οδοφραγμάτων, αν και έρχονται συχνά να δουν τους δικούς τους.

Πολιτικά παιχνίδια

Οι ενέργειες του Ταχσίν Ερτουγρούλογλου δεν προκάλεσαν την αντίδραση μόνο των Ε/Κ, αλλά και τ/κ κομμάτων μέχρι και του Μουσταφά Ακιντζί ο οποίος τον άδειασε, θέλοντας ταυτόχρονα να κρατήσει ισορροπίες, αποδεχόμενος πως η κατάσταση για τους εγκλωβισμένους είναι σήμερα διαφορετική από ό,τι ήταν το 2003. Και πως γι' αυτό θα μπορούσε να υπάρξει μια συζήτηση Ε/Κ - Τ/Κ για τους τρόπους εφαρμογής της Γ’ Βιέννης, χωρίς όμως μονομερείς ενέργειες.

Οι αντιδράσεις της κυβέρνησης, η οποία γνώριζε για τις προθέσεις Ερτουγρούλογλου από τον Αύγουστο, όπως και η UNFICYP, αλλά περιορίστηκε αρχικά απλώς στο να αναφέρει το θέμα στον γ.γ. του ΟΗΕ, απέφυγαν μέχρι στιγμής τη λογική των αντιμέτρων. Και κάνουν λόγο προς το παρόν για στοχευμένα μέτρα κατά των ατόμων που παίρνουν τέτοιες αποφάσεις. Όμως, το μόνο που θα είναι θετικό για τους εγκλωβισμένους είναι, τουλάχιστον σε αυτό το στάδιο, οι πλευρές να δουν από κοινού τις ανάγκες των ανθρώπων αντί αυτές της πολιτικής τους.

«Εν μπορούν να λύσουν τούτα τα πρακτικά θέματα τζαι βρίσκουν προβλήματα», λέει για τις δύο πλευρές ένας συνομιλητής μου. «Θα τα έβρουν στα μεγάλα για να κάμουν λύση;»

Την Παρασκευή που βρίσκομαι στο Ριζοκάρπασο, το ολοήμερο έχει κλείσει γρήγορα και λόγω του περιορισμού στα εφόδια. Αρκετά από τα παιδιά θα περάσουν στις ελεύθερες περιοχές για να δουν τους συγγενείς τους το Σαββατοκύριακο.

Εντοπίζω το σχολείο του Ριζοκαρπάσου στην κορυφή του υψώματος. Είναι καθαρό, συσταρισμένο, με εργασίες των παιδιών στους τοίχους, ανακοινώσεις, κάδους ανακύκλωσης… Δεν διαφέρει στην εικόνα του από ένα σχολείο στις ελεύθερες περιοχές, εκτός από την τοποθεσία. Χάρη στη στήριξη που λαμβάνει από την ε/κ πλευρά, αλλά και του ότι αποτελεί κομμάτι της τοπικής κοινωνίας.