Μπορεί να νικήσει με το ΑΚΕΛ στη μάχη του πρώτου γύρου;

Το παζλ των τριών βασικών υποψηφίων για τις εκλογές του 2018 συμπληρώνει, φυσικά, ο Σταύρος Μαλάς, ανεξάρτητος υποψήφιος με την στήριξη του ΑΚΕΛ - ο οποίος φυσικά είναι και γνώριμος από την υποψηφιότητά του στις προεδρικές εκλογές του 2013. Η περίπτωση του γενετιστή που το 2013 έλαβε 26,9% και 42,5% αντίστοιχα στους δύο γύρους της εκλογικής αναμέτρησης αποκτά, από ιδεολογικής σκοπιάς, ξεχωριστό ενδιαφέρον. Δεδομένων δύο ποιοτικών χαρακτηριστικών του: Της αναπόφευκτης σύγκρισης μεταξύ του τότε (2013) και του τώρα (2018), και αν ως υποψηφιότητα προσδίδει κάτι φρέσκο ή μη στη δημόσια πολιτική του τόπου και φυσικά η σύνδεσή του/ αλληλεπίδραση με το ΑΚΕΛ -όπου η συζήτηση δεν εδράζεται μόνο τις ιδεολογικές ζυμώσεις εντός του ιστορικού κόμματος, αλλά σε μια ευρύτερη κουβέντα που ξεκινάει από το πώς κατέληξε στην επιλογή Μαλά μέχρι του αν το στοίχημά του να περάσει στον δεύτερο γύρο αποτελεί μέγιστο διακύβευμα για το μέλλον του κόμματος- δεδομένου του -7% στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές.

Το ιδεολογικό στίγμα

Όσοι κατηγορούν τον Μαλά για συντηρητισμό, αρτηριοσκλήρωση ή απουσία από τη δημόσια σφαίρα, μεταξύ 2013 και 2018, προφανώς δεν αντιλαμβάνονται τις τεκτονικές αλλαγές που συμβαίνουν εντός του ΑΚΕΛ τα τελευταία χρόνια εξαιτίας πολιτικών επιλογών που αναπόφευκτα έφεραν φθορά, κριτική και νέα δεδομένα. Στην περίπτωση Μαλά, ωστόσο, μπορεί να μπει ένα πολύ συγκεκριμένο πλαίσιο ιδεολογικής αποτίμησης: Προέρχεται από (1) την ιδεολογική δεξαμενή των Ενωμένων Δημοκρατών, διετέλεσε υπουργός της διακυβέρνησης Χριστόφια και φυσικά αντλεί την πολιτική του διαπαιδαγώγηση και ιδεολογική ολοκλήρωση από το κλασικό δίπολο που ιστορικά, με πολιτικούς όρους αλλά και πρακτικά επικρατεί ανάμεσα στον μέσο Κύπριο πολίτη: (2) Την πολιτική μετριοπάθεια - ανεξαρτήτως αν αυτή κατανέμεται μεταξύ των γραμμών του Κέντρου, της Αριστεράς ή της Δεξιάς. Το προφίλ του Σταύρου Μαλά συνεπώς πλησιάζει -χωρίς ωστόσο να τέμνει οριζόντια πολιτικά- τις παρυφές της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, στηριζόμενος ωστόσο από το ΑΚΕΛ που τα τελευταία χρόνια μάλλον αναζητεί περισσότερο τρόπους συγκράτησης της περαιτέρω ενδυνάμωσής του, παρά μια ειλικρινή, ιδεολογική, συζήτηση με τον εαυτό του. Ο Μαλάς, συνεπώς, είναι ένας περισσότερο σοσιαλδημοκράτης υποψήφιος που ωστόσο προσπαθεί να διατηρήσει τις ισορροπίες εντός του ίδιου του κόμματος που τον στηρίζει και των δεξιών αποχρώσεων που επαναφέρουν δυναμικά οι υποψηφιότητες Αναστασιάδη και Παπαδόπουλου.

Η επιλογή Μαλά

Αυτό που κατέστη σαφές με το πώς το ΑΚΕΛ κατέληξε στην υποψηφιότητα Σταύρου Μαλά, είναι το γεγονός πως στην παρούσα φάση και δεδομένης της ισχύουσας κριτικής για τη διακυβέρνηση Χριστόφια -εντός κι εκτός ΑΚΕΛ- το προφίλ του εκλεκτού για τις προεδρικές όφειλε να μην εμπίπτει στην κατηγορία ενός αμιγώς «κομματικού» υποψηφίου, αλλά ταυτόχρονα να μην ξεφεύγει από τα ακραιφνή ιδεολογικά όρια της εκλογικής βάσης του κόμματος. Η περίπτωση Σπανού ανέδειξε αυτό το δεύτερο χαρακτηριστικό. Ολόκληρη η ονοματολογία όμως των τελευταίων μηνών πριν τη… safe επιλογή Μαλά κατέδειξε και μια άλλη ιδιαιτερότητα. Πως δύσκολα μπορεί κάποιος να εντοπίσει έναν ευρείας αποδοχής υποψήφιο, εκτός ΑΚΕΛ, που ταυτόχρονα να μπορεί να συσπειρώσει τη βάση του κόμματος - αντικείμενο απωλειών τα τελευταία χρόνια. Ο Μαλάς δείχνει να αποτελεί μια χρυσή τομή ανάμεσα σε αυτήν τη φαινομενικά ιδεολογική αντίφαση ενός υποψηφίου της «βάσης, αλλά εκτός κομματικού σωλήνα». Το ζητούμενο είναι αν θα κατορθώσει -με τη συμβολή του μηχανισμού του ΑΚΕΛ- να συσπειρώσει τους δυσαρεστημένους ψηφοφόρους και να αντλήσει και από άλλους χώρους - δεδομένης και της στάσης του στο Κυπριακό που παραδοσιακά είναι προοδευτική και pro-solution.

ΑΚΕΛ δια… τρία

Ο Μαλάς τρέχει, για δεύτερη φορά στην πολιτική του καριέρα, για το προεδρικό αξίωμα διαχειριζόμενος μια υποψηφιότητα η οποία μοιάζει περισσότερο με ένα ιδεολογικό αμάλγαμα, παρά με τον τρόπο που ο… συγγενής του Γιώργος Βασιλείου στηρίχτηκε ως ανεξάρτητος υποψήφιος από το ΑΚΕΛ το 1988. Αυτή η αμαλγματοποίηση φυσικά αφορά τον τρόπο που το ίδιο το ΑΚΕΛ θα κληθεί να διαχειριστεί την αλληλεπίδραση με τον μη κομματικό υποψήφιό του. Αλλά ποιο ΑΚΕΛ ακριβώς; Στην παρούσα φάση, αυτό που παρατηρεί κανείς είναι πως η υποψηφιότητα Μαλά τρέχει, ενώ εντός του ΑΚΕΛ οι ιδεολογικές ζυμώσεις αφήνουν τρία κυρίαρχα στίγματα: Μια γραμμή περισσότερο σκληρή που κλείνει το μάτι προς την υποψηφιότητα Νικόλα Παπαδόπουλου και που δεν καλοβλέπει τον Μαλά ως υποψήφιο με «προεδρικό ανάστημα». Εντός αυτής της τάσης μάλιστα επικρατεί και σκληρή, παραδοσιακά, γραμμή στο Κυπριακό. Μια ιδεολογική προσέγγιση ρεαλισμού που βλέπει ότι το πραγματικό ζητούμενο των εν λόγω εκλογών είναι μια σύγκρουση «στρατηγικής πρώτου γύρου» vs «στρατηγικής δευτέρου γύρου». Η μη πρόκριση του κ. Μαλά στον δεύτερο γύρο θα φέρει εσωστρέφεια και περαιτέρω συρρίκνωση - με αναπόφευκτα διλήμματα για την επόμενη ημέρα από την αμέσως επόμενη Κυριακή, ενώ το δεύτερο σενάριο θα μπορούσε να προκαλέσει ακόμη και… ανατρεπτικά αποτελέσματα, και τέλος, μια τρίτη ιδεολογική σχολή σκέψης που ανεξαρτήτως αποτελεσμάτων και επιμέρους ιδεολογικών αφηγημάτων αντιλαμβάνεται το ΑΚΕΛ ως το κόμμα εξουσίας που ακόμη και αν δεν τα καταφέρει, η επίσημη στήριξή του, στον δεύτερο γύρο, προς την υποψηφιότητα Παπαδόπουλου θα μπορούσε να λειτουργήσει ως τακτική επιβίωσης και συγκράτησης των κραδασμών - λόγω της συμμετοχής σε ένα κυβερνητικό σχήμα. Συνεπώς, ιδεολογικά, παρά το ξεκάθαρο μετριοπαθές στίγμα που ο ίδιος ο Μαλάς φέρει, η υποψηφιότητά του παραμένει τρόπον τινά κατακερματισμένη αν το δικό του ιδεολογικό στίγμα δεν καταστεί ξεκάθαρο, καθώς θα ξετυλίγεται η προεκλογική και οι επιμέρους συγκρούσεις θα αποκτούν χαρακτηριστικά πολιτικής πόλωσης.

Το ζητούμενο

Το μεγάλο στοίχημα για τον Μαλά όσο και για το ΑΚΕΛ είναι κατά πόσον θα κατορθώσουν να συσπειρώσουν τους ψηφοφόρους ενός εκ των δύο μεγάλων, ιστορικά, κομμάτων της Κύπρου προκειμένου να αφήσουν εκτός δεύτερου γύρου τον Νικόλα Παπαδόπουλο. Αυτό δεν είναι μόνο ένα ζήτημα ιδεολογικής αντιπαράθεσης με τους αντιπάλους Αναστασιάδη και Παπαδόπουλο, είναι ένα θέμα κινητοποίησης ανθρωπίνου δυναμικού και μηχανισμών αλλά και ένα ζητούμενο πολιτικής πρακτικής. Ο Μαλάς εδώ διαθέτει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα: Είναι άφθαρτος σε γενικές γραμμές, υπήρξε ένας ικανοποιητικός υπουργός στην πάντα υπό κριτική διακυβέρνηση Χριστόφια και τέλος είναι συμπαθής. Το ζήτημα είναι αν θα καταστεί τολμηρός, προσθέτοντας τα πολιτικά εκείνα χαρακτηριστικά που όχι μόνο θα συνεισφέρουν ιδεολογικά στη συγκεκριμένη προεκλογική περίοδο αλλά ταυτόχρονα θα προκαλέσουν μια καλώς εννοούμενη συζήτηση εντός του ΑΚΕΛ. Ο Σταύρος Μαλάς, στα 50 του, δεν είναι ούτε νέος αλλά ούτε και φρέσκος - μιας και υπήρξε ξανά υποψήφιος πριν πέντε χρόνια. Ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητος. Εξάλλου με αυτόν ή χωρίς, με νικηφόρα πορεία ή μη, το πρόβλημα δεν εντοπίζεται στον ίδιο αλλά σε επιμέρους προβλήματα που ταλανίζουν τα τελευταία χρόνια το ΑΚΕΛ. Αν επί τούτου ο ίδιος θέσει τις λύσεις, τότε και οι ψηφοφόροι του ΑΚΕΛ θα κινητοποιηθούν μαζικά και κάποιοι αναποφάσιστοι ή δυσαρεστημένοι θα τον στηρίξουν ως μια εναλλακτική επιλογή στο δίλημμα Αναστασιάδης ή Παπαδόπουλος. Σε κάθε περίπτωση, οι εκλογές της 28ης Ιανουαρίου θα επιφέρουν σειρά εξελίξεων στο ΑΚΕΛ, με την ιδεολογική συζήτηση να φουντώνει εκ νέου.

*Twitter: @JohnPikpas